گردشگری بیشتر از نفت درآمد خواهد داشت

رییس جدید سازمان میراث فرهنگی: ورود هر گردشگر ۱۲۰۰ دلار درآمد ارزی نصیب ما می‌کند؛ معادل فروش ۳۰ بشکه نفت

گروه اقتصاد اجتماعی  

صبح دیروز، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری میزبان مراسم تودیع و معارفه رییس‌های پیشین و کنونی این سازمان، با حضور معاون اول رییس‌جمهوری بود. مراسم معارفه علی‌اصغر مونسان البته، بنا بود دو روز پیش‌تر و در روز شنبه برگزار شود که تا دیروز به تعویق افتاد. علاوه‌بر جهانگیری، دبیر شورای عالی مناطق آزاد و اقتصادی کشور و جمعی از مدیران سازمان منطقه آزاد کیش، محل خدمت پیشین مونسان هم حضور داشتند. همچنین مصطفی کواکبیان نماینده مجلس، پیروز حناچی معاون وزیر راه و شهرسازی، مهرعلیزاده رییس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی تهران، ابوالفضل رضوی معاون توسعه روستایی و مناطق محروم ریاست‌جمهوری، قشقاوی معاون وزارت خارجه و کاظم جلالی نماینده مجلس از جمله حاضران بودند.

در این مراسم زهرا احمدی‌پور، دهمین رییس سازمانی که تنها 14 سال از تاسیس آن می‌گذرد، پس از ٩ ماه، صندلی ریاست این سازمان پر رفت و آمد را به یازدهمین رییسش سپرد. موضوعی که معاون اول رییس‌جمهوری نیز با کنایه به آن اشاره کرد و مراجعه‌های پرتعدادش به این سازمان، برخلاف نهادهای دیگر، برای مراسم‌های تودیع و معارفه گفت و رییس جدید نیز در پاسخ ابراز امیدواری کرد که تا چهار سال آینده، برای چنین کاری مصدع اوقات آقای معاول اول نشوند. جهانگیری در این مراسم از اهمیت میراث فرهنگی در تثبیت اقتدار کشورها و از نقش احتمالی آن در درآمدزایی گفت و رییس جدید، از برنامه هاش برای ارتقای گردشگری کشوری که بنابر گزارش مجمع جهانی اقتصاد هم‌اینکه رتبه ۹۳ در جهان و رتبه ۹ در خاورمیانه را در شاخص رقابت‌پذیری سفر دارد. در ادامه هم احمدی‌پور، رییس پیشین این سازمان، با گلایه از کوتاهی دوران مدیریتش، از دستاوردهایش گفت و نسبت به ادامه یافتن کارهای نیمه تمامش در دوران مدیریت جدید، ابراز امیدواری کرد.

 میراث فرهنگی؛ درآمدزاتر از نفت

معاون اول رییس‌جمهوری در این مراسم، نخست با تاکید بر اینکه دغدغه اصلی‌اش توسعه ایران است، گفت: میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می‌تواند یکی از عوامل مهم توسعه ایران باشد.

اسحاق جهانگیری ادامه داد: امروز در جهانی زندگی می‌کنیم که هر روز دستخوش تحولات جدی است. امروز دیگر اسمی از دارایی‌های گذشته یک کشور به عنوان مزیت فعلی آن برده نمی‌شود. پس ما ناگزیریم ببینیم از امکاناتی که در اختیار داریم چگونه می‌توانیم منابع جدید ایجاد کنیم.

او سپس با وجود تاکیدش در جمله‌های پیشین بر مزیت نبودن دارایی‌های گذشته، با اشاره به اینکه میراث فرهنگی یکی از بزرگ‌ترین عوامل بقا و اقتدار کشور است، افزود: کشوری که از پشتوانه تاریخی و تمدنی قوی برخوردار است، در دنیا اقتدار دارد. میراث فرهنگی، چه ملموس و چه ناملموس، شرایطی را برای ما فراهم کرده که ما باید از آن استفاده کنیم تا به دنیا نشان دهیم که در گذشته چه بوده‌ایم و اکنون چه هستیم.

معاون اول رییس‌جمهوری در ادامه با بیان اینکه تنوع اقلیمی و جغرافیایی نعمت خوبی برای کشور فراهم کرده است، گفت: اگر به این بخش توجه کافی داشته باشیم، بیشتر از نفت برای ما درآمد خواهد داشت. هر سه موضوع میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هم در این راستا اهمیت بسیاری دارند. او سپس با اشاره به چالش‌های توسعه این حوزه، ادامه داد: در این زمینه دو چالش فرا سازمانی و درون سازمانی داریم. در حوزه چالش‌های فراسازمانی، هنوز در حاکمیت، همه شرایط برای سهم میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فراهم نیست و هر کس سهم خود را دارد. در حالی که باید در این سه حوزه به سهم مشترکی رسید.

او افزود: در حوزه چالش درون سازمانی نیز با اینکه 14-13سال از عمر سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری، در شکل جدیدش، می‌گذرد، اما هنوز احساس می‌شود میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اجزای یک پیکر نیستند. شاید تغییر مکرر رییس‌های این سازمان موجب این اتفاق شده است. با این وجود، هر سه این بخش‌ها جزو اولویت‌های اصلی دولت دوازدهم برای اشتغال و توسعه است. ما باید گردشگر جذب کنیم؛ با کشورهایی که طرف تعاون هستند، ارتباط خوبی برقرار کنیم و موانع زیرساختی و ساختاری و سازمانی و فرهنگی را برطرف کنیم و به بخش خصوصی، میدان دهیم.

 عبور ناممکن از زنان

معاون اول رییس‌جمهوری، در بخش دیگری از سخنانش، با ستایش احمدی‌پور، او را مدیری شایسته و پرتلاش و پاک دست دانست که به باور او، «به خوبی در این سازمان درخشیده بود». او سپس در واکنش به جانشینی یک مدیر مرد به جای یک مدیر زن و کم‌رنگ‌تر شدن حضور زنان در هیات دولت، با تاکید بر ضرورت فراهم کردن بستر رشد حضور زنان در عرصه عمومی، گفت: حتما باید فرصتی را برای زنان کشور فراهم کنیم. کشور نمی‌تواند از نیمی از جمعیتش به راحتی عبور کند. یکی از اصلی‌ترین جهت‌گیری‌های دولت دوازدهم استفاده از زنان در مدیریت کلان کشور است. در شورای عالی اداری تصمیم گرفته شد تا پایان برنامه ششم توسعه، سهم زنان در موجودیت کشور از 22 درصد به 30 درصد افزایش یابد.

معاون اول رییس‌جمهوری در ادامه همچنین با سپاس از رای اعتماد مجلس به «وزرای پیشنهادی رییس‌جمهوری»، گفت: به این همکاری و انسجام واقعا نیاز داشتیم؛ چون چالش‌های جدی پیش روی کشور است که حتی از آنها به عنوان ابر چالش یاد می‌شود. ما این مشکلات را به اطلاع رهبری هم رسانده‌ایم. از سویی مطالبات مردم هم جدی و زیاد است؛ رییس‌جمهوری هم به‌طور جدی در پی تحقق وعده‌های خود است.

او در پایان افزود: ‌رییس‌جمهوری به تمام وزرا و دستگاه‌ها، پیوستی داد و اولویت‌های کشور را مشخص کرد تا وزرا و روسای سازمان‌ها، برنامه‌های عملی‌شان را برای اجرای این اولویت‌ها تهیه کنند.

 ضرورت ادای دین به اقتصاد

در ادامه این مراسم، رییس جدید سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سخن گفت. علی‌اصغر مونسان، در سخنانش، مهم‌ترین ماموریتش را در این سازمان، احیای نقش گردشگری در روند توسعه ملی اعلام کرد و از مهم‌ترین پروژه‌اش با نام «شهر گردشگری» پرده برداشت. او سپس در توضیح این پروژه گفت: باید بر اساس سخن رهبری، گردشگری را به عنوان اقتصاد مکمل و حتی کلان به شهرها و شهرستان‌های مستعد کشاند و با استفاده از ظرفیت‌های تاریخی، فرهنگی و اقلیم آنها، مفهومی از توسعه گردشگری را به نام «شهر گردشگری» ایجاد کنیم.

او ادامه داد: در شهر گردشگر محور، اماکن میراثی و قطب‌های گردشگری محل توسعه اقتصادی و اشتغال، ارائه خدمات گردشگری و توسعه مراکز خدماتی و تولید و فروش صنایع دستی مرتبط، خواهند بود.

او افزود: در حوزه گردشگری، از این پس همه اجزا و ارکان سازمان موظف خواهند بود مواردی از جمله ترمیم کیفیت حمل و نقل عمومی با تاکید بر حمل و نقل ریلی و دریایی، طراحی مناطق نمونه گردشگری برای جذب گردشگران خارجی، اصلاح نظام پرداخت در فضای گردشگری بین‌المللی یا طراحی سیستم کارآمد جایگزین، تمرکز بر انواع مختلف گردشگری از جمله مذهبی و تخصصی، ساماندهی و بهبود وضعیت مراکز اقامتی و مقاصد گردشگری، ایجاد اماکن اقامتی جدید با تاکید بر سرمایه‌گذاری خارجی در بخش هتل‌سازی و کمپ‌های استاندارد، ایجاد ظرفیت‌های جدید در هتلینگ، افزایش امنیت در فضای گردشگری و مهم‌تر از همه تثبیت جایگاه ایران به عنوان مقصد گردشگری و برندسازی در دستور کار قرار دهند.

مونسان با اشاره به فضای ایجاد شده پس از برجام و شکسته شدن تحریم‌ها، گفت: زمان رخوت در گردشگری گذشته و از این پس همه ما باید برای ایجاد جهش ملموس در این حوزه بدویم. هیچ قصوری و تعذری پذیرفته نیست. این سازمان باید دین خود را به اقتصاد کشور ادا کند؛ هم در اقتصاد گردشگری و هم در حوزه‌های وابسته، از قبیل ایجاد اشتغال و رونق صنایع وابسته.

او سپس با تاکید بر ضرورت همراهی بخش خصوصی در اجرای برنامه‌ها و اهداف این سازمان، ادامه داد: برای جلب همکاری آنها لازم است سیستم اداری با کاهش بروکراسی و کوتاه کردن فرآیند اجرایی به ویژه امور سرمایه‌گذاری، صدور مجوز و ایجاد سازوکارهای اقتصادی، تسهیل در اشتغال و کسب درآمد سرمایه‌گذاران را تضمین کنیم.

او همچنین افزود: ابزار معرفی میراث فرهنگی غنی کشور، توسعه گردشگری است. برای اینکه میراث و آثار ملموس و غیرملموس معرفی و حفاظت شوند باید تسهیلات گردشگری و اقتصادی را در مناطق اطراف آنها توسعه دهیم. این کار با تکیه بر توانمندی‌های بخش خصوصی و همکاری سایر دستگاه‌ها و نهادها باعث ایجاد اشتغال و درآمد می‌شود که می‌توان بخشی از آن درآمدها را صرف نگهداری و حفاظت آثار کرد. او تاکید کرد: البته که این بخش نیازمند سرمایه‌گذاری است، ولی باید بدانیم با ورود هر گردشگر حدود ۱۲۰۰ دلار درآمد ارزی نصیب می‌شود که این رقم معادل فروش ۳۰ بشکه نفت است.

 امیدوار به امتداد پروژه‌های ناتمام

در بخش دیگری از این مراسم، رییس پیشین سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، در روز تودیعش با گلایه از کوتاه بودن فرصتش در این سازمان، گفت: اما امیدوارم پروژه‌های آغاز شده در این دوره در سازمان ادامه یابد تا مهم‌ترین خلاءهای این حوزه از بین بروند.

زهرا احمدی پور سپس در تشریح دستاوردهایش، گفت: در حوزه میراث فرهنگی کوشیدم قانونی جامع و شفاف برای حراست از میراث تجدیدناپذیر نیاکان‌مان تهیه شود. اکنون حدود ۴۰ درصد این پروژه به کمک میراث‌بانان انجام شده و امیدوارم به بهترین وجه تکمیل شود و یک‌بار برای همیشه خلاءهای قانونی را در این حوزه مهم برطرف کند. در این دوره، آیین‌نامه حفاظت، بازنگری و احیا در حوزه میراث فرهنگی به سرانجام رسید.

رییس پیشین سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری با اشاره به برنامه‌هایش مبنی بر نظام‌مند کردن قراردادهای مرمتی و پژوهشی باستان‌شناسی، افزود: پژوهشگاه به عنوان بازوی فکری این سازمان، باید نقش پررنگ‌تری در سیاست‌گذاری و سیاست‌سازی ایفا کند.

احمدی‌پور سپس با تاکید بر اینکه مقدمات احیای انجمن‌های میراث فرهنگی نیز انجام شده‌اند، گفت: انجمن‌های میراث فرهنگی می‌توانند حفاظت از میراث فرهنگی را مردمی کنند. ما هیچ چاره‌یی جز مردمی کردن فرآیند حفاظت و حراست از میراث فرهنگی کشورمان نداریم. هرقدر هم به‌درستی نیروهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری‌مان را در این حوزه توسعه دهیم، بدون یاری و حساسیت مردم نمی‌توانیم موفقیت‌مان را در این حوزه به درجه‌یی مطلوب برسانیم.

او در ادامه همچنین، صنایع‌دستی را یکی از مزیت‌ها و فرصت‌های بزرگ کشور برای توسعه پایدار دانست و ادامه داد: دو دهه اخیر، این هنر-صنعت در وضعی بحرانی قرار گرفته بود. بحث حمایت‌های اجتماعی از هنرمندان صنعتگر در این حوزه موضوعی اصولی مغفول مانده بود که خوشبختانه با همکاری مجلس، قانون حمایت از هنرمندان و صنعتگران این حوزه را به ثمر رساندیم.

رییس پیشین سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با بیان اینکه کشور ما فاقد برنامه ملی توسعه گردشگری است، افزود: در چند دهه گذشته در دو نوبت تلاش شده است تا کشور دارای یک برنامه ملی توسعه گردشگری باشد. یکی به دهه ۵۰ برمی‌گردد که کار آن را یک شرکت سویسی انجام داد و دیگری به دهه ۸۰ و در دور دوم دولت اصلاحات. هر دو برنامه ملی به دلیل توفان‌های سیاسی و دیگر مسائل هیچگاه عملیاتی نشدند و در کتابخانه سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خاک می‌خوردند.

وی بیان کرد: آیین‌نامه ایجاد، اصلاح، تکمیل، نرخ‌گذاری و نظارت بر تاسیسات گردشگری که یکی از مناقشه‌برانگیزترین آیین‌نامه‌ها در حوزه گردشگری بود در آخرین روزهای مسوولیتم در سازمان و با همراهی متخصصان و بخش خصوصی اصلاح و به دبیرخانه دولت فرستاده شد.

احمدی‌پور در بخش پایانی سخنانش به کنایه گفت: شاید برایتان سوال شده باشد که چرا در این سخنرانی از آمارهای بخش گردشگری سخنی نمی‌گویم. سال‌ها حضور در محافل آکادمیک و تخصصی اجرایی به من آموخته است که نباید بر آماری تکیه کنم که در علمی و اثبات‌پذیر بودن آن تردید جدی وجود دارد. ۱۵ سال پیش سازمان جهانی گردشگری به کشورمان توصیه کرد تا حساب اقماری گردشگری را اجرا کنیم. ۱۵ سال به این توصیه عمل نشد. اگر نظام جامع آماری گردشگری در کشور عملیاتی شده بود مطمئن باشید اینجا و در این سخنرانی، با شهامت از آمارها سخن می‌گفتم.