نقاط آسیب حمل و نقل
- کل بار جابه‌جا شده در کشور در سال ۱۳۹۴ معادل ۶/۵۴۳ میلیون تن بوده که ۵/۹۳درصد آن از طریق جاده‌ها و ۵/۶درصد آن از طریق راه‌آهن حمل شده‌اند.
- کالاهای حمل شده در حمل‌ونقل عمومی جاده‌یی کشور در سال ۱۳۹۴ معادل ۵۰۸ میلیون تن بوده که ۳۶۰میلیون تن با ۹/۷۰درصد آن حمل با بارنامه بوده است. به‌طوری که ملاحظه می‌شود نزدیک به ۳۰درصد از کالاهای قابل جابه‌جایی در حمل‌ونقل عمومی جاده‌یی کشور بدون بارنامه و توسط بنگاه‌های باربری، خارج از پایانه‌های کالای سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌یی کشور، جابه‌جا می‌شوند.
- در سال ۱۳۹۴ سهم بخش خصوصی در جابه‌جایی کالا در جاده‌های کشور معادل ۹۲درصد و سهم بخش تعاونی معادل ۸درصد بوده و بخش دولتی سهم ناچیزی در این جابه‌جایی در این سال داشته است.
- متوسط مسافت طی شده در هر سفر در انواع کامیون‌ها در سال ۱۳۹۴ معادل ۴۹۹ کیلومتر بوده که این متوسط مسافت در سفرهای استانی معادل ۱۴۱کیلومتر و در سفرهای برون‌استانی معادل ۶۴۳کیلومتر بوده است. ورود حمل‌ونقل جاده‌یی به بازار حمل با متوسط بیش از ۶۰۰ کیلومتر حکایت از آن دارد که عدم حضور تاثیرگذار حمل‌ونقل ریلی در جابه‌جایی کالا در مسافت‌های بالا، میدان را برای حمل‌ونقل عمومی جاده‌ای، خالی گذاشته است.
- جابه‌جایی ۵۰۸ میلیون تن کالا در حمل‌ونقل عمومی جاده‌یی در سال ۱۳۹۴ توسط ۳۵۳ هزار و ۴۱۷دستگاه انواع کامیون‌ها انجام شده که ۹/۶۰درصد آن بارگیرهای غیرثابت بوده است.
- با سهمی که تعداد بارگیرهای ثابت از کل ناوگان عمومی باری جاده‌یی کشور داشته‌اند ملاحظه می‌شود که این ناوگان بیشتر برای حمل در مسافت‌های کوتاه و متوسط تدارک گردیده تا حمل کالا در مسافت‌های بلند.
- متوسط طول عمر ناوگان عمومی باری جاده‌یی کشور در سال ۱۳۹۴ معادل ۱/۱۶ سال بوده که این امر با توجه به اینکه همین متوسط طول عمر در کشورهای اروپایی تا ۵ سال است از طول عمر بالا و فرسودگی ناوگان عمومی حمل‌ونقل جاده‌یی در این سال حکایت دارد.
- نباید فراموش کرد که بالا بودن متوسط طول عمر، مصرف بیشتر سوخت، خطر تصادف در جاده‌ها و ایمن نبودن حمل‌ونقل جاده‌یی را به‌دنبال دارد.
- نگاهی به وضعیت مالکیت در ناوگان عمومی باری حمل‌ونقل جاده‌یی حکایت از آن دارد که در سال ۱۳۹۴ معادل ۲/۸۲درصد کامیون‌ها، ملکی راننده (خودمالکی) بوده تنها ۲/۴درصد آن ملکی شرکت یا موسسه، باربری جاده‌یی و بقیه هم ملکی شراکتی یا ملکی شخص دیگر بوده است.
- وجود سهم بالای خودمالکی در ناوگان حمل‌ونقل عمومی جاده‌یی و سهم ناچیز شرکت‌ها و موسسات باربری از وجود مشکلات در ایجاد شرکت‌های مسوولیت‌پذیر و شناسنامه‌دار در حمل‌ونقل عمومی جاده‌یی کشور حکایت دارد.
- تعداد سفر انواع کامیون‌های حامل کالا در کشور، در مجموع، ۲۵ میلیون و ۷۸۴ هزار سفر بوده که ۲۸درصد آن مربوط به سفرهای درون‌استانی و ۷۲درصد آن مربوط به سفرهای برون‌استانی بوده است.
- باتوجه به اینکه سفرهای انجام شده در سال ۱۳۹۴ توسط ۳۵۳ هزار و ۴۱۷ دستگاه انواع کامیون‌های موجود انجام شده است متوسط سفر هریک از انواع کامیون‌های در حال بهره‌برداری در این سال به
۷۳ سفر در سال می‌رسد. در سال ۱۳۹۳ هم متوسط تعداد این سفرها معادل ۶۵ سفر در سال برای انواع کامیون‌های در دست بهره‌برداری در این سال بوده است. به‌طوری که ملاحظه می‌شود در طول ۳۶۵ روز از سال به‌طور متوسط تنها ۷۳ سفر توسط انواع کامیون صورت گرفته که با عملکرد مورد انتظار کامیون که می‌تواند بیش از ۲۰۰ سفر در سال باشد بسیار فاصله دارد.
- متوسط ۷۳ سفر در طول سال، از خواب بیش از حد انتظار کامیون در طول سال و پایین بودن کارآیی آن حکایت دارد.
- از عوامل موثر در خواب بیش از اندازه کامیون در طول سال می‌توان به بالا بودن سهم خودمالکی در ناوگان و طول عمر بالا و فرسودگی کامیون‌های در دست بهره‌برداری اشاره کرد که خروج از این وضعیت تامین بستر ایجاد شرکت‌های شناسنامه‌دار و نوسازی ناوگان و روزآمد کردن آن را طلب می‌کند.
