راه نجات صندوق‌های بازنشستگی از بحران

ایمان وطن‌دوست  

بحران صندوق‌های بازنشستگی بسیاری از کشورها را گرفتار خود نموده است و از عوامل اصلی به زانو درآمدن شوروی سابق، دولت یونان بوده و کشورهای فرانسه، ژاپن، آلمان و کشورهای متعدد دیگر را در تنگنای شدید اقتصادی در برهه‌یی قرار داد و اکنون این باتلاق بزرگ در برابر دولت ایران قرار دارد و اگر چاره‌یی عاجل نیندیشیم دولت را به درون خود خواهد کشید.

در حال حاضر پرداختی صندوق‌های بازنشستگی از بودجه دولت سالانه به ٧٠هزار میلیارد تومان می‌رسد و طی ٥ سال آینده پیش‌بینی می‌شود این رقم معادل ٤٠ درصد بودجه کل کشور خواهد شد و با این شرایط دشوار دولت توان پرداخت چنین هزینه‌یی را نخواهد داشت.   اگر همچون کشورهای ژاپن، آلمان و فرانسه به سرعت برای این بحران چاره‌اندیشی نکنیم دولت در باتلاقی فرو خواهد رفت که توان خروج از آن را نخواهد داشت و این بحران بزرگ اقتصادی به ورشکستگی دولت هم منجر خواهد شد به‌طوری که در سایر کشورهای بحران‌زده هم این اتفاقات رخ داده و موجب زمین خوردن برخی دولت‌ها شده است.  بحران صندوق‌های بازنشستگی قاعدتا به دلیل اختلاس و دزدی از بودجه دولت ایجاد نشده است، حتی اگر حاشیه سود شرکت‌های زیرمجموعه صندوق‌های بازنشستگی به ١٥ درصد هم می‌رسید این بحران به وجود می‌آمد چرا که تاکنون مجلس‌ها و دولت‌های گذشته بدون مطالعه دقیق با مصوبات هزینه‌زای خود بار مالی زیادی بر دوش صندوق‌های بازنشستگی گذاشتند و از طرف دیگر ورودی صندوق‌های بازنشستگی با کاهش شدیدی مواجه شده است و از سوی دیگر خروجی آنها یعنی تعداد بازنشسته‌ها افزایش زیادی داشته است.  در شرایط کنونی کشور ما، میانگین سن بازنشستگی به ٥٢ سال رسیده و امید به زندگی هم حدود ٧٥ سال است. لذا لازم است براساس شرایط فعلی برنامه‌ریزی و تدبیر شود تا صندوق‌های بازنشستگی از این باتلاق خود ساخته خارج شوند.  با بررسی این معضل در سایر کشور‌ها مشاهده می‌کنیم که کشورهای دیگر هم با یک برنامه‌ریزی دقیق توانسته‌اند چاره‌یی بیندیشند تا از این بحران بزرگ خارج شوند. حال برای عبور از این بحران موارد زیر که حاصل کار کارشناسی درباره مشکلات صندوق‌های بازنشستگی است از سوی نگارنده پیشنهاد می‌گردد.

١- افزایش میانگین سن بازنشستگی به ٦٥ سال طی مقطع ٥ساله. البته برای مشاغل مختلف این میانگین متفاوت لحاظ شود. به‌طور مثال برای معلم‌ها و کارکنان دولت 65سال و برای کارگران 60 سال و برای پزشکان و قضات 67سال و سایر شغل‌ها متناسب با پارامترهای سهم شغل سن بازنشستگی تعیین شود.

٢- محاسبه پرداخت مستمری بازنشستگی براساس ١٠سال آخر خدمت که این طرح نیز طی دوره ٥ ساله باید اجرایی شود.

٣- محاسبه کسورات بازنشستگی کارکنان متناسب با دریافتی آنها یعنی کسی که ٢٠ میلیون تومان حقوق می‌گیرد کسورات بیشتری پرداخت کند.  در کنار این راه‌حل‌ها لازم است، تدابیر اساسی جهت افزایش بهره‌وری شرکت‌های سرمایه‌گذاری زیرمجموعه صندوق‌های بازنشستگی و فروش سهام شرکت‌های کم بازده و زیان‌ده اندیشیده شود چرا که بخش قابل توجهی از شرکت‌های واگذار شده به صندوق‌های بازنشستگی کم بازده یا زیان‌ده هستند و خود باری بر دوش صندوق‌ها شده‌اند. برای اصلاحات فوق نیاز است تا در قانون صندوق‌های بازنشستگی بازنگری و اصلاحات اساسی از سوی مراجع ذی‌ربط صورت بگیرد تا بتوان صندوق‌های بازنشستگی را از بحران ورشکستگی فعلی خارج کرد.  چنانچه اصلاحات یادشده انجام نشود رییس‌جمهور فعلی یک دولت ورشکسته و کشتی به گل نشسته‌یی را تحویل رییس‌جمهور بعدی خواهد داد.