اختیارات هسته‌ای ترامپ محدود می‌شود؟
گروه جهان طلا تسلیمی
به‌‌دلیل نگرانی از رفتارهای ناگهانی و پیش‌بینی نشده دونالد ترامپ رییس‌جمهوری امریکا، سناتورها درصدد بازنویسی قوانین و محدودسازی اختیارات فرمانده کل قوا هستند تا شاید بتوانند از آغاز بحران بین‌المللی فاجعه‌بار در نتیجه بی‌ثباتی‌های روحی و روانی ترامپ ممانعت کنند. تغییرات سریع و بی‌مهابای موضع‌گیری‌های ترامپ در رسیدگی به تهدیدهای هسته‌یی به‌ویژه در میانه بحران برنامه جاه‌طلبانه موشکی و هسته‌یی کره‌شمالی، قانونگذاران هر دو حزب را دچار نگرانی کرده و سبب شده برای نخستین مرتبه در بیش از چهار دهه گذشته در چارچوب جلسه استماع به بررسی «قدرت هسته‌یی» رییس‌جمهوری بپردازند.
به گزارش گاردین، در جلسه سه‌شنبه به سناتورها گفته شد اگر ترامپ به حمله هسته‌یی فرمان دهد و فرماندهان نظامی امریکا با چنین حمله‌یی موافق نباشند، احتمال سرپیچی از فرمان رییس‌جمهوری وجود دارد. باب کورکر رییس جمهوری‌خواه کمیته روابط خارجی سنای امریکا ابراز نگرانی کرده که رییس‌جمهور کشورش را به جنگ جهانی سوم سوق می‌دهد. کورکر که اخیرا بر سر نامناسب بودن ترامپ برای اداره کاخ سفید با رییس‌جمهوری سخنان شدیدالحنی رد و بدل کرده، در آغاز جلسه استماع به این مساله اشاره کرد که رییس‌جمهوری تنها فردی است که قدرت ایراد چنین دستوری را دارد، چه در واکنش به یک حمله هسته‌یی باشد و چه نباشد. این سناتور ایالت تنسی افزود: «زمانی که چنین دستوری داده شود، هیچ راهی برای متوقف کردن آن وجود نخواهد داشت. واضح‌تر بگویم از ایجاد تغییراتی که قدرت ما در بازدارندگی دشمنان و ایجاد اطمینان برای متحدان را کاهش دهد، حمایت نمی‌کنم. اما ترجیح می‌دهم حقایق چنین نظامی را بررسی کنم؛ همان‌طوری که پیشینیان ما در مجلس نمایندگان 41سال پیش چنین کاری کردند.» کریس مورفی سناتور دموکرات از ایالت کنتیکت گفت: «ما به این دلیل نگران هستیم که رییس‌جمهوری ایالات متحده به‌شدت بی‌ثبات و نوسانی است، در روند تصمیم‌گیری آن‌قدری شبیه به دن کیشوت عمل کند که نتیجه دستور به حمله با تسلیحات هسته‌یی شود؛ اقدامی که با منافع امنیت ملی امریکا بسیار فاصله دارد.»
ژنرال رابرت کلر فرمانده فرماندهی راهبردی امریکا (استرت‌کام) در سال‌های 2011 تا 2013 به کمیته سنا گفته که اگر باور داشته باشد، شرایط متناسب یک حمله هسته‌یی نباشد و ملزومات چنین حمله‌یی طبق قانون درگیری مسلحانه وجود نداشته باشد، در صورت فرمان رییس‌جمهوری به حمله از این دستور سرپیچی خواهد کرد. کلر گفت: «در آن صورت خواهم گفت: برای اجرای دستور آماده نیستم. اما پس از آن چه خواهد شد، نمی‌دانم. خوشبختانه همه اینها سناریوهای فرضی هستند. یک عامل به اسم عامل انسانی در نظام ما وجود دارد. یک عنصر انسانی در این مساله دخیل است. بر این باورم که شرایط بر مبنای قانون اساسی بسیار جالب خواهد شد. ارتش ملزم به پیروی از دستورات قانونی است، اما الزامی در پیروی از دستورات غیرقانونی ندارد.» وی افزود که در زمانی که مسوولیت فرمانده راهبردی را بر عهده داشت، همواره سعی می‌کرد از کمک مشاوران حقوقی استفاده کند. کلر در ادامه گفت: «اگر دستوری غیرقانونی به ارتش داده شود، ارتش ملزم است از پیروی از آن خودداری کند. سوال اینجاست که روند منجر به تصمیم‌گیری در این زمینه چطور صورت می‌گیرد. اعتراف می‌کنم که روندی به‌شدت دشوار و مکالمه‌یی سخت است.»
اد ماکرلی سناتور دموکرات از ایالت ماساچوست که از ارائه‌کنندگان لایحه محدودسازی قدرت رییس‌جمهوری در حمله پیشگیرانه هسته‌یی است، با اشاره به اینکه اظهارات کلر برای وی راضی‌کننده نبوده، گفت: «به این مساله اطمینان ندارم که زنجیره فرماندهی نظامی دستوری از سوی رییس‌جمهوری برای استفاده از سلاح هسته‌یی را در یک موقعیت جنگ پیشگیرانه هسته‌یی نادیده بگیرد. من فکر می‌کنم اگر کنگره امریکا مسوولیت چنین تصمیمی را به گروهی از ژنرال‌ها واگذار کند که در مواردی احتمالا از سوی فرمانده کل قوا، دونالد ترامپ، منصوب شده‌اند، قصور کرده است. کوته‌بینی که سرنوشت همه سیاره زمین ممکن است به آن وابسته باشد.»
رییس‌جمهوری و مقامات ارشد دولت وی بارها گفته‌اند به کره‌شمالی اجازه تهدید امریکا با تسلیحات هسته‌یی را نمی‌دهند، اما باتوجه به اصرار پیونگ‌یانگ به ادامه آزمایش‌های موشکی، مشخص نیست که دولت ترامپ برای متوقف کردن فعالیت‌های دولت کیم جونگ‌اون چه اقدامی انجام می‌دهد. ژنرال مک‌مستر مشاور امنیت ملی ترامپ ماه آگوست از «جنگ پیشگیرانه» سخن گفت، اما بسیاری از ناظران بحران در شبه جزیره کره گفته‌اند هرگونه درگیری احتمالا خیلی سریع به حمله با تسلیحات هسته‌یی تبدیل می‌شود.
طبق قانون اساسی امریکا، کنگره تنها قدرت اعلان جنگ را دارد، اما رییس‌جمهوری که فرمانده کل قوا محسوب می‌شود قدرت واکنش به تهدیدی قطعی یا قریب‌الوقوع را داراست. بخش اعظم مباحثات در جلسه استماع کمیته سنا به گفت‌وگو درباره تهدید قریب‌الوقوع طبق تعاریف قانونی و قدرت تصمیم‌گیری درباره اینکه چه تهدیدی قریب‌الوقوع محسوب می‌شود، اختصاص داشت. پیتر فیور استاد علوم سیاسی در دانشگاه دوک و کارشناس قدرت‌های جنگی رییس‌جمهوری در این باره گفت: «باید میان سناریویی که ارتش رییس‌جمهوری را بیدار می‌کند با سناریویی که رییس‌جمهوری را بیدار می‌کند، تمایز قائل شد. در سناریویی که رییس‌جمهوری با ترس و وحشت ارتش را بیدار می‌کند و می‌گوید خشمگین هستم و می‌خواهم کاری انجام شود، به همکاری افرادی زیادی برای حمله نیاز خواهد داشت و آنها سوال‌هایی را مطرح خواهند کرد که روند حمله را به تعویق می‌اندازد.» اما کارشناسان کنترل تسلیحات درباره حضور کارشناسان حقوقی در چنین روندی ابراز تردید کرده‌اند. استفن یانگ تحلیلگر ارشد در اتحادیه دانشمندان نگران گفت: «نظام تماما برای سرعت بخشیدن به چنین اتفاقی طراحی شده است و نه برای رایزنی. به‌طور قطع در واکنش به چنین دستوری وکلای حقوقی دخالت داده نمی‌شوند. با وجود اظهارات ژنرال کلر مشخص نیست که در مورد حمله هسته‌یی پیشگیرانه نیز چنین اتفاقی بیفتد یا خیر.»
