تلاطم در بازار ارز و سکه

سکه از مرز 1.4 میلیون گذشت؛ دلار 4159 تومان

 گروه بانک و بیمه| محسن شمشیری|

 روز یک‌شنبه 12 آذر باوجود تعطیلی بازار جهانی و تثبیت نرخ اونس جهانی در نرخ 1281دلار، به‌دلیل افزایش نرخ دلار آزاد به 4159تومان، نرخ سکه طرح جدید به بالای 1.4میلیون تومان رسید و به عقیده کارشناسان مهم‌ترین دلیل افزایش نرخ سکه و طلا و همچنین کم اثر شدن حراج سکه در بانک کارگشایی، افزایش نرخ دلار در روزهای اخیر بوده است.

به گزارش «تعادل»، کارشناسان معتقدند که با وجود عرضه سکه در بانک کارگشایی و وعده حذف حباب سکه و همچنین اعلام ثبات در بازار ارز توسط مسوولان، در روزهای اخیر تلاطم در بازار سکه و ارز مشهود شده و شاهد افزایش نرخ سکه و دلار هستیم.

این کارشناسان می‌گویند که دلیل این تلاطم بازار سکه و ارز، حذف ارز مبادله‌یی در دوسال اخیر و افزایش سهم ارز آزاد به 70درصد واردات کالا و درنتیجه رشد تقاضا و نرخ دلار، اثر نرخ دلار بر بازار سکه و سایر ارزها، ایجاد حباب در بازار سکه، خروج پول و سپرده از موسسات غیرمجاز و... مهم‌ترین دلایل تلاطم نرخ ارز و سکه در روزهای اخیر بوده است.

روز گذشته، در بازار ارز، نرخ رسمی ارزها ثابت ماند و دلار 3527.7تومان، پوند 4751.6تومان و یورو 4195.1تومان معامله شد. اما در بازار آزاد صرافی‌های پایتخت هر دلار امریکا را با ۸تومان افزایش ۴هزار و ۱۵9تومان می‌فروختند. همچنین هر یورو با ۳۰تومان افزایش نسبت به روز گذشته ۵هزار و ۲۸تومان و هر پوند انگلیس نیز با ۲۹تومان رشد ۵هزار و ۷12تومان معامله شد.

اکنون اختلاف 2 نرخ دلار مبادله‌یی و نرخ آزاد به 631تومان رسیده که از زیر 540تومان در 2ماهه گذشته به بالای 630تومان رسیده و نشان می‌دهد که بانک مرکزی در شرایط تلاطم بازار ارز و سکه در بخش ارز مبادله‌یی و عرضه سکه در بانک کارگشایی، موفق به مهار بازار و جلوگیری از نوسان‌ها نبوده است و اگرچه تاحدودی بر نرخ سکه در روزهای اول اثر گذاشت و نرخ سکه به زیر 1.4میلیون تومان کاهش یافت اما 2هفته بعد از آغاز حراج سکه و اطمینان دادن بانک مرکزی به کاهش حباب سکه، بار دیگر شاهد افزایش نرخ سکه هستیم.  در بازار طلا نیز، هر قطعه سکه تمام بهار آزادی با ۱۳هزار تومان افزایش نسبت به روز گذشته یک‌میلیون و ۴۰۰هزار و ۸۰۰تومان معامله می‌شد. براساس آمار، هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح قدیم نیز با ۷هزار تومان افزایش یک‌میلیون و ۳۴۸هزار تومان داد و ستد شد.

همچنین در بازار آزاد قیمت هر قطعه سکه نیم بهار آزادی با ۱۴هزار تومان افزایش نسبت به روز گذشته ۶۹۸هزار تومان و هر قطعه ربع بهار آزادی نیز با ۱۱هزار تومان رشد ۳۹۹هزار تومان ارزش‌گذاری شده بود. سکه گرمی نیز با یک‌هزار تومان رشد نسبت به روز گذشته ۲۶۳هزار تومان معامله و هر گرم طلای ۱۸عیار با ۵۰۰تومان افزایش ۱۳۰هزار و ۲۰۰تومان داد و ستد می‌شد.

 افزایش تقاضا برای دلار

موضوع مهم دیگر که عامل تلاطم در بازار ارز و سکه در سال جاری نسبت به سال گذشته بوده، حذف بیش از 5441ردیف واردات کالا بوده که به آن در سال‌های قبل ارز مبادله‌یی اختصاص می‌یافت اما اکنون با ارز آزاد واردات انجام می‌دهند.

به عقیده کارشناسان، این موضوع باعث شده که در حال حاضر، بیش از 70درصد واردات کالا با ارز آزاد انجام شود و معمولا در تقاضا برای ارز آزاد نیز، دلار و یورو و پوند بیش از ارزهای دیگر تقاضا دارند و این موضوع باعث افزایش شدید تقاضا و نرخ دلار و یورو و پوند شده است. این درحالی است که در سال‌های قبل، به‌دلیل اختصاص ارز مبادله‌یی، شبکه بانکی و وارد‌کنندگان ترجیح می‌دادند برای دریافت ارز مبادله‌یی ارزان‌تر از بازار آزاد، با ارزهایی مانند روپیه، لیر، درهم، یوان، ین، روبل و... خرید کنند و این موضوع به معنای توزیع فشار تقاضای بازار ارز بر سایر ارزها بوده و فشار برای تقاضای دلار و یورو و پوند کمتر از شرایط امروز بوده است. در نتیجه در سال‌های قبل نوعی ثبات نرخ ارز را شاهد بودیم و در فاصله سال‌های 92 تا 95 نرخ ارز تقریبا با ثبات بود و از نیمه دوم سال 95 به تدریج شاهد افزایش نرخ ارز آزاد در بازار بودیم که به عقیده صاحب‌نظران، دلیل عمده این اتفاق حذف تدریجی ارز مبادله‌یی از اواخر سال 94 بوده است که باعث شد به تدریج به جای ارزهای یوان، درهم، روبل، لیر، ین، روپیه و... شاهد افزایش تقاضا برای دلار، یورو و پوند باشیم.

کارشناسان دلیل این تلاطم بازار را ترجیح وارد‌کننده و بازرگان به نگهداری ارز به صورت دلار می‌دانند زیرا نرخ برابری همه ارزهای جهان هر روز در برابر دلار سنجیده می‌شود و نگهداری و مبادله دلار به سایر ارزها و انتقال ارز نیز در همه کشورها راحت‌تر از سایر ارزها انجام می‌شود.

 براین اساس از آنجا که دلار در همه بانک‌ها و بازارها و کشورهای مختلف قابلیت مبادله به ارزهای مختلف را دارد و همچنین نگهداری و تقاضا و فروش آن از تقاضا و شرایط با ثبات‌تری نسبت به ارزهای دیگر برخوردار است و نرخ مبادله دلار به ارزهای دیگر نیز پایین‌تر از نرخ مبادله به ارزهای دیگر است و... در نتیجه عمده بازرگانان به نگهداری و تقاضا برای دلار و خرید با دلار تمایل بیشتری دارند و همین امر باعث شده که تقاضا برای دلار، یورو و پوند در بازار ایران نیز در دوره حذف ارزهای مبادله‌یی به‌شدت افزایش یابد.

 اثر نرخ دلار بر سکه و سایر ارزها

این موضوع از آن جهت که نرخ همه ارزها هر روز به نرخ دلار سنجیده می‌شود، باعث شده که با افزایش تقاضا برای دلار، نرخ سایر ارزها نیز افزایش یابد.

این درحالی است که نرخ مبادله ریال در برابر دلار و سایر ارزها در دوره سال‌های 92 تا 95 و دولت اول روحانی، عمدتا تقویت شده بود و به دلیل توزیع تقاضا و عرضه ارز به پول‌های مختلف و کاهش فشار بر دلار و یورو و پوند، نرخ این ارزها با ثبات بود و نسبت به تورم کمتر رشد کردند و در نتیجه نرخ مبادله به نفع ریال و در مقایسه با تورم افزایش یافت.

اما در دوره حذف ارز مبادله‌یی و افزایش سهم ارز آزاد از واردات کالا به بیش از 70 درصد که به معنای کاهش شدید سهم ارز مبادله‌یی از واردات کالاست، آمارها نشان می‌دهد که افزایش نرخ دلار و یورو و پوند بیش از نرخ تورم بوده و نرخ مبادله در مقایسه با تورم عملا به زیان ریال و به نفع دلار، یورو و پوند بوده است.

 حباب سکه

برخی صاحب‌نظران معتقدند که این موضوع حتی بر حباب موجود در بازار طلا و سکه نیز اثرگذار بوده است زیرا با تلاطم در نرخ دلار و افزایش بی‌رویه نرخ دلار، یورو و پوند بالاتر از نرخ تورم، عملا تقاضا برای سکه نیز در بازار افزایش یافته و همین موضوع، نرخ سکه و طلا را نیز متناسب با نوسان نرخ اونس جهانی و نرخ دلار افزایش داده و در نتیجه حباب موجود در سکه و طلا نیز افزایش یافته است.

در حال حاضر با توجه به نرخ اونس جهانی 1281دلار و دلار 4159 تومان و نرخ سکه در بازار به قیمت 1.4 میلیون تومان، می‌توان گفت که حباب بازار سکه به بیش از 150 هزار تومان رسیده است و در حالی که نرخ واقعی سکه باید یک‌میلیون و 250 هزار تومان باشد اما در بازار 1.4 میلیون تومان به فروش می‌رسد.

  سایه افزایش نرخ ارز بر حراج کارگشایی

مدیرعامل بانک کارگشایی از حراج 3500 سکه طرح جدید و 2500 نیم سکه در روز گذشته خبر داد و گفت: با احتساب روز گذشته در مجموع 15هزار و 500 سکه در 4 روز حراج فروخته شد.

مسعود سلیمانی در گفت‌وگو با فارس با بیان اینکه تلاش بانک مرکزی برای کاهش حباب سکه موثر بوده است، اظهار داشت: عرضه سکه توسط بانک کارگشایی بر کاهش قیمت‌ها موثر بود اما بهای ارز افزایش یافت و این رشد بر قیمت سکه هم تاثیر گذاشت.

وی با تاکید بر ادامه عرضه سکه توسط بانک کارگشایی گفت: از روز گذشته سالن حراج سکه را به سالنی با ظرفیت 250 صندلی تغییر دادیم زیرا تعداد متقاضیان خرید سکه متناسب با سالن حراج نبود. مدیرعامل بانک کارگشایی با اشاره به عرضه 3500 سکه طرح جدید و 2500 نیم سکه در حراج روز گذشته افزود: با احتساب روز گذشته در مجموع 15 هزار و 500 سکه در 4 روز حراج فروخته شده است. سلیمانی در خصوص احتمال کاهش دوباره قیمت پایه سکه در معاملات بانک کارگشایی گفت: یک بار قیمت پایه سکه با تصمیم بانک مرکزی کاهش یافت و کاهش دوباره هم منوط به نظر بانک مرکزی است.  بر اساس این گزارش حراج سکه در بانک کارگشایی قیمت سکه در بازار را تا یک میلیون و 350 هزار تومان کاهش داده بود اما با افزایش نرخ دلار قیمت بار دیگر به بالای یک میلیون و 390 هزار تومان رسیده است. در عین حال حراج کارگشایی در کاهش حباب سکه موثر بوده است.