بیشترین آمار بیکاری سهم لیسانسه‌ها از بازار کار ایران
گروه اقتصاد کلان|
عملکرد دولت روحانی در حوزه اشتغال یکی از مواردی است که سران دولت با وجود اظهارنظرهای متعدد در این زمینه و رونمایی از برنامه‌های مختلف در این زمینه هنوز نتوانسته‌اند رضایت عمومی را در خصوص عملکرد خود جلب کنند. گزارش اخیر مرکز آمار ایران از نرخ بیکاری در کشور حاکی از آن بود که نرخ بیکاری پس از مدت‌ها کاهش یافت. آمار نرخ بیکاری در تابستان امسال نرخ 11.7درصدی را برای این شاخص نشان داد. با این وجود، همچنان ناهم‌راستایی برنامه‌های دولت با اهداف اشتغالی سبب شده تا نوک پیکان انتقادات به وضعیت بیکاری همچنان متوجه دولت باشد.
این موضوع به ویژه با آغاز به کار دولت دوازدهم شدت بیشتری یافت. به‌طور قطع یکی از نقاط کور عملکرد دولت یازدهم در حوزه اشتغال بود و این نقطه ضعف در کنار عملکرد ضعیف در سایر بخش‌های اقتصادی به قوت خود باقی است. در این میان، واکاوی وضعیت بیکاری در کشور حاکی از آن است که با تغییر وضعیت کسب و کارها در دنیا، ایران نتوانسته خود را با جریان جهانی دانش‌محور شدن مشاغل همراستا سازد. همین امر، افزایش آمار بیکاری در اقشار تحصیلکرده را برجسته‌تر کرده است. در این خصوص، مسعود نیلی دستیار ویژه رییس‌جمهوری در امور اقتصادی هم نسبت به آمار بیکاری در میان افراد دارای تحصیلات دانشگاهی هشدار داد و رویکرد اشتغال دانش‌محور را راه‌حلی برای عبور از بحران بیکاری قلمداد کرد.
در این میان، آمارها حاکی از آن است که فارغ‌التحصیلان مقطع لیسانس بیشترین سهم را از جمعیت بیکار کشور دارند و شاغلان دارای مدرک دیپلم و پیش دانشگاهی نیز بیشترین جمعیت شاغل کشور را به خود اختصاص داده‌اند. جزییات جدیدترین آمار به دست آمده از مرکز آمار ایران در خصوص جمعیت شاغل و بیکار کشور به تفکیک وضع سواد و دوره تحصیلی نشان می‌دهد، از مجموع ۲۲میلیون و ۵۵۰هزار نفر فرد شاغل در کشور، بالغ بر ۲۰میلیون و ۶۵۰هزار نفر جزو «شاغلان باسواد» و یک میلیون و ۹۳۳هزار نفر نیز جزو شاغلان بی‌سواد محسوب می‌شوند.
براساس گزارش مرکز آمار ایران، بیشترین جمعیت «شاغل» کشور، دارای مدرک دیپلم و پیش دانشگاهی هستند؛ به‌طوری که بالغ بر ۵ میلیون و ۳۸ هزار نفر از شاغلان را تشکیل می‌دهند. سپس شاغلان با تحصیلات دوره راهنمایی با بیش از ۴ میلیون و ۹۴۴ هزار نفر و دوره ابتدایی با ۴ میلیون و ۸۸۲ هزار نفر بیشترین جمعیت شاغل کشور را شامل می‌شوند.
همچنین در بین جمعیت شاغل کشور، فارغ‌التحصیلان مقطع لیسانس بیش از ۳ میلیون و ۱۲۳ هزار و ۹۰۰ نفر از شاغلان کشور را به خود اختصاص دادند. در عین حال، یک میلیون و ۱۱۴ هزار نفر از جمعیت شاغل دارای مدرک تحصیلی فوق دیپلم و یک میلیون و ۷ هزار و ۹۰۰ نفر نیز دارای مدرک تحصیلی فوق لیسانس یا دکتری حرفه‌یی هستند.
علاوه بر این، ۳۳۳ هزار و ۶۹۳ نفر از جمعیت شاغل کشور در سطح سواد آموزش‌های غیر رسمی و سوادآموزی‌ها و ۱۰۸ هزار و ۵۲۳ نفر در سطح سواد متوسطه قرار دارند. همچنین کمترین جمعیت شاغل کشور را افراد دارای مدرک دکتری تخصصی تشکیل می‌دهند که ۱۰۰ هزار و ۷۰۴ نفر از جمعت شاغل کشور را در بر می‌گیرند.
جمعیت شاغلان به تفکیک وضع تحصیلی
جمعیت بیکار کشور به استناد مرکز آمار ایران، تا پایان سال ۹۵ معادل ۳ میلیون و ۲۰۳ هزار و ۳۹۸ نفر است که بالغ بر ۳ میلیون و ۱۱۰ هزار و ۹۰۰ نفر دارای سطح سواد ابتدایی تا دکتری حرفه‌یی و ۹ هزار و ۲۴۶ نفر نیز جمعیت بیکار بی‌سواد هستند. اما از بین جمعیت بیکاران دارای سطح سواد ابتدایی و بالاتر که طبق تعاریف مرکز آمار تحت عنوان «بیکاران با سواد» شناخته می‌شوند، بیشترین بیکاران کشور از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در مقطع لیسانس با جمعیت ۹۱۴ هزار و ۳۰۱ بیکار هستند. پس از آن، بیکاران دارای دیپلم و مدرک پیش دانشگاهی ۷۷۳ هزار و ۸۵۵ نفر از جمعیت بیکار کشور را تشکیل می‌دهند. همچنین بیکاران با سطح سواد راهنمایی بالغ بر ۵۵۷ هزار و ۲۰۰ نفر و ابتدایی نیز بیش از۴۰۸ هزار و ۱۶۴ نفر را شامل می‌شوند. علاوه بر این، در مقطع تحصیلی فوق دیپلم ۲۱۶ هزار و ۹۷۰ بیکار، در مقطع فوق لیسانس و دکتری حرفه‌یی ۲۰۴هزار بیکار، در مقطع متوسطه ۱۶۸ هزار و ۸۱۱ بیکار و در مقطع سوادآموزی و آموزش‌های غیر رسمی ۱۴ هزار و ۷۰۰ بیکار وجود دارند. علاوه بر این، سهم فارغ‌التحصیلان دکتری تخصصی از جمعیت بیکار کشور، ۴ هزار و ۸۴۸ نفر است.
جمعیت بیکاران به تفکیک وضع تحصیلی
به گزارش مهر، بیشترین جمعیت شاغل کشور، شاغلان دارای دیپلم و پیش دانشگاهی هستند که حدود یک‌چهارم جمعیت شاغل کشور را به خود اختصاص دادند، پس از آن شاغلان دارای سطح سواد راهنمایی و ابتدایی بیشترین جمعیت شاغل را تشکیل می‌دهند.
همچنین در بین جمعیت بیکار کشور نیز، فارغ‌التحصیلان مقطع لیسانس در صدر جدول بیکاران قرار دارند به‌طوریکه با جمعیت ۹۱۴ هزار نفری حدود یک سوم از جمعیت بیکار کشور را به خود اختصاص می‌دهند.
یکی از دلایل اینکه بیشترین جمعیت شاغل کشور را دیپلمه‌ها و شاغلان دارای مدرک پیش‌دانشگاهی تشکیل می‌دهند و در مقابل بیشترین جمعیت بیکار را، لیسانسه‌ها به خود اختصاص دادند، انتظار بیشتر جامعه تحصیلکرده برای دست یابی به شغل است و غالب فارغ‌التحصیلان به دنبال شغلی متناسب با سطح سواد خود هستند. در این میان، سازوکار اشتغال‌زایی و فضای کسب و کار در کشور به‌گونه‌یی هدایت نشده است که بتواند اشتغال متناسب با سطح توانمندی‌ها و تحصیلات اقشار مختلف فراهم کند. در چنین شرایطی، دور از انتظار هم نیست که آمار بیکاری در جمعیت تحصیلکرده روز به روز در حال افزایش باشد. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد تحول در ساختارهای اشتغال‌زایی و همچنین فضای آموزش عالی مورد نیاز است تا تناسبی میان تحصیلات افراد و فرصت‌های شغلی موجود فراهم شود. عدم تمایل افراد تحصیلکرده به مشاغلی پایین‌تر سطح تحصیلات آنها گزاره‌یی نیست که بتواند مسوولیت ایجاد مشاغل دانش‌محور و متناسب با تحصیلات افراد را از دولت سلب کند.
