بحران در بحران
۵۷۰ بیمارستان دولتی و ۳۳۷ بیمارستان خصوصی؛ این آمار بیمارستان‌های کشور است که البته 65 درصدشان بالای 50 سال عمر دارند و کاملا فرسوده‌اند. تجهیز بیمارستان‌های فرسوده، حداقل به سالی ۱۰هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است تا بتوان اوضاع فرسوده مراکز درمانی را اصلاح کرد و به استانداردهای جهانی نزدیک شد. زلزله کرمانشاه و آوار شدن سه بیمارستان که باید به حادثه دیدگان امدادرسانی می‌کرد، روی بیماران و پرسنل بیمارستان، موضوع فرسودگی بیمارستان‌ها را دوباره به مساله‌یی مهم تبدیل کرد. عضو بورد سلامت در بلایای وزارت بهداشت با اشاره به بروز زلزله در غرب کشور و تخریب سه بیمارستان در مناطق زلزله‌زده، برخی مشکلات درباره بیمارستان‌سازی و ایمنی مراکز درمانی را مطرح کرد.
غلامرضا معصومی با بیان اینکه آخرین بررسی‌ها درباره وضعیت ایمنی بیمارستان‌ها در کشور بر اساس شاخص‌های FSHI یا شاخص آسیب‌پذیری بیمارستانی بوده است، گفت: در کشور دو بار ایمنی بیمارستان‌ها را بر اساس این شاخص بررسی کرده‌ایم؛ هر بار هم متاسفانه به عددهای خوبی نرسیده‌ایم به‌طوریکه شرایط متوسطی را از نظر ایمنی بیمارستانی داشته‌ایم و این یعنی وضعیت آمادگی پایینی از نظر ایمنی در بیمارستان‌ها وجود دارد.
بیمارستان‌هایی با بیش از 40 سال قدمت
او با بیان اینکه شرایط متوسط به این معنی است که این بیمارستان‌ها در شرایط بحران قابل استفاده نیستند، افزود: یک‌بار این بررسی‌ها با 224 بیمارستان در سطح کشور انجام شد و مجددا این موضوع را با مشارکت 421 بیمارستان بررسی کردیم. در همین راستا این بررسی‌ها نشان داد که شرایط بیمارستان‌های ما در شرایط بحران، وضعیت مناسبی نیست.
یکی از مهم‌ترین دلایل این موضوع هم این است که بیمارستان‌های بزرگ کشور قدمتی طولانی و بیش از 30 تا 40 سال دارند. از طرفی در سال‌های گذشته سیاست وزارت بهداشت و مجلس شورای اسلامی به این سمت بود که بیمارستان‌سازی در کشور به سمت شهرهای کوچک سوق داده شود و معمولا در شهرهای بزرگ کشور بیمارستان‌سازی زیادی انجام نمی‌شد. این درحالی است که بیشترین حجم جمعیتی در شهرهای بزرگ قرار دارد. بر این اساس ما در شهرهای بزرگ از بیمارستان‌های فرسوده‌مان برای ارائه خدمت به حجم زیادی از مردم استفاده می‌کنیم. از طرفی این بیمارستان‌ها، بیمارستان‌های مرجع هستند و بیماران از شهرهای کوچک هم به این بیمارستان‌ها ارجاع داده می‌شوند و این مشکل عملا چند برابر به‌چشم می‌آید.
عضو بورد سلامت در بلایا با بیان اینکه بررسی‌هایی که ذیل FHSI انجام شد در ورژن جدید 154 شاخص را اندازه‌گیری می‌کند، به ایسنا گفت: موارد متعدد ایمنی بیمارستانی در این بررسی‌ها مورد توجه قرار گرفته است که از جمله آنها، می‌توان به دو شاخص ایمنی سازه‌یی و غیرسازه‌یی اشاره کرد. آنچه در حال حاضر و با بروز زلزله‌ها یا اتفاقات بزرگ مانند زلزله کرمانشاه به چشم می‌آید، بحث ایمنی سازه‌یی است. این درحالی است که در اکثر مواقع مشکل عمده بیمارستان‌ها با مشکلات ایمنی غیرسازه‌یی است. به عنوان مثال نزدیک به چهار دهه است که در کشور زلزله 3.7 ریشتری نداشتیم، اما بطور روزمره اتفاقات زیادی در کشور داریم که ایمنی غیرسازه‌یی در این راستا اهمیت زیادی دارند. زیرا مردم و بیمارستان‌ها بطور روزمره با آنها درگیرند و یک اتفاق بسیار کوچک می‌تواند در بیمارستان به یک بحران تبدیل شود و برخی بیماران دچار آسیب شوند و از این بابت ایمنی غیرسازه‌یی برای ما بسیار اهمیت دارد.
او با اشاره به بحث ایمنی سازه‌ای، گفت: سال‌هاست که تصویب بیمارستان‌سازی در کشور در مجلس شورای اسلامی انجام می‌شود و اجرای عملیات آن بر عهده وزارت راه و شهرسازی قرار می‌گیرد. یعنی بودجه ساخت به این وزارتخانه رفته و آنها بیمارستان‌ها را می‌سازند. درحالی که چند سالی است که با هماهنگی اداره کل منابع فیزیکی وزارت بهداشت، برخی از این بیمارستان‌ها با نظارت مستقیم وزارت بهداشت ساخته می‌شوند که این موضوع کمی وضعیت را بهتر می‌کند. هرچند که این بیمارستان‌ها هنوز به مرحله بهره‌برداری نرسیده‌اند و اکثر بیمارستان‌های ساخته شده ما که عمدتا در زلزله‌های قبلی دچار آسیب شدند، با سیستم قبلی ساخته شده‌اند که به‌هر علتی اعم از عدم انتخاب زمین مناسب یا به‌کارگیری مواد نامناسب، به نظر می‌آید این بیمارستان‌ها ایمنی لازم را نداشته‌اند. به عنوان مثال در زلزله «هریس» بیمارستانی که یکسال از ساختش می‌گذشت، ترک خورد و به دلیل کاهش ایمنی قابل استفاده نبود. در زلزله کرمانشاه دو بیمارستان ما در حدی تخریب شدند که قابل استفاده نیستند. بر این اساس اداره کل منابع فیزیکی وزارت بهداشت توانست سیستم را مجاب کند که بیمارستان‌هایی که جدید ساخته می‌شوند، با نظارت مستقیم وزارت بهداشت باشند که امیدواریم این بیمارستان‌های جدید شرایط گذشته را نداشته باشند.
مشکلات تامین بودجه بیمارستان‌سازی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران با بیان اینکه کماکان بر اساس شاخص‌ها می‌بینیم که وضعیت بیمارستان‌های کشور خوب نیست، گفت: از طرفی تصویب ساخت بیمارستان با تصویب و پیشنهاد نمایندگان مجلس است و عمدتا از آنجایی در لایحه دولت هم پیش‌بینی نمی‌شود، تامین بودجه آن دچار مشکل می‌شود و برهمین اساس ساخت بیمارستان‌ها سال‌ها طول می‌کشد. بطوریکه ما بیمارستان‌هایی داشته‌ایم که ساختن‌شان حدود 15 سال طول کشیده است. البته در حال حاضر این زمان کمتر شده است. به نظر می‌آید که نظارت‌های چند ساله اخیر وزارت بهداشت در بیمارستان‌سازی منجر به بهبود روند بیمارستان‌سازی حداقل از نظر نوع ساخت یا نقشه شده است، اما کماکان در زمینه موادی که در ساخت بیمارستان به کار می‌رود و تامین بودجه‌ها مشکل داریم. معصومی تاکید کرد: البته نکته‌یی که باید مورد توجه قرار گیرد این است که ما برای ساخت هر سازه‌یی در هر منطقه یک حاشیه امن را در نظر می‌گیریم. به هر حال باید در نظر داشته باشیم که شاید در زمان ساخت این بیمارستان‌ها کسی فکر نمی‌کرد که مثلا در منطقه کرمانشاه زلزله 7 ریشتری بیاید. بنابراین، این حرف منطقی نیست که بگوییم همه بیمارستان‌هایمان باید در برابر زلزله 10 ریشتری مقاوم باشند، چراکه هزینه‌های ساخت پروژه‌های ما فوق‌العاده زیاد می‌شود. بنابراین سابقه زمین‌شناسی مناطق هم باید مورد توجه قرار گیرد.
