چشم‌انداز مثبت تجارت الکترونیک ایران در ۱۴۰۰
گروه تشکل‌ها طبق وعده وزیر صنعت، معدن و تجارت رتبه جهانی تجارت الکترونیکی ایران در سال ۱۴۰۰ با ۹ پله رشد نسبت به سال ۱۳۹۵ در جایگاه ۶۰ کشورهای جهان قرار خواهد گرفت. در مدت کوتاهی که از آغاز عمر تجارت الکترونیکی در جهان می‌گذرد این فعالیت رشد بی‌سابقه‌یی را در کشورهای پیشرفته داشته و پیش‌بینی می‌شود که در آینده نزدیک با سرعت شگفتانگیزی در سطح جهان توسعه یابد. تجارت الکترونیک در ایران بسیار نوپا بوده و در مراحل اولیه خود قرار دارد و اهمیت فناوری اطلاعات باعث شده تا تدوین و اجرای قوانین و لوایح مورد نیاز در این عرصه همواره مدنظر باشد، اما به نظر می‌رسد با وجود برگزاری دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی متعدد هنوز میزان آگاهی افراد و تجار از نحوه استفاده از امکانات موجود برای تجارت الکترونیک کم است. از سوی دیگر نبود شناخت از میزان امنیت موجود در شبکه داخلی و جهانی نیز باعث شده که اطمینان لازم در این زمینه وجود نداشته باشد. بر اساس اعلام وزارت صنعت، معدن و تجارت، رتبه جهانی ایران در تجارت الکترونیک در سال گذشته ۶۹ و سهم تجارت الکترونیک از تولید ناخالص داخلی طی این سال 4.8 درصد بوده است. با این حال محمد شریعتمداری، وزیر صنعت، معدن و تجارت در اهداف کمی برنامه اعلامی خود که تا سال ۱۴۰۰ تعریف شده است، اعلام کرده رتبه جهانی تجارت الکترونیک ایران در سال ۱۴۰۰ با ۹ پله رشد در رتبه ۶۰ جهان قرار خواهد گرفت. علاوه بر این وزیر صنعت، معدن و تجارت اعلام کرده سهم تجارت الکترونیک از تولید ناخالص داخلی در سال ۱۴۰۰ با رشدی نیم درصدی به 5.3 درصد ارتقا خواهد یافت. از سوی دیگر کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل متحد (آنکتاد) به‌تازگی از ایران به عنوان یکی از برترین کشورهای درحال‌توسعه جهان ازلحاظ شاخص تجارت الکترونیک بین بنگاه‌های اقتصادی و مصرف‌کنندگان (B2C) نام برده است. باید گفت که در سال‌های اخیر حجم و ارزش تجارت الکترونیک در جهان به سرعت در حال رشد بوده است و نه‌تنها کشورهای پیشرفته، بلکه اقتصادهای نوظهور و درحال‌توسعه نیز گام‌های بزرگی در راه توسعه تجارت الکترونیک برداشته‌اند. تجارت الکترونیک می‌تواند فرصت‌های اقتصادی و بازارهای جدیدی را پیش روی کشورهای درحال‌توسعه قرار دهد و به کاهش نرخ بیکاری در این کشورها کمک کند.
در همین راستا کنفرانس بین‌المللی تجارت و توسعه سازمان ملل متحد (آنکتاد) به کشورهای درحال‌توسعه اکیدا توصیه می‌کند که فرصت پیشرفت در زمینه تجارت الکترونیک را مغتنم شمرده و تلاش کنند تا در این حوزه از سایر کشورها عقب نمانند.
در جدیدترین گزارش آنکتاد وضعیت کشورها در زمینه تجارت الکترونیک بین بنگاه‌های اقتصادی و مصرف‌کنندگان و برخی از کشورهای درحال‌توسعه مقایسه‌یی انجام گرفته است. در این گزارش آمده است: این بنگاه‌ها توانسته‌اند با عملکردی فراتر از انتظار، در جایگاه مناسبی قرار بگیرند.
چهار زیرشاخص برای محاسبه تجارت الکترونیک
آنکتاد برای محاسبه شاخص تجارت الکترونیک بین بنگاه‌های اقتصادی و مصرف‌کنندگان از چهار زیرشاخص همچون؛ «نسبت تعداد کاربران اینترنت به کل جمعیت (بالای 15 سال) »، «نسبت افراد دارای حساب بانکی به کل جمعیت »، «تعداد سرورهای امن به ازای هر یک میلیون نفر جمعیت» و نیز «قابلیت اطمینان خدمات پستی» استفاده کرده است. اطلاعات 143 کشور جهان در این زیرشاخص‌ها با استفاده از پایگاه‌های اطلاعاتی بانک جهانی، اتحادیه بین‌المللی مخابرات و اتحادیه جهانی پست جمع‌آوری و ترکیب شده است تا درنهایت جایگاه این کشورها در تجارت الکترونیک بین بنگاه‌های اقتصادی و مصرف‌کنندگان (B2C) مشخص شود. «ایران» در حال حاضر از نگاه آنکتاد به عنوان نهمین کشور درحال‌توسعه جهان ازلحاظ شاخص تجارت الکترونیک بین بنگاه‌های اقتصادی و مصرف‌کنندگان (B2C) شناخته می‌شود.
در بین این 10 کشور، ایران ازلحاظ نسبت تعداد کاربران اینترنت به کل جمعیت بالای 15 سال، نسبت افراد دارای حساب بانکی به کل جمعیت بالای 15 سال، تعداد سرورهای امن به ازای هر یک میلیون نفر جمعیت و نیز قابلیت اطمینان خدمات پستی به ترتیب در جایگاه‌های هشتم، چهارم، دهم و هفتم قرار گرفته است.
در رتبه‌بندی برترین کشورهای جهان ازلحاظ شاخص تجارت الکترونیک بین بنگاه‌های اقتصادی و مصرف‌کنندگان نیز کشورهای لوکزامبورگ، سویس و نروژ در جایگاه‌های اول تا سوم قرار گرفته‌اند و کشورهای هلند، کره جنوبی، انگلیس، سوئد، ژاپن، آلمان و نیوزیلند نیز رتبه‌های چهارم تا دهم را به خود اختصاص داده‌اند.
به گفته فعالان اقتصادی؛ گسترش تجارت الکترونیک به‌ویژه برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط از اهمیت ویژه‌یی برخوردار است؛ چراکه به آنها امکان می‌دهد کالاها و خدمات خود را با هزینه کمتری به دست مشتریان برسانند؛ هرچند در ابتدا چنین به نظر می‌رسید که تنها شرکت‌های بزرگ می‌توانند با صرف هزینه‌های هنگفت از مزایای تجارت الکترونیک بهره‌مند شوند.
