افزایش شکاف در دستگاه دیپلماسی امریکا

رسانه‌های انگلیسی زبان با اشاره به انزوای کاخ سفید در میان متحدان، از افزایش شکاف دستگاه دیپلماسی امریکا در زمینه چگونگی برخورد با توافق هسته‌یی ایران خبر می‌دهند. به گزارش گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا، نزدیک به دو هفته تا زمان اعلام رسمی رویکرد دولت امریکا به توافق هسته‌یی 1+5 با ایران مانده است.

دونالد ترامپ بارها نارضایتی خود از برجام را به شکل‌های گوناگون اعلام و حدود سه ماه پیش تاکید کرد در نیمه اکتبر (16 روز بعد) پایبندی ایران به برجام را تایید نخواهد کرد. برخی کارشناسان این موضع‌گیری دولت ایالات متحده را معادل توقف همکاری امریکا با گروه 1+5 و به نوعی خروج این کشور ارزیابی می‌کنند.

اگرچه ترامپ موضوع خروج از برجام را مطرح کرده است اما بسیاری از تحلیلگران و حتی کارکنان وزارت امور خارجه امریکا با اتخاذ چنین تصمیمی مخالف هستند. همین امر موجب شکاف و دودستگی در بدنه سیاست خارجی امریکا شده است. تارنمای شبکه خبری «بلومبرگ» در مورد رویکرد امریکا به توافق هسته‌یی با ایران نوشت: تلاش‌های نامسنجمی از سوی گروه همراهان ترامپ در حال انجام است تا تغییراتی را در توافق هسته‌یی ایجاد کنند.

این گزارش با اشاره به رویکرد رییس‌جمهوری امریکا از پیش از انتخابات 2016 تا حضور و سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل، عنوان داشت: اگرچه سخنرانی در سازمان ملل فرصتی برای جلب نظر متحدان امریکا بود، اما تنها یک هفته پس از آن همه اظهارات و جلسات پنهانی و گفت و گوهای مقام‌های عالیرتبه، امریکا منزوی‌تر از گذشته شده است و متحدان ایالات متحده در زمینه اهمیت توافق هسته‌یی متّحدتر شده‌اند. «رکس تیلرسون» وزیر امور خارجه امریکا هم از دیدار و همکاری میان ایران و اروپا ابراز ناخرسندی کرده است زیرا اعتقاد دارد آنها به نگرانی‌های امریکا نمی‌پردازند. فرانسه و آلمان نیز تاکید دارند توافق هسته‌یی برای آنها راضی‌کننده بوده است.

بلومبرگ افزود: علاوه بر این در حلقه درونی دولت امریکا نیز شکاف‌هایی ایجاد شد و وظیفه تیلرسون با توجه به دیدگاه‌های مختلف موجود، پیچیده و سخت‌تر شده است. برخی کارکنان دولت نسبت به تاثیر سیاست‌های امریکا بر اعتبار این کشور تردید دارند. ضمن اینکه میان رویکردهای تیلرسون و «نیکی هیلی» نماینده امریکا در سازمان ملل اختلاف نظرهای جدی وجود دارد.

به نوشته بلومبرگ، نشست دیپلماتیک نمایندگان امریکا در سازمان ملل برای گفت‌وگو در مورد ایران، اوج این تنش‌های داخلی بود که در آن هیلی دعوت نشد و در آخرین لحظات به وی بر داده شد تا وارد مذاکرات شود. هیلی ابتدا می‌خواست در صندلی اصلی مربوط به نماینده امریکا بنشیند اما سپس ناچار شد چند بار صندلی خود را تغییر دهد. شکل‌های دیگری از نارضایتی نسبت به رویکردهای جهانی امریکا وجود دارد. تارنمای «هیل» که از رسانه‌های وابسته به کنگره امریکا به شمار می‌رود در گزارشی به دولتمردان امریکایی هشدار داد که به یاد داشته باشند ایران ناظر اظهارات تند کاخ سفید نسبت به کره شمالی است. این گزارش نوشت: ترامپ در مجمع عمومی و دیگر موقعیت‌ها علیه کره شمالی و ایران موضعگیری‌های تندی داشته است به گونه‌یی که اکنون از وی با عنوان «مرد دیوانه» یاد می‌شود. بنابراین وی باید عاقل باشد و بداند که ایران نظاره‌گر سیاست‌های ترامپ است و در آینده رفتارهای احتیاطی بیشتری را در قبال این خط مشی‌ها اتخاذ خواهد کرد.

براساس تحلیل این نشریه سخنان و رویکرد ترامپ ممکن است نتیجه عکس داشته باشد و این معما را پیچیده‌تر کند زیرا از یک طرف راهبرد دولت امریکا در مورد کره شمالی مشخص نیست و از طرف دیگر ترامپ درک درستی را از تاثیرگذاری و شکل دهی تحولات کره شمالی بر پاسخ ایران ندارد.

 پاسخ ایران به خروج امریکا از برجام

واکنش ایران به رویکردهای امریکا نیز از دلمشغولی‌های رسانه‌های غربی است و هراز گاهی به گمانه‌زنی یا تحلیل در مورد آن می‌پردازند.

تارنمای نشریه «بیزینس استاندارد» در گزارشی در زمینه پاسخ احتمالی ایران به خروج امریکا از برجام نوشت: وزیر امور خارجه ایران می‌گوید در صورت عقب کشیدن امریکا از برجام، ممکن است تهران از توافق خارج شود. به نوشته این گزارش هنوز ترامپ تصمیم خود را برای چگونگی برخورد با توافق هسته‌یی و توجه به منافع امریکا را اتخاذ نکرده است. در حالی که ترامپ توافق هسته‌یی سال 2015 گروه 1+5 با ایران را خجالت آور می‌داند دیگر قدرت‌های جهانی که در این توافق حضور داشتند از آن پشتیبانی می‌کنند و اعتقاد دارند فروپاشی توافق موجب بدتر شدن تنش‌ها در خاورمیانه و بی‌ثباتی می‌شود. این گزارش آورده است: «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران گفت‌وگویی را با شبکه الجزیره قطر در نیویورک انجام داد. الجزیره پس از این مصاحبه در توییتی به نقل از ظریف نوشت «اگر واشنگتن تصمیم بگیرد از توافق خارج شود ایران هم گزینه خروج و دیگر فرصت‌ها را دارد». بیزینس استاندارد افزود: برخی از متحدان امریکا که برای به نتیجه رسیدن توافق نقش داشتند نسبت به رویکرد واشنگتن نگرانی‌هایی دارند. حتی رییس‌جمهوری فرانسه اعلام کرده است هیچ جایگزینی برای توافق وجود نداشت. ممکن است ترامپ که این توافق را بدترین توافق تاریخ امریکا می‌داند آن را در تاریخ 15 اکتبر تایید نکند. در آن صورت کنگره 60 روز فرصت خواهد داشت تا در مورد تحریم‌ها و خط مشی امریکا تصمیم‌گیری کند.

تارنمای خبرگزاری روسی «اسپوتنیک» نیز در گزارشی نوشت رییس‌جمهوری امریکا پی در پی با حمله با توافق هسته‌ای، ایران را به نقض برجام متهم و تهدید می‌کند توافق هسته‌یی را نابود خواهد کرد. در این شرایط ممکن است ایران نیز پاسخ مشابهی را در پیش بگیرد.

اسپوتنیک هم ضمن بازتاب اظهارات وزیر امور خارجه کشورمان به الجزیره آورده است: دونالد ترامپ تاکید دارد امریکا نباید وارد چنین توافقی با ایران می‌شد. از این رو با وجود اجرای توافق، ایالات متحده تحریم‌های جدیدی را به علت فعالیت‌های موشکی علیه ایران برقرار کرد. تحریم‌های جدید از نظر مقام‌های ایرانی با این هدف طراحی شده است که تهران را وادار کند از برجام خارج شود و در واقع این توافق هسته‌یی را بی‌اعتبار سازد.

البته خبرگزاری «رویترز» در بازتاب گفت‌وگوی ظریف با الجزیره چنین عنوان کرد: الجزیره متن توئیتی را که در مورد خروج ایران از برجام در صورت خروج امریکا بود، حذف کرد و تنها آورده است که ایران گزینه‌هایی را در اختیار دارد. یک مقام ایرانی هم اظهار داشت گفته‌های ظریف به صورت نادرست بازتاب داده شد.