اعلام آمادگی اروپا برای نجات برجام حتی در صورت خروج امریکا
سخنگوی کاخ سفید اعلام کرد که ترامپ تصمیم خود را درباره برجام گرفته است و به زودی آن را اعلام خواهد کرد. سارا سندرز در حالی از این خبر پرده برداشت که یک‌روز قبل از آن جیمز ماتیس وزیر دفاع امریکا در کنگره با تاکید بر لزوم ماندن امریکا در برجام گفت که ماندن در این توافق در راستای منافع ملی امریکاست. همین‌طور برخی منابع آگاه به تفکرات ترامپ درباره برجام تاکید کردند که ترامپ قرار است در دوازدهم اکتبر بگوید برجام در راستای منافع ملی امریکا نیست. ترامپ پیش‌تر اعلام کرده است که پایبندی ایران به برجام را رد خواهد کرد. این در حالی است که همه مقامات ارشد دولت او تاکید دارند که ماندن در برجام برای حفظ امنیت ملی امریکا ضروری است.
در همین راستا روز گذشته روزنامه واشنگتن‌پست در مقاله‌یی نوشت: افرادی که در جریان راهبرد جدید کاخ سفید در قبال ایران هستند روز پنج‌شنبه گفتند، دونالد ترامپ رییس‌جمهور امریکا در نظر دارد، هفته آینده اعلام کند که وی توافقنامه هسته‌یی بین‌المللی با ایران را تایید نمی‌کند و می‌گوید که این توافقنامه به سود منافع ملی امریکا نیست و به این ترتیب موضوع را در اختیار کنگره‌یی قرار می‌دهد که رغبت چندانی (به توافقنامه) ندارد. این حرکت ترامپ نخستین گام در روندی خواهد بود که می‌تواند در نهایت منجر به از سرگیری تحریم‌های امریکا ضد ایران شود و باعث از بین رفتن توافقنامه‌یی خواهد شد که فعالیت‌های هسته‌یی ایران را محدود می‌کند. این گزارش می‌افزاید: پیش‌بینی می‌شود دونالد ترامپ طی یک سخنرانی که فعلا تاریخ آن برای دوازدهم اکتبر تنظیم شده است، اقدام به تشریح یک راهبرد کلان برای مقابله با این کشور (ایران) بکند. ترامپ بر اساس آنچه رویکرد شدیدتر و جامع‌تر توصیف شده است، باب اصلاح توافقنامه تاریخی سال ۲۰۱۵ را باز خواهد کرد، ترامپ بارها از توافقنامه هسته‌یی به عنوان یک توافقنامه ضعیف و غیرمنصفانه برای امریکا انتقاد کرده است.
خودداری ترامپ از توصیه به کنگره برای اعمال مجدد تحریم‌ها
چهار نفر از افراد مطلع و آگاه از تفکرات رییس‌جمهور امریکا درباره برجام گفته‌اند که وی فعلا از توصیه به کنگره برای اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران خودداری خواهد کرد چون چنین کاری باعث ابطال توافقنامه خواهد شد. کلیه این افراد هشدار دادند که این برنامه‌ها هنوز نهایی نشده و ممکن است دچار تغییراتی شود. مایکل آنتون سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید نیز گفت: «دولت مشتاقانه منتظر است تا در زمان مناسب جزئیات راهبرد ما را در قبال ایران ارائه کند.» سایر افراد آشنا به روند بازنگری ۹ ماهه در رویکردهای نظامی، دیپلماتیک، اقتصادی و اطلاعاتی امریکا در قبال ایران به شرط مخفی ماندن هویتشان صحبت کردند چون ابعاد سیاست‌های امریکا در قبال ایران هنوز قطعی نشده و دونالد ترامپ هم هنوز تصمیم خود را اعلام نکرده است.
تاکنون چندین مقام کاخ سفید در گفت‌وگو با رسانه‌های مختلف امریکایی اعلام کرده‌اند که ترامپ قصد دارد در 12 اکتبر (20 مهر) در چارچوب راهبرد جدید امریکا علیه ایران، عدم پایبندی ایران به برجام را اعلام کند.
به گزارش «تعادل» و به نقل از نشریه انگلیسی گاردین، روز گذشته تجار و رهبران کسب و کار اروپایی گفته‌اند که آماده هستند تا در صورت خروج یک‌طرفه امریکا از توافق هسته‌یی ایران (برجام) هر کاری که می‌توانند برای نجات این توافق انجام دهند. این نشریه ادامه داد: تجار و رهبران کسب و کار اروپایی امیدوارند که در صورت خروج دولت دونالد ترامپ از برجام، منافع اقتصادی این توافق ایران را ترغیب کند که با وجود عهدشکنی امریکا همچنان به تعهدات خود در این توافق پایبند بماند.
تاکید روسیه بر پایبندی ایران به تعهداتش
در حالی که ترامپ اعلام کرد که پایبندی ایران به برجام را رد خواهد کرد، وزرای خارجه، دفاع، رییس ستاد مشترک ارتش امریکا و نیز مشاور امنیت ملی ترامپ تاکید دارند که ماندن در برجام در راستای منافع ملی امریکاست. معاون رییس‌جمهور پیشین امریکا یکی از آن افرادی است که تاکید دارد خروج از برجام امریکا را منزوی می‌کند نه ایران را. جو بایدن در سخنانی به انتقاد از سیاست‌های ترامپ پرداخت و با بیان اینکه ما در حال حرکت در یک مسیر تاریک هستیم، اذعان داشت: دفعه بعد دیگر جامعه بین‌المللی با ما همراه نخواهد بود و چنین اقدامی تاثیری بسیار منفی بر مذاکرات با کره‌شمالی خواهد داشت.
رییس‌جمهور روسیه هم در نشست آغازین مجمع بین‌المللی هفته انرژی روسیه به توافق هسته‌یی ایران و گروه 1+5 که در جولای 2015 حاصل شد، اشاره کرد و گفت که مسکو کماکان به حمایت از این توافق ادامه می‌دهد. ولادیمیر پوتین تصریح کرد: تمام گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تایید می‌کند که ایران به‌طور کامل به تعهداتش پایبند است. ما از این ارزیابی‌ها پیروی و از توافق پشتیبانی می‌کنیم، توافقی که در دولت پیشین امریکا حاصل شد هر چند ما اختلافات زیادی بر سر دیگر مسائل داریم. وی ادامه داد: « اکنون تمام کشورها به تعهدات خود عمل می‌کنند و اقدامات آنها به‌طور کامل مطابق با قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل است. ما نیز از این توافق حمایت خواهیم کرد.»
در روزهای پرتنش منتهی تصمیم‌گیری کاخ سفید، وزیر خارجه روسیه نیز در قزاقستان اعلام کرد که امیدوار است دونالد ترامپ یک تصمیم متعادل در مورد ماندن امریکا در توافق هسته‌یی ایران اتخاذ کند. سرگئی لاوروف افزود: این موضوع بسیار مهم است که برجام به همین شکلی که هست حفظ شود و البته حضور امریکا در برجام، یک عامل بسیار مهم در این باره است.
تیلرسون و ترامپ برای دعوا بر سر توافق هسته‌ای زمان بدی را انتخاب کردند
تیم رکس تیلرسون وزیر خارجه امریکا همچنین روز گذشته گزارش‌هایی را منتشر کرد که در آن به ابله خطاب کردن ترامپ از سوی تیلرسون اشاره داشت و بر اساس این گزارش درطول تابستان بارها قرار بود تیلرسون استعفا دهد و تنها به دلیل اصرارهای مایک پنس و دیگران مانده است. بلومبرگ در گزارشی با اشاره به اصطکاک‌های درونی دولت ترامپ بر سر مسائل مختلف نوشت: «ترامپ و تیلرسون برای دعوا بر سر توافق هسته‌یی در حالی که دولت برای تصمیم درباره برجام به وحدت نظر نیاز دارد زمان بدی را انتخاب کردند. زمان‌بندی انتشار این گزارش از این بدتر نمی‌توانست باشد، چرا که ترامپ به ویژه با نزدیک شدن اجرای وعده‌هایش در خصوص توافق هسته‌یی به وحدت در دولت نیاز دارد. » بر اساس این گزارش، ترامپ در حالی به‌طور علنی به توافق هسته‌یی حمله می‌کند که جیمز ماتیس وزیر دفاع او به سناتورها در هفته گذشته گفته بود؛ رییس‌جمهور باید بداند توافق دوران اوباما چیزی است که باید به قوت خود باقی بماند. مقامات کاخ سفید در این مدت یا دولت را ترک کرده یا اخراج شده‌اند. در این میان نام مشاور امنیت ملی سابق ترامپ و رییس استراتژیست‌های تیم او و همچنین رییس بخش روابط عمومی او دیده می‌شود. افرادی که مانده‌اند هم به نظر می‌رسد، انسجام لازم را ندارند. این خبرگزاری به عواقب ناگوار نزاع‌های درونی کاخ سفید اشاره کرد و نوشت: «فقدان وزرای امور امنیت داخلی و بهداشت و خدمات درمانی می‌تواند به این معنا باشد که تلاش ترامپ برای دستیابی به اهداف سیاسی‌اش در ۹ماه گذشته دچار مشکل جدی است.»
همچنین رییس شورای روابط خارجی امریکا تاکید کرد: لغو برجام باعث زیرسوال رفتن توافق دیگر دولت‌ها با امریکا می‌شود. ریچارد هاس در صفحه توییتر خود نوشت: «رد پایبندی ایران براساس معیارهای سیاسی باعث زیرسوال رفتن هر نوع توافق با ایالات متحده از سوی دیگر دولت‌ها می‌شود.»
مشکل برجام سیاسی است؛ نه حقوقی
یک تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی در رابطه با سیاست دولت امریکا در قبال توافق هسته‌یی به تمدید چندی پیش تعلیق اجرای تحریم‌های هسته‌یی علیه ایران اشاره کرد و گفت: به نظر من دلیل تمدید موقت تحریم‌ها در آن زمان این بود که هنوز دولت ترامپ تصمیم قطعی در مورد برجام و همچنین ایران را به صورت کلی اتخاذ نکرده بود. شیرین هانتر تاکید کرد: تصور من این است که امریکا می‌خواهد هم برجام را نگه دارد و هم درصدد است، فشارها به ایران را به بهانه‌های مختلف زیاد کند.
وی با یادآوری برخی اختلاف‌ها در دولت ترامپ در مورد توافق هسته‌یی اظهار داشت: روشن است که در دولت امریکا و در میان مشاوران ترامپ در مورد برجام اختلاف دیدگاه وجود دارد. بنابراین ترامپ می‌تواند تا زمان ارائه گزارش خود به کنگره در ماه اکتبر، سیاست قطعی خود در قبال ایران و برجام را اتخاذ کند. هانتر با بیان اینکه هرگونه اقدام غیرمحتاطانه و حساب نشده از طرف ایران می‌تواند موجب بازگشت تحریم‌های شدیدتری نسبت به قبل شود، عنوان کرد: مشکل برجام سیاسی است؛ نه حقوقی. تا زمانی که روابط میان تهران و واشنگتن خصمانه باشد؛ این‌گونه سختی‌ها نیز ادامه خواهد داشت. این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی در رابطه با گزارش برخی رسانه‌ها مبنی بر اینکه دولت امریکا تصمیم خود را برای خروج از برجام گرفته است، تصریح کرد: نمی‌توان به همه مطالبی که در نشریه‌ها چاپ می‌شود، اعتماد کرد. من هنوز مطمئن نیستم ترامپ در مورد ایران و توافق هسته‌یی تصمیم قطعی را گرفته باشد. هانتر در گفت‌وگو با ایلنا ادامه داد: تصور من این است که امریکا می‌خواهد هم برجام را نگه دارد و هم درصدد است فشارها به ایران را به بهانه‌های مختلف زیاد کند. استاد دانشگاه جورج تاون در پاسخ به این سوال که در صورتی که امریکا بخواهد از برجام خارج شود، اروپا در کنار ایران باقی خواهد ماند؟ بیان کرد: اروپا هنوز برای دفاع از خود به امریکا نیاز دارد؛ بنابراین اگر امریکا واقعا مصمم به خروج از توافق هسته‌یی باشد، اروپایی‌ها نمی‌توانند کار جدی برای عدم خروج امریکایی‌ها از برجام انجام دهند.
