ابهام در انتشار اوراق ارزی

گروه بورس| مسعود کریمی|

 در نخستین روزکاری هفته جاری خبری مبنی بر انتشار اوراق ارزی از سوی ریاست سازمان بورس و اوراق بهادار منتشر شد. این روش به گونه‌یی است که افراد با میزان مشخصی از نقدینگی اقدام به خرید اوراق ارزی در بازار می‌کنند اما در مقابل دلار تحویل نمی‌گیرند و فقط اوراقی دارند که در اصل نشان‌دهنده میزان سپرده‌گذاری است و پس از فروش برگه اوراق افراد در سود و زیان حاصل از سرمایه‌گذاری در حوزه دلار سهیم خواهند بود به نوعی که با افزایش نرخ دلار فرد به همراه میزان سپرده که ثابت است سود ناشی از این اتفاق را هم که ریالی است، دریافت خواهد کرد و هیچ دلاری از چرخه اقتصادی در پی این موضوع خارج نخواهد شد. اما در این بین یک ابهام بزرگ وجود دارد و آن این است که بانک مرکزی به عنوان یک نهاد بالادستی و تصمیم‌گیر در این حوزه هنوز هیچ واکنشی نشان نداده است، زیرا با توجه به چند نرخی بودن نرخ ارز مشخص نیست که این موضوع تا چه اندازه قابلیت اجرایی داشته باشد. از همین‌رو «تعادل» در گفت‌وگو با فردین آقابزرگی مدیرعامل سابق کارگزاری بانک آینده و حامد ستاک کارشناس ارشد بازار سرمایه به چگونگی و جزئیات انتشار اوراق ارزی از سوی بورس پرداخته است که آن را در ادامه می‌خوانید.

 انتشار 2میلیارد دلاری

شاپور محمدی در رابطه با انتشار اوراق ارزی گفت: همکاری‌های لازم میان سازمان بورس و اوراق بهادار و نهادهای مربوط جهت انتشار اوراق ارزی صورت گرفته است. به گزارش مهر، شاپور محمدی در خصوص انتشار اوراق ارزی گفت: در قانون بودجه سال ۹۶ کل کشور، اجازه انتشار اوراق ارزی از سوی وزارت نفت داده شده که بر این اساس سازمان بورس تمام همکاری‌های لازم را در این زمینه صورت خواهد داد. البته ملاحظاتی در این راستا وجود دارد که باید به آن توجه کرد. رییس سازمان بورس و اوراق بهادار افزود: نکته انتشار اوراق ارزی این است که وقتی می‌خواهیم در کشورهای دیگر، اوراق ارزی منتشر کنیم، باید مجوزهای لازم از نهاد ناظر مربوط به آن کشور اخذ شود که البته از طریق تفاهمنامه‌هایی که با سایر کشورها داریم، این امکان فراهم خواهد شد. وی تصریح کرد: مساله اصلی این است که انتشار اوراق ارزی در سایر کشورها برای ایران تعهد ارزی ایجاد می‌کند؛ بنابراین بانک مرکزی به عنوان متولی بازار ارز کشور باید کمک لازم را در این زمینه صورت دهد تا این امکان فراهم شود. محمدی یکی دیگر از راهکارها را انتشار اوراق ارزی با فروش ریالی دانست و خاطرنشان کرد: تفاهمی نیز در این رابطه با بانک مرکزی انجام شده و سازمان بورس آمادگی دارد که اوراق ارزی را در داخل منتشر کند؛ اما فروش آن به صورت ریالی باشد. معاون وزیر اقتصاد خاطرنشان کرد: برای انتشار اوراق ارزی با فروش ریالی، ظرفیتی که در مرحله اول  در نظر گرفته شده، ۲ میلیارد دلار است که این آمادگی وجود دارد؛ اما درخواست‌ها باید از سوی شرکت‌ها داده شده و دولت باید بتواند تخصیص لازم را از طریق سازمان برنامه و بودجه صورت دهد.

 در انتظار بانک مرکزی

در سویی دیگر فردین آقابزرگی مدیرعامل سابق کارگزاری بانک آینده در خصوص تاریخچه انتشار اوراق ارزی بیان کرد: طی سالیان گذشته در بانک صادرات که دولتی بود، انتشار اوراق ارزی صورت گرفت. این اوراق با نرخی معادل 6 درصد، کوپن‌های سودی را منتشر می‌کرد که در قالب مقاطع زمانی پیش‌بینی شده پرداخت‌ها صورت می‌گرفت اما در آن زمان عمده نهاد‌های مالی و شرکت‌‌هایی که مرتبط با مجموعه اقتصاد داخل کشور بودند از این اوراق به نحوی خریداری کردند که در یک بازه زمانی بسیار کوتاه سقف اوراق ارزی به حداکثر ظرفیت خود رسید.

این کارشناس ارشد بازار سرمایه با اشاره به موضوع انتشار اوراق ارزی از سوی بورس عنوان کرد: انتشار اوراق ارزی از سوی بورس در صورتی که به نرخ ارز منتشر شود، بحث ارز تک نرخی یا رویه‌های پوشش نرخ ارز در ابهام قرار دارد.

این تحلیلگر بازار سرمایه گفت: نرخ ارز برای سرمایه‌گذار خارجی زمانی که قصد وارد کردن پول را به بازار ایران دارد، بسیار حایز اهمیت است.

وی خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه در یک بازه زمانی موضوع راه‌اندازی بورس ارز مطرح بود و در حال حاضر از جانب بانک مرکزی هنوز تکلیف این موضوع روشن نشده است، پیش‌بینی می‌شود که نهایت اتفاقی که شاید در این حوزه رخ دهد، این است که تبدیل کردن نرخ ارز، ارز مبادله‌یی یا هر نرخی که به عنوان پایه باشد به صورت ریالی منتشر شود.

فردین آقابزرگی گفت: مادامی که به صورت ریالی این اتفاق صورت بگیرد، هدف نهایی که ورود سرمایه‌گذار خارجی است در اقتصاد صورت نخواهد گرفت. این تحلیلگر بازار سرمایه ابراز داشت: این موضوع در حال حاضر ابهام دارد و باید دید برنامه‌های بانک مرکزی در خصوص نحوه تعیین نرخ ارز یا نحوه مبادلات ورود و خروج ارز به چه صورت است.

وی افزود: تا زمانی که برنامه و تکلیف مشخصی از سوی بانک مرکزی صورت نگیرد در این موضوع نمی‌توان اظهارنظر کرد.

 پوشش تقاضا‌ی سفته‌بازی

افزون بر این حامد ستاک کارشناس ارشد بازار سرمایه در خصوص جزئیات انتشار اوراق ارزی از سوی بورس عنوان کرد: به‌طور کلی تمام ابزار‌هایی که به قیمت‌‌های جهانی مربوط می‌شوند به دلیل اینکه تعیین قیمت‌های جهانی در اختیار ارکان داخلی نیست و نمی‌توانند قیمت‌‌ها را مشخص کنند، به همین دلیل باید ابعاد این موضوع به صورت کامل مورد بررسی قرار گرفته باشد.

وی خاطرنشان کرد: در صورتی که ابعاد این موضوع از جمله پیش‌بینی‌هایی از آینده قیمتی، به‌طور جامع و دقیق مورد ارزیابی قرار نگرفته باشد به‌طور قطع موفقیتی حاصل نخواهد شد و در نهایت به جای اینکه موجب اعتماد‌سازی شود، منجر به عدم اطمینان سرمایه‌گذاران در بازار خواهد شد.

این تحلیلگر بازار سرمایه افزود: یکی از بانک‌ها طی سال‌های گذشته در خصوص طلا چنین فرآیندی را شکل داد که در مقابل دریافت ریالی از مردم و معادل کردن آن با میزان مشخصی از طلا، با افزایش و کاهش قیمت طلا در واقع میزان سپرده‌های افراد تغییر پیدا می‌کرد. حامد ستاک بیان کرد: در چنین شرایطی با افزایش قابل ملاحظه قیمت طلا به نوعی طرح با شکست مواجه شد که این مهم اتفاق خوبی برای سیستم مالی کشور نبود.

این کارشناس ارشد بازار سرمایه اذعان داشت: انتشار اوراق ارزی از سوی بورس می‌تواند ریسک تقاضای سفته‌بازی و نوسان دلار برای افرادی که علاقه‌مند به نگهداری دلار هستند را از بین ببرد.

وی افزود: دلاری که می‌تواند در واردات و صادرات کشور نقش مهمی را ایفا کند بدون اینکه از چرخه اقتصادی خارج شود و به نوعی به جای اینکه به سمت گاوصندوق‌ها و حساب‌ها و صندوق‌های امانات مردم حرکت کند در اقتصاد کشور باقی خواهد ماند.

این تحلیلگر بازار سرمایه ابراز داشت: با چنین شرایطی هم دلار از سیستم داخلی خارج نمی‌شود و هم افرادی که مایل به سرمایه‌گذاری در حوزه دلار هستند ریال خود را به صورت مجازی تبدیل به دلار می‌کنند که در نهایت در صعود و نزول قیمتی دلار سهیم خواهند بود.

حامد ستاک تصریح کرد: این موضوع در صورت اجرایی شدن مناسب ارزیابی می‌شود، چراکه دلار واقعی با توجه به موضوع سفته‌بازی که برخی افراد برای نوسان‌گیری از آن استفاده می‌کنند در بازار خواهد ماند.

وی گفت: از سویی بدون اینکه دلاری خریداری شود و به سمت حساب‌ها سرازیر شود، سرمایه‌گذاران از رشد قیمتی آن بهره‌مند خواهند شد.

این تحلیلگر بازار سرمایه عنوان کرد: تضامین، متعهدان و... در این فرآیند باید به‌طور دقیق در گام نخست مورد ارزیابی قرار گرفته باشد تا پروژه جدید با توجه به تجربه قبلی در طلا مواجه با شکست نشود.

این کارشناس ارشد بازار سرمایه خاطرنشان کرد: در صورتی که تمام ابعاد این موضوع اعم از چگونگی پوشش ریسک‌های صعود و نزول دلار به‌طور دقیق در آن دیده شده باشد همچنین تعهدات و تضامین هم به‌طور کامل در آن ایفا شود، چنین ابزاری بسیار مناسب برای افرادی که علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در بازار ارز هستند به شمار خواهد رفت.

حامد ستاک عنوان کرد: به‌طور کلی هر ابزاری که به بازار سرمایه اضافه می‌شود، یک‌سری از علایم و ذایقه‌هایی که منصه‌یی برای ورود نداشتند را وارد بازار خواهد کرد. وی افزود: هر عرضه اولیه یا هر ابزار جدید باعث ورود افرادی که به دلیل نبود چنین فضایی، در سرمایه‌گذاری‌ها حضور نداشتند در بازار می‌شود. این تحلیلگر بازار سرمایه اذعان داشت: ورود ابزار‌های جدید به بازار سرمایه به‌طور کلی به نفع کلیت بازار خواهد بود و در نهایت این اتفاق باعث می‌شود که سلایق و عقاید مختلف سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه دخیل شوند. این کارشناس ارشد بازار سرمایه ابراز داشت: برخی افراد خرید دلار را برای کسب سود انجام می‌دهند و هدف آنها از این خرید، استفاده دلار در فرآیند معاملاتی از جمله صادرات و واردات نیست. این نوع خرید که در جهت کسب سود است را اصطلاحا (تقاضا‌ی سفته‌بازی) می‌نامند.

حامد ستاک گفت: افرادی که اقدام به خرید دلار با امید افزایش قیمت‌ آن در بازار می‌کنند، در واقع فشار تقاضای آنها را انتشار اوراق ارزی از سوی بورس می‌تواند از دوش بازار ارز بردارد.