ایران ناگزیر به اجرای طرح انتقال آب است
گروه انرژی نادی صبوری
می‌گوید: «به حضرت عباس قسم که امکان توسعه کشاورزی در حوضه کارون بزرگ دیگر وجود ندارد.» همین جمله از عمق دلسوزی‌اش برای آب در ایران و همچنین عمق بحرانی بودن این ماجرا حکایت دارد. دیروز رحیم میدانی معاون آب و آبفای وزارت نیرو در حاشیه سیزدهمین نمایشگاه آب و فاضلاب نشستی خبری برگزار کرده و آخرین وضعیت آب ایران و مواضع او در مورد چگونگی کاستن از بحرانی بودن وضع فعلی را مطرح کرد.
میدانی از آن دسته مدیرانی است که بر این باور است مادر تمام مشکلات آب ایران عدم تعادل میان عرضه و مصرف این کالای حیاتی است. البته در برخی موارد مانند طرح انتقال آب، اقدام وزارتخانه در دسته مدیریت مصرف قرار نمی‌گیرد. اما رحیم میدانی می‌گوید که انتقال طرح انتقال آب به شرطی که منحصر به مصارف شرب بوده و مطالعات زیست‌محیطی کافی نیز داشته باشد برای کشوری با اقلیم ایران ناگزیر است. مشروح صحبت‌های میدانی در نشست خبری روز گذشته را در ادامه می‌خوانید.
معاون آذری امور آب و آبفای وزارت نیرو دیروز در آغاز نشست خبری خود خطاب به رسانه‌ها عنوان کرد: «شما بارها از من می‌پرسید مشکل اصلی آب کشور چیست، مشکلات متنوع است اما مادر تمام مشکلات کشور آب این است که بیش از توان و ظرفیت داریم آب مصرف می‌کنیم. همین مسئله باعث شده همه نگران آب کشور باشند.»
او در ادامه عنوان کرد: «بهره‌وری آب نیز پایین است اما کاهش بهره‌وری بدون مصرف ماجرا را حل نمی‌کند همه اقدامات ازجمله طرح تعادل‌بخشی، شیوه نوین آبیاری اگر منجر به کاهش مصرف آب نشود مشکلات آب کشور حل شدنی نیست. معاون وزارتخانه که پیش‌بینی می‌شود سکاندار بعدی آن رضا اردکانیان خواهد بود، دیروز عنوان کرد که ابلاغیه اخیر وزیر جهاد کشاورزی که دستور رییس‌جمهور بوده باعث امیدواری او شده است. طبق این ابلاغیه رییس‌جمهور دستور داده در طرح احیا و تعادل‌بخشی با وزارت نیرو همکاری کنید. میدانی می‌گوید: «ما قبلا این ادبیات را نداشتیم.» میدانی در ادامه به موضوع اهمیت بازیافت آب و لزوم اجرایی شدن آن در ایران پرداخته و گفت: «ما باید دنبال بازیافت آب باشیم. بزرگ‌ترین پروژه بازیافت در مشهد مقدس شروع شده و در حال مطالعه است.»
پس از بیان این صحبت‌ها از سوی معاون کهنه‌کار وزارتخانه نیرو، فرصتی برای طرح پرسش خبرنگاران از او ایجاد شد. برخی بر این باور هستند که یکی از دلایل شکست حبیب‌الله بیطرف در اخذ رای اعتماد از مجلس شورای اسلامی، حواشی ایجاد شده پیرامون پروژه‌های سدسازی زمان او و همچنین مواضعش پیرامون طرح انتقال آب بوده است. همین حالا و باوجود اینکه رضا اردکانیان هنوز به مجلس شورای اسلامی نیز معرفی نشده است، در گوشه و کنار شنیده می‌شود که برخی خواهان این هستند که طرح‌های انتقال آب با دستور او متوقف شوند. «تعادل» به همین دلیل این پرسش را از رحیم میدانی که جز پست و سمت فعلی‌اش از قدیمی‌ترین کارشناسان حوزه آب در ایران به‌شمار می‌آید، مطرح کرد که اساسا اجرای طرح‌های انتقال آب برای رفع نیازهای آبی کشور تا چه اندازه بدون جایگزین و ناگزیر است. میدانی در پاسخ به این پرسش عنوان کرد: «به اعتقاد من به‌عنوان کارشناسی که بیش از 30سال با طبیعت این کشور سر و کار داریم ما ناگزیریم پروژه‌های انتقال آب را مطالعه و اجرا کنیم و دلیل آن طبیعت کشور ماست.»
معاون آبی وزیر نیرو که جلساتی را نیز با رضا اردکانیان طی روزهای اخیر داشته در ادامه افزود: «ما منطقه‌یی به نام فلات مرکزی داریم و منطقه بی‌آبی است، بالاخره یا شما باید جمعیت را به سمت مناطقی که آنجا آب است، ببرید یا جمعیت مستقر شود و آب را تامین کنید. رییس‌جمهور نیز در سال 1393 برای همه حجت را تمام کرده و گفتند انتقال حوضه به حوضه فقط برای آب شرب باشد.»میدانی با تشبیه انتقال آب از استانی به استان دیگر به موقعیت کشور بالادست و پایین‌دست رودخانه در همسایگی یکدیگر عنوان کرد: «وقتی انتظار داریم کشورهای آب بالادست به ما کمک کنند صحیح نیست که بگوییم برای شرب نباید از استان ما به استان دیگر آب برده شود. البته انتقال باید به حداقل رسیده و به شرب منحصر شود و کشور ما باید به حداقل ممکن دنبال انتقال آب باشد.»
اما احیای دریاچه ارومیه که در واقع نخستین اقدام حسن روحانی پس از رسیدن به ریاست جمهوری در سال 1392 بود از دیگر مسائل مهمی بود که آخرین وضعیت آن از رحیم میدانی مورد پرسش قرار گرفت. میدانی در این زمینه عنوان کرد: «به احیای دریاچه ارومیه بسیار امیدوارم که با روندی که کارگروه در پیش گرفته جواب خواهیم گرفت. البته در 2 الی 3سال اخیر از نظر منابع مالی نتوانستیم تمام برنامه‌ها را محقق کنیم و در نتیجه نتوانستیم بعضی پروژه‌ها را طبق زمان‌بندی انجام دهیم.»
آن‌طور که مشخص است نرسیدن پول به پروژه در کنار افت شدید بارندگی در حوزه دریاچه ارومیه باعث شده در سال آبی گذشته، سطح آب دریاچه مجددا 22 سانتی‌متر افت کند.
البته پروژه احیای دریاچه ارومیه، تنها پروژه آبی کشور که به‌دلیل کمبود منابع مالی پیشرفت کندی دارد به حساب نمی‌آید. طبق اظهارات رحیم میدانی تخصیص اعتبارات به طرح بسیار مهم احیا و تعادل‌بخشی آب‌های زیرزمینی تاکنون فقط 28درصد بوده است.
معاون آب و آبفای وزیر نیرو در این زمینه عنوان کرد: «اعتبار این طرح نزدیک به 400میلیارد تومان بوده که حدود 114 میلیارد تومان از اسناد خزانه اسلامی تخصیص داده‌اند.»
به هر ترتیب به‌دنبال اجرای طرح احیا و تعادل‌بخشی، از سال 1393 تاکنون از هدف 11میلیارد مترمکعبی محقق شده یک‌میلیارد و
600 میلیون مترمکعب آب از طریق بستن چاه‌ها ذخیره شده است. میدانی که از مدیران خوش‌بین به حساب می‌آید، اعتقاد دارد که این طرح به مرور زمان قوی‌تر شده و توجه بیشتری را به خود جلب خواهد کرد. همان‌طور که حالا نیز به نسبت ابتدای امر، در اولویت بهتری برای تخصیص قرار گرفته است. معاون آبی وزارت نیرو در پاسخ به پرسشی دیدگاهش درمورد رضا اردکانیان کاندیدای تصدی این وزارتخانه را این‌گونه بیان کرد: «قطعا وی به پشتوانه منابع علمی به‌دنبال مدیریت آب کشور خواهد بود و قطعا تعادل بین منابع و مصارف آب از مهم‌ترین برنامه‌ریزی‌های وی در دوران وزارت خواهد شد. به اعتقاد بنده، اردکانیان سیاستی مبنی بر سدسازی برای رفع بحران آب ندارد و باید به این مسئله نیز توجه کرد که پشتوانه اصلی وی منابع علمی است، لذا از هیچ یک از منابع علمی نمی‌توان انتظار داشت که طرح تعادل بخشی را کنار بگذارند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا در این مدت جلسه‌یی بین شما و اردکانیان برگزار شده است، گفت: «تاکنون صحبت‌های زیادی با اردکانیان برای حل مشکلات بحران آب در کشور صورت گرفته و تعاملات خوبی را با وی داشته‌ایم به‌همین دلیل پیش‌بینی می‌کنیم که اردکانیان بتواند فعالیت خوبی را در وزارت نیرو داشته باشد.»
معاون وزیر نیرو در آخرین بخش از صحبت‌های خود و به دنبال طرح پرسشی در مورد تالاب هورالعظیم، به موضوعی پرداخت که شاید حل نشدن آن سبب شود هیچ‌گاه بحران آب در ایران عمق کمتری نیابد. این مسئله فشار «اشتغال» کشاورزان بر دوش وزارت نیرو است.
میدانی در این زمینه عنوان کرد: «اکنون ما با وضعیتی مواجه هستیم که حقابه تالاب هورالعظیم را از پشت سد رها می‌کنیم اما این به مصرف کشاورزی می‌رسد و در عمل نیز برخلاف قانون توسعه افقی کشت در حال رخ دادن است. من می‌خواهم بخش کشاورزی مرتب به ما فشار نیاورد که باید 550 هزار هکتار به هر قیمت زیر کشت باشد.» میدانی در ادامه عنوان کرد: «بخشی از کانون‌های جدید ریزگرد که در جنوب و جنوب شرق اهواز ایجاد شدند زمانی در ادامه تالاب شادگان زیر آب بودند و توسعه کشاورزی موجب شد این کانون‌ها فعال شود.» همین‌جا بود که میدانی خطاب به جمعیت با لحنی تکان‌دهنده گفت: «ما در حوضه کارون بزرگ به حضرت عباس جای توسعه نداریم.»
