دودکش‌های قاتل
در صورت زلزله احتمالی در تهران، نگران شبکه گاز نباشید
گروه انرژی مهدی نیکوئی
روز گذشته، نشستی خبری در خیابان آبان و ساختمان سازمان ملی گاز تشکیل شد تا در آستانه فصل سرد سال و استفاده از تجهیزات گرمایشی، هشداری ایمنی به گوش مشترکین گاز سراسر کشور درباره خطرات استفاده از تجهیزات غیراستاندارد و دودکش‌های نامناسب برسد. با وجود این، زلزله شدیدی که در غرب ایران رخ داد، باعث شد تا فضای جلسه تا حد زیادی به احتمال زلزله در تهران و سایر نقاط کشور و همچنین آمادگی شرکت ملی گاز برای مواجهه با چنین خطری معطوف شود.
محمدرضا یوسفی‌پور رییس HSE (سلامت، ایمنی و محیط‌زیست) شرکت ملی گاز، ضمن عرض تسلیت به حاضران جلسه و مردم ایران بابت زلزله رخ داده، بیان کرد: کشور ایران تقریبا مستعد وقوع 75درصد از بلایای طبیعی است و از این رو، سازمان‌ها و ارگان‌ها باید آمادگی و چابکی لازم برای مقابله با هر نوع حادثه را داشته باشند و مشکلات مردم را به سرعت حل کنند. وی افزود: با وجود خسارت‌ها و ویرانی‌هایی که این زلزله به بار آورده، شبکه گاز استان کرمانشاه به اندازه کافی ایمن است و دست‌کم از نظر نشت و آتش‌سوزی یا انفجار در این زمینه مشکلی وجود ندارد. شبکه گاز این استان همچنین به تازگی تحت ممیزی شرکت ملی گاز قرار گرفته و آمادگی آنها برای مقابله با این حوادث طبیعی تایید شده است. علاوه بر آن، تاکنون خبری مبنی بر آنکه بلافاصله پس از زلزله، آتش‌سوزی‌ها و انفجارهایی رخ داده باشد یا حتی گاز شبکه در پی این اتفاق قطع شده باشد، وجود ندارد. با این حال، در برخی مناطق، برای اطمینان از ایمنی و جلوگیری از اتفاقات احتمالی، شرکت استانی گاز، جریان‌های گاز را در برخی مناطق قطع کرده و در حال بررسی شرایط برای وصل دوباره جریان گاز است. ضمن آنکه معاون وزیر و مدیر شرکت ملی گاز، حمیدرضا عراقی و جمعی دیگر از مدیران مسوول به منطقه رفته‌اند تا اوضاع را از نزدیک زیرنظر بگیرند.
یوسفی‌پور در واکنش به این سوال که در صورت وقوع زلزله‌یی مشابه در شهری مثل تهران، آیا این موضوع صحت دارد که «مردم پیش از آنکه زیر آوار بمیرند، بر اثر انفجارها و آتش‌سوزی‌های شبکه گاز، می‌سوزند»، بیان کرد: شرکت ملی گاز، بیش از
16 سال است که با شرکت اوزاکای ژاپن که دومین شرکت بزرگ گازی این کشور است، همکاری نزدیکی دارد و در این سال‌ها توانسته کارهای زیادی برای ایمنی شبکه انتقال و توزیع گاز انجام دهد. وی همچنین ادعا کرد که کارشناسان شرکت گاز اوزاکا، در اوایل دهه 1380 که بازدیدی میدانی از تاسیسات گاز ایران داشتند، بیان کردند در صورت وقوع زلزله در ایران، میزان تلفات ناشی از حوادث گازی که به سلسله حوادث ثانویه معروف هستند، کمتر از حوادث گازی زلزله 1995 ژاپن خواهد بود.
رییس HSE شرکت ملی گاز، بیان کرد: با وجود اقدامات ایمنی انجام شده در این سال‌ها، شرکت ملی گاز هنوز هم باید کارهای بسیاری برای ایمنی بیشتر انجام دهد، اما آن‌طور که در صحبت‌ها و گمانه‌زنی‌ها مطرح می‌شود، مشکل اصلی هنگام وقوع زلزله احتمالی، مشکلات ایمنی شبکه پخش و توزیع گاز نیست. مشکل اصلی ساختمان‌های قدیمی و غیراصولی است که ممکن است در صورت تخریب روی علمک‌ها و سایر تجهیزات شبکه گاز هم افتاده و به آنها آسیب بزنند، اما در هر صورت، خود شبکه مشکل فنی و ایمنی ندارد.
هشدارهایی در آستانه فصل سرما
یوسفی‌پور در مورد لزوم جدی گرفتن مسائل ایمنی در آستانه فصل سرد سال گفت: متاسفانه در سال گذشته، 839 مورد مرگ ناشی از گازگرفتگی ثبت شده است که حدود 30درصد آنها یعنی 239مورد ناشی از مصرف تجهیزات گازسوز متصل به گاز طبیعی بوده است. رییس HSE شرکت ملی گاز با بیان اینکه از سال 1382، مسوولیت تضمین ایمنی استفاده از تجهیزات گازسوز برعهده شرکت ملی گاز نیست و سازمان نظام مهندسی باید نظارت دقیق‌تری بر این موضوع داشته باشد، افزود: تعداد مرگ‌های ناشی از گازگرفتگی در سال گذشته، نسبت به سال پیش از آن (سال 94)، حدود 34درصد افزایش داشته که آماری تکان‌دهنده است و ما را بر آن داشته تا با افزایش آگاهی مشترکان خود، تلاش کنیم تا سال بدون حادثه‌یی را پشت‌سر بگذاریم.
یوسفی‌پور بیان کرد: مساله حوادث گازگرفتگی و تلفات مرتبط با آن در استان‌هایی مانند اردبیل، خراسان‌شمالی و سمنان بیش از بقیه استان‌ها بوده و لازم است تا مسوولان استانی در استانداری‌ها، شرکت‌های گاز استانی، سازمان‌های نظام مهندسی، آموزش و پرورش، صدا و سیما، مساجد و سایر سازمان‌ها و ارگان‌های اثرگذار بر مردم، تلاش بیشتری برای فرهنگ‌سازی و آموزش مردم به خرج دهند.
وی ادامه داد: البته در زمینه جلب‌نظر و همکاری دستگاه‌ها و سازمان‌های مختلف، شرکت ملی گاز براساس سنت هر ساله خود، کتابچه‌یی تحت عنوان «تجزیه و تحلیل حوادث مشترکین گاز طبیعی در سال 95» منتشر کرده و نسخه‌یی از آن را برای تمام شرکت‌های استانی، استانداری‌ها و سازمان‌ها و ارگان‌های مربوطه ارسال کرده است.
علاوه بر آن، قرار است در دهه نخست آذرماه، 30 نفر از
15 سازمان و ارگان مختلف به دعوت شرکت ملی گاز گرد آمده و به بحث و تبادل‌نظر پیرامون راه‌حل‌های کاهش «مرگ‌های خاموش» ناشی از منواکسیدکربن بپردازند.
لزوم دقت مشترکان گاز
رییس HSE شرکت ملی گاز ابراز کرد: در هر صورت، مشترکین گاز هم باید دقت زیاد به خرج دهند تا از حوادث احتمالی به دور باشند. وی دودکش‌ها را عامل 72درصد از حوادث گازگرفتگی عنوان کرد و خواستار آن شد که مشترکین دقت بیشتری در استفاده و تهویه مناسب آنها داشته باشند. یوسفی‌فر دیگر عوامل حوادث گازگرفتگی را به‌ترتیب، نقص وسایل گازسوز، تهویه نامناسب و استفاده از وسایل پخت و پز برای گرم کردن محیط بیان کرد. وی در پایان سخنان خود، 5 توصیه و خواسته خطاب به مشترکین گاز طبیعی داشت تا فصل پرمصرف پیش‌رو بدون مشکل و با کمترین خطر سپری شود: «نخست آنکه در مصرف گاز صرفه‌جویی کنید تا ما هم بتوانیم بدون مشکل، سوخت موردنیاز شما را تامین کنیم. دوم آنکه، هرگز ریگلاتورهای گاز را دستکاری نکنید تا سیستم‌های ایمنی به‌کار رفته در آنها از کار نیفتند. توصیه سوم آن است که هر تغییری در لوله‌کشی‌های گاز، تجهیزات گازی، دریچه‌های تهویه و تغییر چیدمان وسایل گازی را با سازمان‌های نظام مهندسی در میان بگذارید تا این کار به‌صورت علمی و ایمن انجام شود. به‌طور همزمان از سازمان‌های نظام مهندسی هم می‌خواهیم تا این فرآیندها را تسهیل و تسریع کنند تا هیچ‌کدام از مشترکان از هراس فرآیندهای پیچیده، خطر را به جان نخرند. توصیه چهارم، جدی گرفتن مساله تهویه است. مغز انسان با وجود سهم 2درصدی‌اش از وزن بدن، 20درصد هوای تنفسی را دریافت می‌کند. مساله تهویه را جدی بگیرید تا مغز خود را با مشکلی مواجه نکنید. مساله آخر آن است که سعی کنید به‌دلیل اتلاف حرارتی بالای شومینه‌ها و خطرات تولید منواکسیدکربن، کمتر از آنها استفاده کنید.»
