ساماندهی تجارت عراق با کشورهای منطقه با یک بخشنامه
هفته گذشته بخشنامه جدید وزارت خارجه عراق به سفارت ایران در عراق اعلام شد که در این بخشنامه شروطی برای واردات کالاها به عراق ذکر شده است؛ از جمله این شروط ورود کالاها و محصولات با نام ذی‌نفع به خاک عراق و همچنین درج واضح جمله معاف از پرداخت عوارض گمرکی، مالکیت کالا و غیرقابل فروش بودن بر روی هر یک از کالاها و محصولات است. در حالی که صدور این بخشنامه شائبه‌هایی را مبنی بر محدود شدن صادرات کالاهای ایرانی به عراق ایجاد کرده است، سیامک کاکایی، تحلیلگر مسائل عراق در بررسی جوانب این بخشنامه با اشاره به اینکه کشور عراق در سال‌های اخیر همواره جزو مقاصد اصلی محصولات ایران بوده است، گفت: عراق را می‌توان مهم‌ترین شریک تجاری ایران دانست چرا که روابط تجاری ایران و عراق با عنایت به روابط عمیق تاریخی، مذهبی، فرهنگی و اجتماعی بین دو ملت، امروزه در ابعاد استراتژیک و امنیت ملی برای دو کشور حایز کارکرد و اهمیت است. به بیان دیگر قرابت فرهنگی و همچنین اقتضای جغرافیایی این دو کشور باعث شده تولیدکنندگان ایرانی بتوانند وارد بازار این کشور شوند و محصولات خود را به فروش برسانند. وی ادامه داد: عراق در دوران بازسازی و به خصوص در سال‌های اخیر به بازاری جذاب برای کشورهای همسایه تبدیل شده و همین عامل سبب شده تا رقابت بر سر سهم بیشتر از بازار عراق شدت گیرد، اگر نگاهی به حجم تبادلات تجاری ایران و عراق داشته باشیم باید گفت ایران در بازار اقتصادی عراق و روند بازسازی عراق حضور داشته و اکنون در بخش‌های گوناگونی شامل حوزه‌های عمرانی، حوزه صادرات خدمات فنی مهندسی، احداث راه، فرودگاه، نیروگاه، طرح‌های زیربنایی، جاده‌ها، پل‌ها، سدها و... حضور دارد.
این تحلیلگر مسائل عراق افزود: یکی از مسوولیت‌های اتاق بازرگانی و هیات‌های تجاری دو کشور برگزاری کمیسیون و نشست‌های اقتصادی با توجه به نگاه دقیق و به کارگیری ابزارهای دقیق مدیریتی و مدرن و برگزاری نمایشگاه‌های گوناگون اقتصادی و تجاری جهت افزایش مبادلات تجاری است. کاکایی اضافه کرد: در این بین ناامنی‌های این کشور در پی حمله‌های مکرر گروهک تروریستی داعش در نواحی شرق و غرب بر تجارت این کشور به ویژه با ایران بسیار تاثیرگذار بوده است. اما رفته رفته با آزاد‌سازی مناطق اشغالی در عراق و بازگشت امنیت و ثبات به این کشور دامنه تجارت بیرونی افزایش چشمگیری پیدا خواهد کرد و این مساله در ارتباط با ایران هم می‌تواند صدق کند. به گفته وی کشور عراق با وسعت زیاد و جمعیت بالا دارای مرزهای طولانی با ایران است، همچنین درآمد نفتی قابل توجهی دارد و به همین دلیل در این کشور ظرفیت مناسبی برای گسترش روابط تجاری با ایران وجود دارد.
کاکایی تصریح کرد: نباید از این نکته غافل شد روابط تجاری عراق و ترکیه رو به افزایش است؛ البته تجارت ترکیه بیشتر با منطقه کردستان عراق است و سرمایه‌‌گذاری‌های هنگفتی هم در این منطقه و همچنین استان‌های مختلف عراق انجام داده است.
وی با اشاره به بخشنامه جدید اصلاحات قوانین گمرکی عراق برای ورود کالاها به این کشور توضیح داد: فرهنگ بازار مصرف عراق طی سال‌های اخیر رشد قابل توجهی در زمینه توجه به کیفیت کالا و خدمات پس از فروش و حتی در زمینه تقاضای انتقال تکنولوژی و تولید مشترک داشته و این مهم با هدف نظارت در تجارت و نقل و انتقالات کالا به نمایندگی‌ها و دیپلمات‌ها ارسال شده است؛ بنابراین این بخشنامه می‌تواند در قالب ساماندهی به تجارت با کشورها به خصوص ایران باشد.
کاکایی ادامه داد: روابط تجاری ایران و عراق یک ویژگی کاملا متمایز دیگر نیز نسبت به روابط ما با سایر کشورهای دنیا دارد و آن این است که روابط اقتصادی ما با عراق بسیار مردمی است. بنابراین باید با شناخت درست و تدابیر صحیح از فرصت‌های آن برای منافع کشور بهره برد و تهدیدهای آن را دفع نمود. این تحلیلگر مسائل عراق اضافه کرد: تجارت کالا به عرضه و تقاضا و ارائه خدمات که از اصول بازار است، بستگی دارد بنابراین نگاه کوتاه‌مدت و مقطعی به صادرات از عوامل تخریب بازار محسوب می‌شود. با صدور مقادیری کالا و تحویل آن به تاجر و بنکدار عراقی در مرز و ر‌ها کردن کلیه فعالیت‌های ضروری در داخل بازار مصرف عراق نه تنها هیچ تضمینی برای استمرار همکاری اقتصادی میان دو کشور نخواهیم داشت بلکه با وجود رقبای پرقدرت بین‌المللی به‌طور قطع، این عرصه را در آینده نه چندان دور به حریفان واگذار خواهیم کرد.
به گفته وی در این میان نیاز است دولت مبتنی بر گسترش تجارت و توسعه صادرات غیرنفتی از لحاظ بیمه‌ای، خدمات و بسته‌بندی توجه ویژه‌یی داشته باشد. به عبارت دیگر برای اینکه بتوانیم برندهای معتبر و صنایع ریشه‌دار خود را در عراق وارد کنیم، باید به دنبال سرمایه‌گذاری بلندمدت در عراق باشیم. کاکایی با اشاره به اینکه ارسال این بخشنامه برای محدود کردن بازار ما نیست، گفت: هر کشوری به دنبال شرکای متعدد است و عراق هم مانند هر کشور دیگری در دنیای امروز تمایل به حرکت در مسیر رشد اقتصادی و توسعه فناوری و خودکفایی دارد و از آنجاییکه عراق از ظرفیت‌های بالای اقتصادی و همچنین دارا بودن منابع نفتی برخوردار است، فرصت مناسبی برای نفوذ کشورها محسوب می‌شود. اگر چه این کشور شاهد ورود و حضور شرکت‌ها و کمپانی‌های متعدد بوده است و می‌توان گفت که این مساله با حضور ایران منافات ندارد.
این تحلیلگر مسائل عراق در پایان تاکید کرد: ایران کشوری با توانمندی تخصصی بالاست و به نظر می‌رسد کشور عراق نیز بازار خوبی برای پیمانکاران ایرانی و شرکتهای صادرکننده خدمات فنی و مهندسی ایرانی باشد.
