فرصت طلایی اصلاحات برای رهبران اروپایی

رهبران اروپایی مدتی است که به‌ دنبال فرصتی مناسب برای ایجاد اصلاحات در منطقه هستند اما با تضعیف موقعیت آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان با وجود پیروزی حزب وی در انتخابات یک‌شنبه، چانه‌زنی‌ها به ‌ویژه برای ایجاد تغییرات در وضعیت منطقه یورو دشوارتر خواهد شد. در میانه مذاکرات خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا و پس از پیروزی امانوئل ماکرون در انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه، رهبران اروپایی بی‌صبرانه منتظر پیروزی مرکل در انتخابات پارلمانی آلمان بودند و این اتفاق را فرصتی طلایی برای آغاز مذاکرات جاه‌طلبانه بر سر اصلاحات در منطقه یورو می‌دانستند و بر قدرت جدید مرکل برای ایجاد یکپارچگی بیشتر در اتحادیه حساب باز کرده بودند؛ اکنون نتایج انتخابات به نفع صدراعظم کارکشته آلمان رقم خورده است اما باید دید با توجه به جایگاه غیرمنتظره به حزب راست افراطی در این کشور مرکل تا چه اندازه از آزادی عمل قبل برخوردار خواهد بود.

 محور فرانسوی- آلمانی

طبق قوانین آلمان، این آخرین دوره‌یی است که مرکل می‌تواند صدراعظم آلمان باشد و به نظر می‌رسد که مجبور است این دوره را با حزبی تضعیف ‌شده در پارلمان بگذراند و دستورکارهای رقابتی شرکای ائتلافی خود را مدیریت کند و این مساله قطعا مباحثات بر سر اصلاحات در منطقه یورو که اختلاف‌نظرهای ایدئولوژیکی در مورد آن وجود دارد را دشوار می‌کند. مخالفان با شیوه تفکر مرکل در مورد اتحادیه اروپا اکنون می‌توانند از نتیجه انتخابات برای مقابله با هر گونه مخاطره مالی احتمالی برای مالیات‌دهندگان آلمانی استفاده کنند. مرکل همچنین مجبور است با حزب راست افراطی«آلترناتیوی برای آلمان» که به سومین حزب بزرگ در پارلمان تبدیل شده، کنار بیاید؛ حزبی که خروج کشورهای ضعیف‌تر از منطقه یورو است و از همین حالا جنجال‌هایی را برای بازگشایی تحقیقات پارلمانی در مورد نقض قوانین آلمان توسط صدراعظم این کشور راه انداخته است.

اما به نظر می‌رسد هیچ یک از این مسائل در تصمیم ماکرون خدشه‌یی وارد نکرده‌اند؛ وی که با وعده تحکیم و تکمیل اتحاد مالی و اقتصادی در منطقه در انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه پیروز شد، روز سه‌شنبه در نخستین سخرانی بزرگ خود در اتحادیه اروپا از دیدگاهش به تقویت ارز واحد یورو سخن گفت تا به مرکل و شرکای ائتلافی احتمالی وی چشم‌انداز شفافی از خواسته‌های پاریس ارائه داده باشد. ورود ماکرون به کاخ الیزه یک محور آلمانی- فرانسوی در مرکز تلاش‌های جدید برای اصلاح مدیریت منطقه یورو ایجاد کرده است. بسیاری امیدوارند که مرکل از سال‌های آخر خود در راس دولت آلمان برای بر جا گذاشتن میراثی در اتحادیه اروپا و تغییر ماهیت منطقه یورو به چیزی بیشتر از تدابیر فوریتی زمان بحران استفاده کند؛ اما حتی با وجود رییس‌جمهوری جوان فرانسه پای میز مذاکره برای مرکل غلبه بر درگیری‌های احتمالی بر سر تفاوت دیدگاه‌ها در این زمینه در برلین دشوار خواهد بود.

 زمینه‌های اصلاحات

نخستین مساله مورد بحث در منطقه یورو انتصاب یک وزیر دارایی برای منطقه است. خاستگاه این ایده به دهه 1970 بازمی‌گردد اما اکنون ماکرون بزرگ‌ترین حامی این تفکر محسوب می‌شود؛ اگرچه رییس‌جمهوری جوان فرانسه هنوز جزئیات طرح مورد نظر خود را در این زمینه افشا نکرده است. تفکر کمیسیون اروپا این است دو سمت کنونی رییس گروه یورو که ریاست نشست‌های وزرای دارایی کشورهای منطقه را بر عهده دارد و کمیسیونر اقتصادی اتحادیه اروپا که در مورد قوانین بودجه بلوک نظر می‌دهد، یکی و مسوولیت هر دو نفر به مقام جدید وزیر دارایی واگذار شود.  مساله دیگری که اخیرا مطرح شده، تعیین یک «صندوق اروپایی پول» است که البته هنوز هیچ دستورکار مشخصی برای آن در نظر گرفته نشده. دیدگاه آلمان در مورد صندوق اروپایی پول این است که این نهاد عملکردهای مکانیسم ثبات اروپایی را از طریق اعلام سقف بدهی همچنین طراحی و نظارت بر برنامه‌های کمک ‌مالی و ریاضت اقتصادی بر عهده گیرد؛ نقشی که اکنون توسط کمیسیون اروپایی و با حمایت بانک مرکزی اروپا ایفا می‌شود. جاه‌طلبانه‌ترین نکته در طرح آلمان در این زمینه به نظارت بودجه کشورها مربوط می‌شود که این نقش را نیز اکنون کمیسیون اروپایی بر عهده دارد. اجرای چنین دیدگاهی به بازبینی معاهده‌های اتحادیه اروپا نیاز خواهد داشت و بروکسل به ‌شدت با آن مخالف است.

بودجه منطقه یورو نیز یکی دیگر از پیشنهادات ماکرون است که با هدف ایمن‌سازی منطقه یورو در برابر بحران مالی احتمالی در آینده مطرح شده و تلی پول است که در زمان نیاز به کشورهای درگیر با رکود اقتصادی اعطا می‌شود. پاریس به دنبال بودجه‌یی چند درصدی از تولید ناخالص منطقه است و این درحالی است که بودجه کنونی اتحادیه اروپا به یک درصد از تولید ناخالص داخلی می‌رسد. کمیسیون اروپایی با در نظر گرفتن بودجه یورو در خارج از کنترل نهادهای اتحادیه مخالف است و از برنامه ایجاد بودجه منطقه یورو در داخل بودجه وسیع‌تر اتحادیه اروپا حمایت می‌کند. ماکرون سه‌شنبه از دوره انتقالی بین 5 تا 10سال برای تکمیل بودجه منطقه یورو سخن گفت اما اینکه آلمان چه واکنشی به این پیشنهادات نشان دهد به قابلیت‌های فرانسه در نشان دادن تعهداتش به قوانین مالی اتحادیه بستگی دارد.

ناظران بر این باورند که اختلاف‌نظرها و شکایات قدیمی همچنان بر برنامه‌های اصلاحات سایه می‌افکنند. آلمانی‌ها هنوز هم نگران این مساله هستند که با موافقت با هر پیشنهاد جدیدی مجبور شوند، جای دیگر کشورهای منطقه نیز هزینه کنند و این درحالی است که دیگر کشورها بر این باورند، آلمان بیشترین مزایا را از منطقه یورو می‌برد. از سوی دیگر هر گونه اصلاحاتی در ساختار یورو ازجمله تعیین بودجه برای منطقه و تشکیل صندوق اروپایی پول به این معناست که در زمان وقوع رکود کشورهای کوچک‌تر نیز مجبور خواهند شد همان سیاست‌ اقتصادهای بزرگ‌تر را در پیش بگیرند که این مساله برای کشورهایی چون اسپانیا، پرتغال و یونان به معنای ترکیبی دردناک از همه سیاست‌های ریاضتی برای رقابت با تجارت‌های آلمان خواهد بود و این موضوع به تردیدهای پوپولیست‌ها در ایتالیا تا فنلاند دامن می‌زند. با وجود شرایط پیچیده پس از انتخابات در آلمان و دیگر مخالفت‌های احتمالی با اصلاحات باز هم سیاست‌گذاران اروپایی معتقدند که رویکردهای سیاسی از دوام آوردن در بحران مالی به جبران مافات تغییر کرده و اکنون دوره‌یی ایده‌آل برای پیشرفت در تدابیری در جهت منافع شهروندان اروپایی آغاز شده است.