مصرف منصفانه جایگزین اینترنت نامحدود شود

گروه دانش و فن|

کمتر از یک ماه آینده، مدل و قیمت فروش اینترنت درکشور تغییر می‌کند و قرار است فروش اینترنت «حجمی» فعلی به فروش اینترنت با «مصرف منصفانه» تغییر یابد؛ مدلی که در کشورهای دیگر نیز کاربرد دارد.

حذف فروش اینترنت «محدود» و ارائه مدل اینترنت با «دانلود نامحدود» به دنبال اعتراض کاربران ایرانی به وضعیت کیفیت و قیمت سرویس اینترنت مطرح شد و پس از آنکه محمود واعظی وزیر ارتباطات دولت یازدهم، نتوانست قول خود را برای اجرای آن عملی کند، این‌بار محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات فعلی، قول داده تا یک ماه دیگر، این وعده را عملیاتی کند.

سیاست «اینترنت با دانلود نامحدود» با هدف ترغیب کاربران ایرانی به استفاده از سایت‌های داخلی و گردش ترافیک اطلاعات در داخل کشور اتخاذ شد تا برحسب فرمولی، کاربران برای استفاده از پهنای باند داخلی، نصف هزینه استفاده از اینترنت بین‌الملل، هزینه پرداخت کنند. از این رو وزارت ارتباطات اول مردادماه مصوبه‌یی را برای اجرا به اپراتورهای ارائه‌دهنده خدمات اینترنت ابلاغ کرد که براساس آن، فروش «اینترنت حجمی» متوقف و کاربران می‌توانستند باتوجه به سرعت دریافتی تعریف شده، هزینه‌یی برای اینترنت پرداخت کنند. این مصوبه اگرچه با نام «اینترنت نامحدود» تعریف شده بود اما همچنان برای کاربران سقف و کف حجم دانلود در ترافیک داخلی و بین‌الملل درنظر گرفته شده بود که این موضوع با انتقادات بسیاری از سوی کاربران مواجه شد.

در این مصوبه‌یی برای کاربران تمایزی میان مصرف اینترنت سایت‌های داخلی و مصرف اینترنت سایت‌های خارجی درنظر گرفته شده بود و کاربران با پرداخت مبلغی به عنوان آبونمان ماهانه، می‌توانستند حجم بالایی دانلود داشته باشند که البته این میزان دانلود هم به معنای واقعی کلمه «نامحدود» نبود.

به همین دلیل و در پی اعتراضات مکرر کاربران که به صفحات شبکه اجتماعی وزیر ارتباطات وقت و معاونان وی نیز رسید، محمود واعظی، دستور توقف اجرای این مصوبه و بررسی و بازنگری مجدد آن را صادر کرد؛ هم‌اکنون در دولت دوازدهم، وزیر جدید ارتباطات، قول داده که این مصوبه را با تغییرات اساسی به‌عنوان اولویت وزارت ارتباطات تا یک ماه آینده نهایی کند.

 تغییر مدل فروش اینترنت

صادق عباسی شاهکوه معاون سازمان تنظیم مقررات ارتباطات در گفت‌وگو با مهر، در دفاع از مدل تعیین «اینترنت نامحدود»، می‌گوید: این مدل با نام «مصرف منصفانه» شناخته می‌شود و در دنیا نیز برای آن حد تعریف شده است. چرا که از نظر فنی نیز رابطه میان مصرف پهنای باند و دانلود یک رابطه تعریف شده و منطقی است.

وی ادامه داد: در صورتی که برمبنای سرعت سرویس اینترنت، حجم دانلود برداشته شود این به معنی آن نخواهد بود که کاربر تا بی‌نهایت بتواند اطلاعات، دانلود کند بلکه تاکید بر این است که مدل فروش بسته‌های اینترنتی مبتنی بر حجم تغییر یابد و کاربر سرویس را برمبنای سرعت دریافت کند. عباسی شاهکوه گفت: با توجه به محدودیت پهنای باند اینترنت، درصورتی‌که بخواهیم مدل فروش حجم را برداشته و دانلود را رایگان کنیم، آن زمان شاهد آن خواهیم بود که یک کاربر به صورت مداوم در حال دانلود است اما مابقی کاربران نمی‌توانند به سرویس دسترسی داشته باشند و سرعت و کیفیت سرویس‌شان پایین می‌آید.

 اینترنت در ایران گران است

طبق گفته محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات، ایران از نظر قیمت اینترنت ثابت، در میان کشورهای جهان رتبه ۹۰ را به خود اختصاص داده و در زمره کشورهایی محسوب می‌شود که اینترنت در آن گران است. با وجود این وزیر جدید ارتباطات برای کاهش این مشکل و رفع برخی محدودیت‌ها از جمله خرید حجم دانلود، قول داده مدلی از اینترنت را تا یک ماه آینده، سیاست‌گذاری کند که باب میل کاربران ایرانی بوده و کاربران را از شر خریدن بسته‌های اینترنتی خلاص کند.

طبق گفته مسوولان وزارت ارتباطات، مدل جدید اینترنت، باتوجه به بررسی چندین کشور و الگوبرداری از مدل ارائه خدمات اینترنت در این کشورها، مدل «اینترنت نامحدود با مصرف منصفانه» خواهد بود. چرا که با توجه به محدودیت پهنای باند، اینترنت با تعریف «کاملا نامحدود» غیرقابل ارائه است. از نظر فنی اینترنت به معنای واقعی کلمه نامحدود نمی‌تواند باشد و مفهموم مصرف منصفانه به جای دانلود نامحدود جایگزینی خوبی برای این سرویس خواهد بود. بررسی‌ها نیز نشان می‌دهد که در اغلب کشورها، مدل مصرف نامحدود، به معنای نهایت کلمه نامحدود نبوده بلکه دولت‌ها و اپراتورهای ارائه‌دهنده خدمات، برای مدل اینترنت نامحدود نیز سقف مصرف درنظر می‌گیرند تا ارائه خدمات با میزان پهنای باند اینترنت همخوانی داشته باشد و سبب کاهش و افت کیفیت خدمات نشود. این کشورها معتقدند که اختیار تام برای دانلود نامحدود به کاربران، افت کیفیت اینترنت را به همراه دارد و گزینه مفیدی نخواهد بود.

 محدودیت دانلود درامریکا

width cap که به آن data cap نیز گفته می‌شود، در حقیقت یک محدودیت مصنوعی است که برای انتقال اطلاعات در شبکه اینترنت اعمال می‌شود. این اصطلاح در کل به سیاست‌هایی اطلاق می‌شود که تهیه‌کننده خدمات اینترنت اجرا می‌کند تا مصرف مشتریان خود را محدود کند.

یکی از کشورهایی که این محدودیت را اجرا می‌کند امریکاست. شرکت‌های اینترنتی امریکا (ISP) اعلام کرده‌اند که محدودیت پهنای باند برای فراهم کردن خدماتی عادلانه برای مشتریان اعمال می‌شود. استفاده از این محدودیت‌ها مورد انتقاد کاربران است و آنها معتقدند که با پیشرفت فناوری، این تصمیم، غیرضروری به نظر می‌رسد و شرکت‌ها می‌توانند به جای محدود کردن سقف اینترنت، تقاضای مشتریان خود را به سادگی پاسخ گویند. در این کشور هر چند این اصطلاح محدودیت پهنای باند نامیده می‌شود اما در حقیقت اطلاعات دانلود شده در ماه کنترل می‌شود. البته میزان محدودیتی که برای حجم دانلود در این کشور درنظر گرفته شده به مراتب با کشور ما متفاوت است. به نحوی که در امریکا در سال ۲۰۱۶ میلادی شرکت Comcast برنامه خدماتی با محدودیت دانلود «یک ترابایت» عرضه کرد. با این سرویس، در حال حاضر هر عضو یک خانواده 4 نفره در امریکا به‌طور جداگانه باید ۱۰۰فیلم در ماه به‌طور آنلاین تماشا کنند تا به این سقف برسند. در این حالت، عادت‌های معمول مصرف اطلاعات از مرز تعیین شده گذر نمی‌کند.

البته شرکت‌ها برنامه‌یی تبلیغاتی به نام «اینترنت بدون مرز» نیز دارند که درآن تهیه‌کننده خدمات دسترسی به اینترنت را بدون هیچ محدودیتی فراهم می‌کند. با وجود این پس از آنکه کاربر از برخی مرزهای تعیین شده برای مصرف، گذر کند، تهیه‌کننده سعی می‌کند سرعت انتقال اطلاعات را بکاهد. ترکیه یکی از کشورهای آسیایی است که از سال ۲۰۰۱ اینترنت ADSL دارد و در حال حاضر شرکت

Turk Telekom گسترده‌ترین خدمات اینترنتی در این کشور را عرضه می‌کند. البته اینترنت عرضه شده در این کشور نیز با محدودیت پهنای باند عرضه می‌شود. سرعت بسته‌های اینترنتی این شرکت از ۸مگابیت بر ثانیه تا ۲۴ مگابیت بر ثانیه است. همچنین این شرکت خدمات VDSL۲ را نیز با سرعت ۲۵ تا ۱۰۰ مگابیت برثانیه ارائه می‌دهد.

در این کشور شرکت Superonline نیز پهنای باند فیبری را در ۱۲ شهر ارائه می‌کند که سرعت این خدمت ۱۰۰۰ مگابیت برثانیه است. ترکیه اینترنت کابلی را نیز از سرعت ۱۰ تا ۱۰۰ مگابیت برثانیه عرضه می‌کند و در مجموع از سال ۲۰۱۲ شرکت TTNET و سوپرآنلاین، سیاست‌های خدمات منصفانه را آغاز کرده‌اند که حجم دانلود و آپلود محتوای کاربران را کنترل می‌کند.

متوسط سرعت اینترنت در کشور هند 6.5 مگابیت بر ثانیه و متوسط اوج سرعت اتصال به اینترنت نیز در این کشور 41.4 مگابیت بر ثانیه اعلام شده است. در این کشور بالغ بر ۲۷۶ میلیون نفر کاربر اینترنت باندپهن هستند و در رده‌بندی جهانی سرعت ارتباط اینترنت هند میان ۱۴۹ کشور، رتبه هشتادونهم است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که ۴۲‌درصد کاربران اینترنت در هند متوسط سرعتی بالاتر از ۴ مگابیت بر ثانیه، ۱۹‌درصد آنان نیز سرعتی بیش از ۱۰ مگابیت و ۱۰‌درصد نیز از سرعت ۱۵مگابیت بر ثانیه استفاده می‌کنند. اما باتوجه به تعریف دولت پهنای باند در این کشور به معنای ارتباط اینترنتی با حداقل سرعت دانلود محدود ۲۵۶ کیلوبیت بر ثانیه است که البته در ۲۰۱۴ میلادی این سیاست تغییر کرده و حداقل سرعت دانلود کاربر به ۵۱۲ کیلوبیت برثانیه رسیده است.

 اینترنت منصفانه بدون تقسیم‌بندی

باتوجه به اینکه کشورهای مختلف در مدل فروش اینترنت، سیاستی را به کار گرفته‌اند که هم با میزان ظرفیت پهنای باند مطابقت دارد و هم در حد ممکن پاسخگوی نیاز کاربرانشان است، مسوولان باید در ایران نیز مدلی در نظر بگیرند که محدودیت نسبی کاربران را کاهش داده، قیمت را منطقی‌تر کند و دیگر نگرانی برای اتمام زودهنگام حجم بسته اینترنت وجود نداشته باشد.

طبق پیشنهاداتی که از سوی فعالان اینترنت مطرح می‌شود بهتر است برای فروش سرویس اینترنت بدون تقسیم‌بندی اینترنت داخلی و خارجی یک حجم مشخص دانلود (برای مثال از کف ۲۰ گیگابایت برای اینترنت با سرعت ۴ مگابیت) و البته بسیار بیشتر از بسته‌های فعلی اما با آبونمان ثابت (برای مثال ۱۰هزار تومان ماهانه) درنظر گرفته شود که هم به توسعه محتوای داخلی و گردش ترافیک در داخل کشور بیانجامد و هم مشکلی در کیفیت سرعت وجود نداشته باشد.