نباید آب را قربانی یوزپلنگ کنیم

حق نداریم بیش از ۴۰‌درصد آب‌های تجدیدپذیر را استفاده کنیم، درحالی‌که اکنون ۱۱۰‌درصد از آب‌های تجدیدپذیر مصرف می‌شود

گروه اقتصاد اجتماعی|

ساختمان سازمان حفاظت محیط زیست در پارک پردیسان تهران، دیروز میزبان نخستین نشست خبری ساکن جدید اتاق ریاستش بود. وزیر کشاورزی دولت‌های سازندگی و اصلاحات و دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه در دولت نخست حسن روحانی، نزدیک به سه هفته پیش، 22 مردادماه، با وجود کوشش‌های بخشی از بدنه حامیان حسن روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری برای ابقای معصومه ابتکار یا جانشینی محمد فاضلی، با حکم رییس‌جمهوری جایگزین ابتکار شد. او از همان روز نخست، اعلام کرد که اولویت‌هایش در این سازمان متفاوت با اولویت‌های ابتکار خواهد بود و همچون آنچه در نشست دیروز گفت، 70‌درصد توان و زمانش را صرف موضوع «آب» خواهد کرد. عیسی کلانتری، در نشست خبری دیروزش، با جدیت موضوع‌هایی چون حفظ گونه‌ها را پس زد، تا آب را بر صدر سیاهه اولویت‌هایش بنشاند و هشدار دهد که «نباید آب را قربانی یوزپلنگ کنیم». او در نشست دیروز، بارها از وضعیت بد منابع آب گفت و از اینکه اکنون بیش از ۱۱۰‌درصد آب‌های تجدیدپذیر کشور مصرف می‌شود؛ آن هم در حالی که هر کشور می‌تواند تنها تا ۴۰‌درصد آب‌های تجدیدپذیر خود را استفاده کند. او سپس از برنامه‌هایش گفت و موضعش را در مورد سدسازی روشن کرد، از آخرین وضعیت دریاچه ارومیه گزارش داد و حل مشکل ریزگردها را به دو تا سه سال بعد موکول کرد، از انتصاب سعید نمکی در معاونت محیط زیست طبیعی سازمان خبر داد و در حاشیه نشست، از شرطش برای پذیرش این سمت گفت.

 آب، آب، آب

رییس سازمان حفاظت محیط زیست در این نشست، نخست با تاکید بر منحصر به فرد بودن اولویت هر کشور در حوزه محیط زیست، گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد بیش از ۷۰‌درصد مشکل محیط زیست کشور ما در حوزه آب است و تداوم روند موجود در کشور تا ۱۵ سال آینده از موجب از بین رفتن تاریخ چند هزار ساله ما خواهد شد.

عیسی کلانتری با تاکید بر اینکه نباید مساله آب را قربانی مسائل دیگر کنیم، ادامه داد: نباید مساله مهم و اساسی آب را قربانی یوزپلنگ کنیم؛ گرچه حفظ اینگونه اهمیت بسیاری دارد. تهدید مساله آب برای ما، تهدید بود و نبود کشور و تهدید بود و نبود تمدن‌مان است. او همچنین، با وجود تاکید بر متفاوت بودن مسائل محیط زیست هر منطقه کشور با مناطق دیگر، بار دیگر بر صدرنشینی موضوع آب در سیاهه اولویت‌های محیط زیستی پای فشرد و افزود: در حال حاضر شمال کشور دچار مشکل پسماند است، ولی در خارج از این منطقه پسماند اولویت چهارم و پنجم است. در شمال کشور آب شاید مساله آخر باشد، ولی در بقیه استان‌ها آب اولویت شماره یک است. خوزستان از گرما و گرد و غبار رنج می‌برد، اما در خراسان رضوی هم مشکل اصلی آب است. در تهران و به ویژه در فصل سردش، وارونگی دما که باعث افزایش آلودگی هوا می‌شود مشکل اصلی است. اگرچه ممکن است در تهران آب مشکل اول نباشد، ولی آب، مشکل اول کشور است. ایران ۷۵‌درصد آب‌های شیرین فسیلی‌اش را از دست داده است.

او افزود: در شرایط حاضر بیش از ۸۰‌درصد از مشکل کشور، مشکل آب است. طبق عرف بین‌الملل حق نداریم بیش از ۴۰‌درصد آب‌های تجدیدپذیر را استفاده کنیم ولی در حال حاضر ۱۱۰‌درصد از آب‌های تجدیدپذیر مصرف می‌شود این در حالی است که حتی کشورهای آفریقا و خاورمیانه با این شیوه از آب‌های تجدیدپذیر استفاده نمی‌کنند. براساس برآوردها باید 35.5میلیارد متر مکعب در سال آب مصرف شود ولی ۹۷ میلیارد متر مکعب آب مصرف می‌شود. او تاکید کرد: ۷۰‌درصد وقت خود را روی مساله آب خواهم گذاشت؛ چون اشتباه است که وزارت نیرو را به حال خود رها کنیم. نباید ۱۱۰‌درصد آب تجدیدپذیر مصرف شود. اگر مصرف آب کم نشود، کشور از بین می‌رود.

 ماشین «نه» نخواهیم بود

معاون رییس‌جمهوری در بخش دیگری از سخنانش، با تاکید بر اینکه «حفظ حقوق نسل‌های آینده» یکی از چهار اصل توسعه پایدار است، گفت: نسل آینده از ذخایر ژنتیک، حیات وحش، جنگل‌ها و... صاحب حق است. اگر سیاست توسعه متوازن را به درستی اجرا کنیم، هیچ مشکلی در زمینه حفظ محیط‌زیست و توسعه نخواهیم داشت. در غیراینصورت یکی قربانی دیگری خواهد شد.

او ادامه داد: سیاست ما هم در سازمان حفاظت محیط زیست، توسعه پایدار و متوازن است. در این راستا سعی داریم با ایجاد برخی تغییرات تشکیلاتی کاری کنیم که محیط زیست مانع توسعه کشور به شمار نیاید، چرا که در حال حاضر 4.5 میلیون بیکار فارغ‌التحصیل دانشگاهی داریم که دولت نمی‌تواند به این موارد بی‌توجه باشد. بنابراین همه دستگاه‌ها و قوای مجریه، مقننه و قضاییه باید در راستای سیاست متوازن حرکت کنند.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست همچنین در اعلام موضعش در مورد سدسازی‌ها، گفت: از نظر من سدسازی در در برخی جاها خوب و در برخی جاها بد است. من سد نازلو و سد سیمینه‌رود را با وجود پیشرفت کاری بالا و صرف هزینه‌های بسیار بالا متوقف کردم بنابراین سدسازی در همه جا خوب یا در همه جا بد نیست، بلکه لازم است ارزیابی زیست محیطی برای احداث سد صورت گیرد. معتقدم در شمال کشور سدسازی مانعی ندارد. او با بیان اینکه محیط زیست نمی‌تواند ماشین «نه» باشد، ادامه داد: باید برای پروژه‌هایی که مشکل زیست محیطی ایجاد می‌کنند راهکار ارائه دهیم تا ضمن اجرای طرح توسعه‌یی محیط زیست نیز حفظ شود. در موارد استثنایی برخی طرح‌ها باید بطور کلی تعطیل شود اما نمی‌توان جلوی همه طرح‌های توسعه‌ای را گرفت بنابراین باید ضمن ارائه راهکار و راه‌حل سعی کنیم در کنار اجرای پروژه‌ها حفظ محیط زیست را نیز داشته باشیم.

او افزود: دستیابی به رشد ۸‌درصدی کشور، قانون است. اگر در این میان دستگاه‌های مختلف اعلام کنند که محیط زیست مانع دستیابی به این رشد است، محیط زیست کشور بطور کلی حذف می‌شود؛ بنابراین باید ضمن اجرای طرح‌های توسعه‌یی، تخریب محیط زیست را به حداقل برسانیم.

کلانتری با اشاره به جلسه‌اش با مدیران کل استان‌ها، گفت: بیشتر مدیران کل استان‌ها از ۲۰ سال پیش مدیر هستند. در این جلسات آنان گفتند که ۹۰‌درصد مشکلشان خود سازمان حفاظت محیط زیست است؛ چون مانع تصمیم‌گیریشان در استان می‌شود. مدیران کل استان‌ها معتقد هستند شناخت بیشتری از استان خود نسبت به مدیران مستقر در سازمان دارند و می‌توانند تصمیم‌ساز استان تحت مدیریت خود باشند. از بین ۳۱ مدیرکل، ۲۸ مدیرکل سازمان را مشکل اساسی در راه خود می‌بیند و معتقد است سازمان مانع تصمیم‌سازی درون استان می‌شود بنابراین تصمیم‌گرفتیم به مدیران کل اختیار کامل بدهیم و از سوی دیگر از آنها مسوولیت‌پذیری بخواهیم.

 امدادخواهی از دانشگاه

رییس سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه، در توضیح چالش‌ها و برنامه‌هایش در راه رسیدن به اهدافی که به آنها اشاره کرده بود، گفت: ما در سازمان حفاظت محیط زیست به اندازه کافی متخصص نداریم. در شهریورماه سال ۹۳، ستاد احیای دریاچه ارومیه طرح انتقال آب از حوضه شماره ۱ به شماره ۲ را به سازمان حفاظت محیط زیست ارسال کرد تا این سازمان نظر خود را در مورد این طرح ارائه دهد. سه سال از آن زمان گذشته ولی سازمان هنوز نتوانسته یک برگه اظهارنظر در مورد این طرح به ستاد احیای دریاچه ارومیه بدهد.

او ادامه داد: طبق مصوبه جدید اگر سازمان حفاظت محیط زیست نتواند تا سه ماه به طرح‌های ارائه شده جواب دهد، دستگاه اجرایی می‌تواند بدون داشتن نظر محیط زیست کار خود را شروع کند. بنابراین باید توان علمی و تخصصی سازمان حفاظت محیط زیست را افزایش دهیم یا باید از دانشگاه‌های کشور خرید خدمت کنیم. چون سازمان نیروی انسانی کافی برای پاسخگویی و ارزیابی پروژه‌ها را ندارد.

او افزود: سازمان به متخصصان در حوزه‌های متعدد نیاز دارد. بنابراین قرار شده است با کمک سازمان برنامه و بودجه بخشی از وظایف حاکمیتی این سازمان را به دانشگاه‌های بزرگ کشور واگذار کنیم. از دانشگاه‌های تهران، امیرکبیر، شریف و... به عنوان ناظر بر روند تولید خودرو و موتورسیکلت استفاده خواهد شد. همچنین برای اطمینان از تولید سوخت استاندارد نماینده دایمی سازمان محیط زیست در پالایشگاه‌ها مستقر می‌شود.

 از هماهنگی با شهردار تهران تا قول وزیر نفت

او در ادامه این نشست در مورد برنامه‌های سازمان حفاظت محیط زیست برای کاهش آلودگی هوای تهران گفت: خوشبختانه با انتخاب شهردار جدید تهران و با توجه به شناختی که از او دارم هماهنگی بین سازمان حفاظت محیط زیست و شهرداری در حوزه کاهش آلودگی هوا انجام خواهد شد. در حال حاضر آلودگی هوا مشکل بزرگ کلان‌شهرها است و راه‌حل ایدر صنعت خودرو، موتورسیکلت و نیروگاه‌ها است و این بخش‌ها را باید مدیریت کنیم.

کلانتری با تاکید بر اینکه بیش از ۵۰‌درصد آلودگی هوای تهران ناشی از کامیون‌هایی است که شبانه وارد تهران می‌شوند، ادامه داد: برنامه‌ریزی دقیق باید در این زمینه داشته باشیم تا کامیون‌های

۳۰ ساله و ۵۰ ساله وارد شهر تهران نشوند همچنین باید به نوسازی این دستگاه‌ها توجه کنیم.

او همچنین به آلودگی ناشی از نیروگاه‌ها اشاره کرد و افزود: نیروگاه شهید رجایی در دو ماه از فصل زمستان گاز ندارد و بیش از ۲۰‌درصد آلودگی شهر تهران مربوط به زمانی است که این نیروگاه‌ با مازوت کار می‌کند که با آقای زنگنه، وزیر نفت، صحبت و رایزنی شده و او قول داده است که در فصل زمستان گاز نیروگاه شهیدرجایی قطع نشود.

 پاسخ به سه پرسش

معاون رییس‌جمهوری در ادامه نشست، در پاسخ به پرسش یکی از خبرنگاران پیرامون برنامه‌های سازمان حفاظت محیط زیست برای مقابله با پدیده گرد و غبار، گفت: طبق آخرین اطلاعات ستاد مقابله با گرد و غبار، ۲۷ کانون گرد و غبار وجود دارد که چهار کانون، داخلی و ۲۴ کانون، خارج از ایران یعنی در عراق و سوریه است. چهار کانون داخلی به اندازه ۲۴ کانون خارجی گرد و غبار تولید می‌کنند. ایجاد این کانون‌ها ناشی از خشک شدن تالاب‌های خوزستان است. همچنین بخشی از کانون‌ها از نواحی رملی و اراضی شخم‌خرده‌یی که چک نمی‌شوند؛ نشات می‌گیرد. امسال حدود ۱۹۰ میلیارد تومان برای گرد و غبار تخصیص داده شده است. باید با تامین امکانات و رعایت حق‌آبه‌های زیست محیطی قابلیت مهار کانون‌ها به گرد و غبار را ایجاد کنیم. این موضوع یک شبه حل نمی‌شود و حداقل دو، سه سال طول می‌کشد. کلانتری که همزمان ریاست ستاد احیای دریاچه ارومیه را هم برعهده دارد، در پاسخ به پرسشی پیرامون آخرین وضعیت این دریاچه گفت: احیای دریاچه ارومیه بستگی به تامین بودجه دارد. راه‌حل‌های اجرایی مشخص و نسخه خوبی برای این دریاچه نوشته شده است. اما اگر منابع مالی به‌موقع تامین نشود، احیای دریاچه با مشکل روبرو خواهد شد. در شرایط حاضر خطر احیا نشدن از بین رفته است، ولی دیرکرد در تامین منابع مالی احیا را به تعویق می‌اندازد. بودجه مورد نیاز ستاد دریاچه ارومیه ۲۰۰۰ میلیارد تومان در هر سال است که سال قبل از این مبلغ تنها ۷۰۰ میلیارد تومان داده شد و تاکنون ۲۵۰۰ میلیارد تومان برای احیای دریاچه ارومیه هزینه شده است. او سپس، به پرسشی پیرامون محصولات تراریخته، که پیش‌تر مخالف نبودنش با آنها را، برخلاف رییس پیشین سازمان محیط زیست، اعلام کرده بوده، پاسخ داد و گفت: وزارت بهداشت به دانشگاه علوم پزشکی یزد ماموریت تحقیق و بررسی در این زمینه را داده بود که در مورد سلامت برنج تراریخته اظهارنظر کند. بعد از سه سال و نیم بررسی و ارزیابی، چهارشنبه هفته گذشته رسما نتایج این بررسی‌ها اعلام شد. براساس گزارش رسمی وزارت بهداشت، برنج تراریخته از نظر سلامت مشکلی ندارد.

 شرط پذیرش

معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان محیط زیست همچنین در حاشیه نشست خبری‌اش، در جمع خبرنگاران از شرطش برای پذیرش ریاست سازمان حفاظت محیط زیست گفت. او تاکید کرد: شرط من برای پذیرش ریاست سازمان حفاظت محیط زیست این بود که تصمیم‌گیر اصلی درباره «آب» شورای عالی آب باشد، نه وزارت نیرو.

او افزود: آقای روحانی شرط مرا پذیرفت.