لزوم تغییر شرایط بازار عراق برای جایگزینی با بازار از دست‌رفته اقلیم
گروه انرژی| نادی صبوری|
تیم جدید مدیریتی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی دیروز در نشستی خبری، مطالبات، پیشنهادها و آخرین وضعیت خود را برای خبرنگاران شرح دادند. عباسعلی اسلامی، احسان باقریان، سعید رفیعی‌فر و وحید شیخی که به ترتیب رییس هیات‌مدیره، نایب رییس و اعضای هیات‌مدیره این اتحادیه‌اند، سخنرانان این نشست بودند. برنامه‌یی که پس از مدت‌ها سکوت خبری که به دنبال نقل و انتقالات در رده‌های مدیریتی بزرگ‌ترین تشکل صنفی صادراتی ایران گذشته بود، با انواع و اقسام خبر همراه شد.
عباسعلی اسلامی رییس هیات‌مدیره اوپکس در سخنان کوتاه خود به مساله مهم مضرات «توقف سوآپ فرآورده نفتی» برای بخش خصوصی ایران پرداخت. اسلامی در این زمینه عنوان کرد: «سوآپ و ترانزیت کالا توسط اتحادیه چند سال است که متوقف شده و رفع توقف آن اقدامی است که باید در جهت حفظ منافع ملی انجام شود، زیرا کشور در جایی قرار گرفته است که می‌تواند از این وضعیت استفاده کند.» رییس هیات‌مدیره اوپکس در پاسخ به این پرسش «تعادل» که چرا اعضای اتحادیه در زمان وزارت آقای میرکاظمی و دستور توقف سوآپ به آن اعتراض نکردند، عنوان کرد: «ما نه به صورت عمومی و رسانه‌یی بلکه به صورت خصوصی در آن زمان اعتراض خود را انتقال دادیم اما بدون هیچ توضیحی گفتند که این عمل فساد ایجاد می‌کند.»
اسلامی در ادامه افزود: «حدود دو ماه پیش یک محموله نفت خام از طریق سوآپ وارد کشور شد و قرار بود خوراک پالایشگاه تهران شود اما به دلیل مشکلاتی که در خط لوله ایجاد شد، فعلا این اقدام صورت نگرفته است و در حال رفع مشکلات هستند.»
احسان باقریان، نایب رییس اوپکس پس از اسلامی صحبت‌های خود را با ارائه آمارهای صادراتی و مقاصد صادراتی اتحادیه آغاز کرده و در همان ابتدا پرده از یکی از مشکلات اساسی فعلی اتحادیه برداشت. طبق صحبت‌های باقریان موضوع تهاتر سالانه 4 میلیون تن قیر در صورت عملیاتی شدن به محصول ایرانی لطمه وارد می‌کند. لطمه‌یی که ریشه آن در میان صحبت‌های سخنران آخر نشست مشخص شد.
اما مهم‌ترین مساله مطرح شده در این بخش صحبت‌های باقریان را باید به مطالبه نهاد «رگولاتوری» اختصاص داد. او در این زمینه گفت: «واحدهای داخلی در مواردی دچار رقابت مخرب می‌شوند، اکنون شنیده‌ها حاکی از این است که مجموعه پتروشیمی در فکر ایجاد کنسرسیومی در این زمینه است تا محصولات مشابه با سیاست واحد صادر شوند اما علاج بلند مدت این درد در ایجاد نهاد رگولاتوری است» باقریان عنوان کرد: ایجاد این نهاد بنا به دلایلی که برای اوپکس نیز روشن نیست دایم به تاخیر می‌افتد و به همین واسطه برخی بخش‌ها از جمله پالایشگاه‌ها عملا بدون متولی مانده‌اند.
باقریان در ادامه به موضوعی پرداخت که شاید کمتر کسی انتظار شنیدن آن را داشت. این موضوع اثر محدودیت‌های اعمال شده از سوی ایران برای صادرات به اقلیم کردستان بر اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی بود. نایب رییس اوپکس در این زمینه عنوان کرد: «هر تصمیمی که جمهوری اسلامی ایران در قبال اقلیم کردستان بگیرد، ما به عنوان فعال اقتصادی می‌پذیریم اما مجموع صادرات اتحادیه و بعضی از دیگر شرکت‌های غیر عضو در زمینه فرآورده نفتی به اقلیم دارند حجمی قابل توجه است.» او در ادامه افزود: «محصولات پتروشیمی، پالایشی و شیمیایی زیادی از ایران به اقلیم کردستان صادر می‌شدند که به دلایلی از جمله قابل حصول بودن استاندارد بازار اقلیم، روش پرداخت مناسب و تعرفه ترجیحی خوب، برای اقلیم بازاری مطلوب و روتین بود. اکنون اما این پتانسیل معطل مانده است.»
اما خواسته اوپکسی‌ها چیست؟ در واقع آنها خواهان این هستند که دولت جمهوری اسلامی بتواند ضرری که از این منظر به بخش خصوصی وارد شده است را از طریق مذاکره با بغداد با گسترش بازار عراق جبران کند. بازاری که بر خلاف بازار اقلیم در وضعیت فعلی برای ایران مناسب نبوده و دولت مرکزی عراق نیز اقدامی در این زمینه نکرده است. باقریان در این زمینه عنوان کرد: «در عراق تعرفه‌های گمرکی به محصولات ایرانی اعمال می‌شود که قیمت را بسیار بالا می‌برد، از سوی دیگر نیز نظام بانکی مسائلی را دارد. باید نظام بانکی بتواند داد و ستد میان تجار ایرانی عراقی و گردش مالی میان این 2 بخش را ایجاد کند تا پتانسیل صادراتی اوپکس معطل نماند.»
طبق آخرین آمارها، اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی در 3 سال گذشته صادرات خود به اقلیم را به طرز قابل توجهی افزایش داده بود و 65 درصد از کل صادرات ایران به اقلیم شامل فرآورده‌های نفتی بوده است. نایب رییس اوپکس در پاسخ به «تعادل» عنوان کرد که 3 روز پس از همه‌پرسی اقلیم، صادرات ایران به این منطقه متوقف شده است.
سعید رفیعی‌فر دیگر عضو هیات‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی پس از باقریان سخنان خود را مطرح کرد. تازه‌ترین بخش صحبت‌های رفیعی فر به مطالبات تاجران اتحادیه از سازمان امور مالیاتی پیرامون بازگشت ارزش افزوده محصولات صادراتی به این تاجران اختصاص داشت. او در ادامه عنوان کرد که از دیدگاه اوپکس آیین‌نامه اجرایی شرکت بورس کالا اکنون به نفع عرضه‌کننده بوده و در نتیجه خریداران را با مشکل مواجه کرده است. به همین واسطه اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی پیشنهاداتی را برای اصلاح این آیین‌نامه به شرکت بورس کالا داده است که انتظار می‌رود این پیشنهادات جدی گرفته شده و به آن توجه شود.
وحید شیخی عضو هیات‌مدیره و رییس کمیسیون قیر اتحادیه، پس از رفیعی فر به ایراد سخن پرداخته و مشکلی که به دنبال تهاتر قیر برای اوپکس ایجاد می‌شود و در ابتدا توسط باقریان اشاره شده بود را تشریح کرد. او گفت: «ترانزیت و تهاتر قیر از کشور عراق به اسم قیر ایران آسیب جدی به برند قیر ایران وارد می‌کند.» وی با بیان اینکه در سال گذشته 3میلیون تن قیر به ارزش ۸۰۰میلیون دلار صادر شد، افزود: برای رعایت استاندارد قیر کارگروه فنی تشکیل شده و پایش انجام می‌شود. با این حال به دلیل عرضه قیر تقلبی به نام ایران و عدم تعادل نرخ فروش قیر داخلی و صادراتی مشکلاتی پیش آمده است.
همچنین شیخی از اختلاف فاحش قیمت ارائه شده قیر در داخل ایران با قیمت صادراتی آن پرده برداشته و عنوان کرد: «قیر داخلی اکنون 80 تا 150 هزار تومان بالاتر از قیر صادراتی فروخته می‌شود. آیا بورس کالا نباید بر این موضوع نظات داشته باشد؟ چرا خارجی‌ها باید از ایرانی‌ها که خود در واقع صاحب منابع اولیه هستند قیر ارزان‌تری دریافت کنند؟»
