حذف مزایده‌های غیرشفاف با عرضه کالاها در بازار فرعی

یکی از رسالت‌های اصلی بورس کالا ارتقای شفافیت در بازارهای کالای کشور از طریق فرآهم آوردن شرایط لازم برای تعامل نیروهای عرضه و تقاضای بازار جهت کشف شفاف، رقابتی و منصفانه قیمت‌ها و جلوگیری از نکول در انجام معاملات است. اما جدای از چهار بازار اصلی بورس کالا یعنی رینگ‌های صنعتی و معدنی، کشاورزی، پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی و آتی، دستورالعمل ایجاد یک بازار دیگر زیرنظر بورس کالا در اواخر سال 91 مورد تصویب هیات‌مدیره سازمان بورس قرار گرفت تا روند پیشرفت و توسعه معاملات بورس کالا تکمیل‌تر شود.

به گزارش «تعادل»، مزایای عمومی انجام معاملات از طریق بورس کالای ایران از یک سو معافیت 10درصدی از مالیات بر درآمد حاصل از فروش بوده و از سوی دیگر از برگزاری مناقصه یا مزایده و تشریفات مربوط به آن نیز معاف است. خروج از نظام قیمت‌گذاری نیز دیگر مزیت عمومی عرضه در بورس کالای ایران است. در این بین به اعتقاد کارشناسان، از مهم‌ترین مزیت‌های راه‌اندازی بازار فرعی بورس کالای ایران از بین بردن تخلفات و ابهامات ناشی از اجرای روش‌های سنتی مزایده پاکتی به دلیل امکان رقابت برای طیف بیشتری از تعداد مشتریان است. به‌طوری که همیشه در روش مزایده که با طی مراحل و تشریفات کاغذی همراه است، شک و شبهه‌هایی وجود دارد. اما انجام معاملات از طریق تابلوی بورس به صورت شفاف، این شک و شبهه‌ها را از بین می‌برد.

در همین ارتباط، یک کارشناس بازار سرمایه به مزایای عرضه انواع کالاها در بازار فرعی بورس کالا اشاره کرد وبه ایسنا گفت: بازار فرعی بازاری برای عرضه کالاهایی محسوب می‌شود که دارای استانداردهای ثابت نبوده، اما به شفاف‌سازی برای کشف قیمت نیاز دارند. همچنین کاهش هزینه‌های مبادلات اموال غیرمنقول از طریق انجام مزایده‌ها، کاهش بروکراسی و زمان به‌دلیل سرعت بالای انجام معاملات در مبادلات الکترونیک نیز از دیگر مزایای این تالار محسوب می‌شود.

ایرج فرجی افزود: همچنین کالاهایی که تناژ خارج از استاندارد داشته یا وارداتی هستند، در این بازار عرضه می‌شوند. از طرفی کالاهایی که توالی عرضه ندارند و بعضا تنها یک‌بار عرضه می‌شوند و شرایط حضور در تالار اصلی را ندارند، نیز در بازار فرعی قابل معامله هستند.

این کارشناس در بیان نمونه‌هایی از محصولات و کالاهای عرضه شده در بازار فرعی اظهار کرد: محصولات آف گرید پتروشیمی که کیفیت محصولات درجه یک را نداشته و در مرحله بعد از اورهال مجتمع‌های تولیدی به دست می‌آیند در بازار فرعی بورس کالا عرضه شده و مورد معامله قرار می‌گیرند. همچنین این مزیت در این بازار بورس کالای ایران وجود دارد تا ضایعات محصولات فلزی، روغن لوکوموتیو، رب گوجه‌فرنگی یا ورق‌های وارداتی و سایر محصولاتی که عرضه مستمر ندارند نیز می‌توانند معامله شوند.

وی به نبود سقف قیمتی در بازار فرعی نیز اشاره کرد و با بیان اینکه این بازار در واقع یک تالار کمکی برای عرضه و معامله کالاهای دارای شرایط خاص است، گفت: در تالار اصلی بورس کالا سقف قیمتی 10درصد لحاظ می‌شود که این محدودیت در بازار فرعی وجود ندارد. البته بهتر است در رابطه با ارائه وثایق لازم برای عرضه اموال غیرمنقول در بورس کالا توسط عرضه‌کنندگان فرآیند تسهیل شود.

فرجی ضمن تاکید بر اینکه بورس کالای ایران ساز و کار لازم برای عرضه کالاهای دارای شرایط خاص را از طریق راه‌اندازی بازار فرعی فراهم کرده، گفت: به کمک این تالار کالاهایی که نمی‌توانند به دلایلی که به آن اشاره شد در تالار اصلی عرضه شوند، در بازار فرعی بورس کالای ایران روی میز فروش گذاشته می‌شوند و به تناسب آن، خریدار نیز می‌تواند کالای موردنیاز خود را در سازوکاری شفاف معامله کند. افزون بر اینکه، عرضه‌کننده از تعهد خریدار برای پرداخت پول اطمینان خاطر را دارد و خریدار نیز نسبت به تحویل گرفتن کالای مورد نیاز خود از فروشنده مطمئن است.

این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه هر چه تعداد و تنوع کالاهایی که در این بازار عرضه می‌شود، بیشتر باشد گستره این تالار افزایش می‌یابد، گفت: با معامله کالاهای مختلف در این بازار دو طرف معامله نسبت به ایفای تعهدات طرف مقابل خود اطمینان خاطر دارند. البته شاید ورود برخی کالاهای جدید به این تالار چندان از دریچه نگاه برخی افراد عرف نباشد، اما با گذشت زمان و مشخص شدن مزایای عرضه در این بازار، این دیدگاه‌ها نیز تغییر خواهد کرد.

فرجی ضمن بیان اینکه بازار فرعی بورس کالا می‌تواند به عنوان جایگزینی برای فرآیند مزایده غیرشفاف کالاها مطرح شود، گفت: با توجه به اینکه در بورس کالا کارشناسان فنی نسبت به فرآیند قیمت‌گذاری کالاها بررسی و ارزیابی دقیقی اعمال می‌کنند، این امکان فراهم است تا قیمتی شفاف تعیین شود؛ به‌طوری که با جلوگیری از کشف قیمت بالاتر یا پایین‌تر از قیمت واقعی هر نوع کالا، از ایجاد اختلال در بازار نیز جلوگیری می‌شود. این در حالی است که در برگزاری مزایده‌ها همواره شب‌هاتی مطرح است.