رقابت ایران و امریکا در بازار گاز کرهجنوبی
گروه انرژی|
کرهجنوبی کشوری است که عمده نیاز خود به انرژی را از کشورهای دیگر وارد می‌کند. براساس داده‌های اداره اطلاعات انرژی امریکا، کرهجنوبی به علت فقر منابع طبیعی، حدود 98درصد مصرف سوخت‌های فسیلی خود را از طریق واردات تامین می‌کند. این کشور در میان 5 کشور بزرگ واردکننده ال‌ان‌جی، زغال‌سنگ، نفت خام و فرآورده‌های نفتی قرار دارد.
نکته مهم در رابطه با این کشور این است که هیچ‌گونه خط لوله بین‌المللی با هدف انتقال گاز طبیعی یا نفت خام در این کشور وجود ندارد و معاملات انرژی این شبه‌جزیره منحصرا از طریق راه‌های آبی و تانکرهای حامل نفت خام و ال‌ان‌جی است. هرچند کره‌یی‌ها تقریبا از داشتن هرگونه منابع نفت خام و گاز طبیعی محرومند، اما این سرزمین میزبان جمعی از بزرگ‌ترین و پیشرفته‌ترین پالایشگاه‌های جهان است.
گاز طبیعی یکی از مهم‌ترین نیازهای وارداتی کرهجنوبی است. براساس داده‌های EIA، مصرف گاز این کشور در یک دهه اخیر تقریبا دوبرابر شده و همان‌طور که اشاره شد تمام این نیاز باید به‌صورت واردات ال‌ان‌جی از کشورهای مختلف تامین شود. تولید گاز طبیعی در کرهجنوبی، یک‌درصد از نیازهای مصرفی این کشور را نیز تامین نمی‌کند. هر چند کرهجنوبی در زمره مصرف‌کنندگان بزرگ گاز طبیعی قرار نمی‌گیرد، اما نبود خط لوله و واردات گسترده ال‌ان‌جی منجر به این شده که این کشور پس از ژاپن به‌عنوان بزرگ‌ترین واردکننده گاز طبیعی مایع جهان شناخته شود. مصرف گاز طبیعی کرهجنوبی در سال 2015 به حدود یک‌تریلیون و 600میلیارد فوت مکعب رسید که دوبرابر مصرف این کشور در سال 2000 است. در حال حاضر تقریبا نیمی از نیاز کشور به واردات ال‌ان‌جی توسط دو کشور قطر و عمان صورت می‌پذیرد. همین وابستگی بالا سبب شده که سئول به‌دنبال عرضه‌کنندگان جدیدی در بازار ال‌ان‌جی باشد. به همین منظور مقامات این کشور به‌دنبال مذاکره با دو کشور ایران و امریکا برای انعقاد قرارداد واردات گاز طبیعی هستند تا بدین‌ترتیب دو منبع جدید و غنی گاز طبیعی از دو قاره مختلف به ماتریس انرژی این کشور افزوده شود. کره‌یی‌ها در سال‌های اخیر برای تامین نیاز خود به گاز طبیعی، صرفا به انعقاد قرارداد خرید از کشورهای دارای منابع گاز طبیعی اکتفا نکرده‌اند بلکه استراتژی آنها حضور مستقیم در توسعه میدان‌های گازی و تصاحب سهم از این پروژه‌هاست تا بدین‌ترتیب امنیت عرضه انرژی خود را به‌صورت قابل‌توجهی بالاتر ببرند. مسوولیت اصلی اجرای این سیاست برعهده شرکت گاز کرهجنوبی (کوگاز) است. در حال حاضر کوگاز در 24پروژه اکتشاف و توسعه گاز طبیعی در 13کشور مختلف فعال است. به‌عنوان مثال این شرکت 10درصد از سهم بزرگ‌ترین میدان فراساحلی موزامبیک را دراختیار دارد که معادل قریب به 2میلیارد تن گاز طبیعی است. این شرکت همچنین در برخی میدان‌های گازی عراق نیز دارای سهم است. شرکت گاز کرهجنوبی در تولید گاز طبیعی از آب‌های میانمار نیز حضور دارد که در این پروژه یک شرکت کره‌یی دیگر به نام پوسکو دوو نیز مشارکت دارد.
چشم امید به شیل‌گاز
کره‌یی‌ها به‌دنبال تنوع بخشی بیشتر به منابع انرژی خود هستند و برای تحقق این موضوع یک چشم آنها به امریکا و خصوصا گاز شیل است و چشم دیگر آنها به منابع گاز ایران در خلیج‌فارس است. حدود یک ماه پیش، «مون جائه این» رییس‌جمهور کرهجنوبی به ایالات‌متحده سفر کرد و در خلال این بازدید، شرکت کوگاز با اگزان‌موبیل و چند شرکت دیگر امریکایی تفاهمنامه همکاری امضا کردند. به گزارش «تعادل» به نقل از خبرگزاری کره‌تایمز، یکی از مقامات رسمی کوگاز در این باره اعلام کرد: «باتوجه به اتمام قرارداد عرضه گاز ما با عمان و قطر در سال 2025، به صورت فعالانه واردات گاز از ایالات‌متحده را مدنظر داریم.
بدین منظور پیش از هرگونه تصمیم‌گیری به‌صورت دقیق قیمت گاز طبیعی، تضامین عرضه و فاکتورهای دیگر را بررسی خواهیم کرد. کوگاز به‌دنبال تقویت مشارکت خود با شرکت‌های انرژی امریکایی برای اکتشاف و تجاری‌سازی گاز طبیعی به‌صورت مشترک خواهد بود.»
ایران در حال حاضر سهمی از تامین گاز طبیعی کرهجنوبی را دراختیار ندارد. اما پس از به ثمر نشستن برجام، کوگاز یکی از نخستین شرکت‌های آسیایی بود که عزم خود را برای حضور در ایران و خصوصا بخش گاز جزم کرد. در اردیبهشت سال گذشته «سیونگ هو لی» مدیرعامل کوگاز و رکن‌الدین جوادی مدیرعامل وقت شرکت ملی نفت تفاهمنامه‌یی با هدف مطالعه این شرکت کره‌یی روی میدان مشترک بلال در خلیج‌فارس امضا کردند.
میدان نفتی بلال، در منطقه لاوان و در نزدیکی آب‌های قطر قرار گرفته است. آخرین بررسی‌ها حاکی از وجود یک مخزن مستقل گازی در کنار لایه نفتی این میدان است که پیش‌بینی می‌شود ظرفیت تولید روزانه 500میلیون فوت مکعب گاز طبیعی را داشته باشد. این مخزن گازی از سمت شرق با دماغه پارس جنوبی مشترک است.
نزدیک به یک سال و نیم از امضای تفاهمنامه توسعه میدان گازی بلال با طرف کره‌یی می‌گذرد اما هنوز خبری از ارائه نتایج مطالعات این شرکت منتشر نشده است.
البته کوگاز تنها شرکت متقاضی برای توسعه گاز بلال نیست. شرکت ملی نفت تایلند نیز در آذر سال گذشته تفاهمنامه‌یی برای مطالعه میدان بلال و دو میدان چنگوله و دالپری امضا کرد. تایلندی‌ها از کره‌یی‌ها خوش‌قول‌تر عمل کردند و در اوایل شهریور سال جاری به تهران آمده نتایج مطالعات خود بر این سه میدان را برای نمایندگان شرکت ملی نفت تشریح کردند.
به نظر می‌رسد نگرانی‌های ژئوپلیتیکی یکی از اصلی‌ترین دلایل تاخیر کره‌یی‌ها برای ورود به ایران است. این مساله را روز پنجشنبه یک مقام شرکت کوگاز در گفت‌وگو با کره‌تایمز اظهار کرد: «ایران یک کشور غنی از منابع گازی است. بنابراین ما تمایل داریم همکاری نزدیکی هم با شرکت‌های دولتی و هم بخش خصوصی این کشور داشته باشیم. اما پیش از هرگونه تصمیم‌گیری برای این کار، ابتدا باید ریسک‌های ژئوپلیتیکی موجود در کشورهای خاورمیانه را ارزیابی کنیم.»
این مدیر شرکت گاز کرهجنوبی اعلام داشت: «کوگاز از هیچ تلاشی برای تضمین عرضه پایدار گاز طبیعی به چهارمین اقتصاد بزرگ آسیا دریغ نخواهد کرد. باتوجه به اینکه کرهجنوبی تقریبا باید تمام نیاز خود به انرژی را از کشورهای دیگر وارد کند، توجه بیشتر به فرصت‌های تجاری در بخش توسعه منابع طبیعی (در سایر نقاط دنیا)، یک الزام است.»
ایران؛ میان‌بر رسیدن کره به تکنولوژی ال‌ان‌جی
کرهجنوبی کشوری است که دارای تعداد زیادی پایانه واردات ال‌ان‌جی و تبدیل آن به گاز خشک برای مصرف نهایی است اما این کشور به‌شدت توسعه تکنولوژی تولید ال‌ان‌جی را نیز دنبال می‌کند و به‌دلیل عدم برخورداری از منابع گاز طبیعی در خاک خود، باید کشورهای دیگری را به‌عنوان میزبان انجام این کار پیدا کند.
از سوی دیگر ایران نیز کشوری است که روی حجم عظیمی از منابع هیدروکربوری قرار گرفته و عنوان بزرگ‌ترین دارنده ذخایر گاز طبیعی جهان را یدک می‌کشد اما در زمینه صادرات و حضور در بازارهای بین‌المللی وضعیت فشلی دارد که یکی از اصلی‌ترین دلایل آن عدم برخورداری از تکنولوژی تولید و صادرات ال‌ان‌جی است.
بنابراین مختصات گازی ایران و کرهجنوبی، فرصتی طلایی برای همکاری دوجانبه در توسعه تکنولوژی ال‌ان‌جی را فراهم آورده است. در همین راستا در اردیبهشت‌ماه سال گذشته و همزمان با امضای تفاهمنامه توسعه میدان بلال، مدیرعامل این شرکت کره‌یی و علیرضا کاملی مدیرعامل وقت شرکت ملی صادرات گاز، تفاهمنامه دیگری برای صادرات گاز در قالب ال‌ان‌جی امضا کردند.
در خرداد سال جاری و حدود یک سال پس از امضای این تفاهمنامه، حمیدرضا عراقی مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران به سئول سفر کرد و توافقنامه دیگری با هدف همکاری تکنولوژیک برای توسعه واحدهای کوچک ال‌ان‌جی را به امضا رساند.به گفته سعید پاک‌سرشت مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی گاز ایران، قرار است در این همکاری فنی 4ساله، دانش فنی واحدهای مینی ال‌ان‌جی توسعه یافته و مورد ارزیابی قرار بگیرد.
این قرارداد بین دو کنسرسیوم ایرانی و کره‌یی امضا شد که کنسرسیوم طرف کره‌یی با مدیریت شرکت Oceanus بوده و اعضای آن، مرکز تحقیقات KITECH و شرکت‌هایDongHwa Entec, Sung-IL Encare, Gs E&C, KoGas Tech و KGS هستند. این در حالی است که ریاست کنسرسیوم طرف ایرانی نیز با شرکت ملی گاز ایران بوده و اعضای آن، انستیتو LNG دانشگاه تهران، پژوهشگاه صنعت نفت و تعدادی از شرکت‌های سازنده تجهیزات هستند.
به گفته پاک‌سرشت، قرار است هر یک از طرفین، 10میلیون دلار در این طرح سرمایه‌گذاری کند و طرفین در این توافقنامه اجازه بازاریابی پیدا کرده‌اند. بدین صورت که هر کشوری که بتواند برای محصولات بازاریابی کند 50درصد سهم ترجیحی به آن داده می‌شود. قرار است در پایان این 4 سال، 2 کشور تولید واحدهای کوچک ال‌ان‌جی با ظرفیت 15 تن در روز را آغاز کنند که این ظرفیت به‌تدریج تا 300 تن در روز افزایش خواهد یافت. طبیعتا چنین ظرفیت‌هایی از تولید متناسب با حجم ذخایر گاز ایران و پتانسیل صادراتی این کشور نیست، اما موفقیت در راه‌اندازی واحدهای مینی ال‌ان‌جی می‌تواند به مثابه نخستین گام ایران برای دستیابی به دانش فنی پیچیده تولید ال‌ان‌جی در مقیاس‌های بزرگ باشد و می‌تواند ایران را در جایگاهی قرار دهد که از لحاظ فنی بتواند با شرکت‌های بزرگ تولیدکننده ال‌ان‌جی جهان، مشارکت داشته باشد.
