استارت‌آپ‌ها؛ شاه‌کلید اشتغال‌زایی در کشور
گروه بنگاه‌ها|
اشتغال مهم‌ترین معادله‌یی است که دولت دوازدهم با بهبود شاخص‌های آن می‌تواند کارنامه قابل قبول و ماندگاری را در پهنه تاریخ سیاسی، اقتصادی و سیاسی کشور بر جای گذارد؛ شاخص‌هایی که به دلیل سوءمدیریت و تصمیم‌سازی‌های غیرکارشناسی دولت‌های نهم و دهم به کمترین میزان خود در سال‌های پس از پیروزی انقلاب رسید و از سال 92 با بازگشت قطار مدیریت کشور به مسیر تصمیم‌سازی‌های معقول یک بار دیگر در مسیر بهبود قرار گرفته است.
بیکاری بسیاری از جوانان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی از مهم‌ترین مشکلات همه دولت‌ها بوده و هست و ایجاد اشتغال با اعتبارات دولتی کاری سخت است اما توسعه کسب وکارهای نوین، راه برون‌رفت از این وضعیت است. سرمایه‌گذاری تخصصی در حوزه استارت‌آپ‌ها، مهم‌ترین و حیاتی‌ترین نیاز در عرصه فعالیت و کسب وکارهای نوپاست، توسعه اشتغال در کشور با استفاده از استارت‌آپ‌ها میسر خواهد شد؛ اشتغالی که دارای بهره‌وری بالاست و نیاز به بخش دولتی تنها در حد فراهم کردن زیرساخت‌هاست. استارت‌آپ چیزی جز کارآفرینی نوین نیست که با گسترش فناوری‌های نو، توسعه کسب وکار را از طریق آنها فراهم کرده است. حوزه حمل و نقل کشور، خرید و فروش برخط کالا و ارائه خدمات گوناگون از طریق فضای مجازی ازجمله فعالیت‌هایی است که در حوزه کسب وکار رونق زیادی یافته است. هم‌اکنون حدود 150هزار نفر در یکی از تاکسی‌های اینترنتی در کشور فعالیت می‌کنند و این غیر از خدمات دیگری در حوزه حمل و نقل است که توسط موتورها در این سامانه‌ها فعالیت‌های خدماتی را پیش می‌برند. اعداد و ارقامی که نشان می‌دهد در صورت سرمایه‌گذاری مناسب در ابعاد و زوایای گوناگون این نوع مشاغل می‌توان نسبت به افزایش دامنه‌های اشتغال‌زایی در کشورمان امیدوار بود. اما آیا هر کسب وکار کوچکی یک استارت‌آپ است؟ کارشناسان معتقدند که چنین نیست زیرا بسیاری از کسب وکارها مبتنی بر روش‌های سنتی هستند اما ممکن است یک ارائه‌کننده مواد غذایی از طریقی نوین به ارائه خدمات بپردازد.
نیاز 500 میلیون تومانی برای ایجاد شغل
در بنگاه‌های میانی
علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در گفت‌وگو با ایرنا در مورد رقمی که دولت باید برای ایجاد یک شغل هزینه کند، گفت: حدود 12میلیارد تومان برای ایجاد یک شغل در پالایشگاه هزینه نیاز است. 3هزار و 500 میلیارد تومان در صنعت پتروشیمی نیز برای ایجاد ۷۰۰شغل نیاز است و هزینه ایجاد شغل در بنگاه‌های میانی نیز ۵۰۰ میلیون تومان است.
یکی از شرکت‌های اصلی فروش اینترنتی در کشور تا دی ماه ۱۳۹۴ برای یک‌هزار و 200نفر اشتغال‌زایی کرده بود. بنابراین اگر دولت می‌خواست یک‌هزار و 200شغل ایجاد کند با احتساب 500 میلیون تومان باید 600 میلیارد تومان سرمایه‌گذاری می‌کرد. درحالی که راه‌اندازی این نوع کسب وکار با هزینه به مراتب کمتری تحقق یافته است. به واقع استارت‌آپ‌ها بدون تکیه به دولت می‌توانند کسب وکاری را راه‌اندازی کنند این درحالی است که دولت فقط باید مسوولیت‌پذیری زیرساخت‌ها(فناوری‌های نوین ارتباطات) را برعهده بگیرد. یکی از مزیت‌های ایران داشتن نیروی جوان تحصیلکرده است. سالانه حدود 1.2میلیون نفر دانش‌آموخته وارد بازار کار می‌شوند و در حالت خوشبینانه دولت فقط برای 300 الی 400هزار نفر می‌تواند شغل ایجاد کند و قرار است بقیه تعهدات اشتغال(حدود 500 هزار نفر) از طریق اشتغال فراگیر که براساس مزیت‌های استانی در هر استان طراحی شده است، ایجاد شود. استارت‌آپ‌ها ازجمله راهکارهایی هستند که دولت‌ها بدون سرمایه‌گذاری مستقیم می‌توانند از آن بهره‌مند شوند. محمدجواد آذری‌جهرمی وزیر ارتباطات معتقد است: طبق آمارهای بین‌المللی وضعیت اشتغال در بخش فناوری اطلاعات 2درصد به صورت میانگین است اما در ایران این میزان 0.2درصد است و باید میزان اشتغال در حوزه فناوری اطلاعات در کشور ۱۰برابر شود.
وزیر ارتباطات تاکید کرد: یکی از ظرفیت‌های بزرگ برای اشتغال‌زایی، فناوری اطلاعات است. در برنامه 4ساله در وزارت ارتباطات دولت دوازدهم قصد داریم تا ۲۰هزار استارت‌آپ، ۱۰هزار شرکت متوسط، ۱۰۰شرکت بزرگ و ۵ شرکت بین‌المللی ایجاد کنیم.
کارشناسان چه می‌گویند؟
برای بررسی دیدگاه‌های کارشناسی باید سراغ دیدگاه‌های فعالان این نوع کسب وکار و مسوولان تصمیم‌ساز رفت. ویدا سینا، مدیرعامل مرکز تحقیقات صنایع انفورماتیک با اشاره به اهمیت این نوع کسب وکار می‌گوید: حل چالش‌های اساسی اقتصاد کشور امروز
بر عهده کسب‌وکارهای نوپا و بنگاه‌های تازه‌کاری است که توانسته‌اند تحول اساسی در اقتصاد کشور ایجاد کنند.
در همین راستا ظهور و شکل‌گیری شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری تخصصی نظیر سرمایه‌گذاران جسورانه یا همان وی‌سی‌ها در کشور بسیار مفید و ضروری است. محمدحسین برخوردار، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در این زمینه می‌گوید: دولت بهتر است برای تامین مالی صندوق‌های سرمایه‌گذاری تخصصی مداخله مستقیم نکند و با میدان دادن به بخش خصوصی یا از طریق سازمان بورس، سرمایه‌های لازم را جمع‌آوری کند تا غیرمستقیم به پیشرفت استارت‌آپ‌ها کمک شود.
از سوی دیگر مهدی تقوی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است: سرمایه‌گذاری تخصصی در حوزه استارت‌آپ‌ها از مهم‌ترین نیازهای اقتصاد کشور است؛ چراکه استارت‌آپ‌ها تاکنون بسیاری از چالش‌های اساسی حوزه اقتصاد را به خوبی حل کرده‌اند. در همین راستا ظهور و شکل‌گیری شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری تخصصی مانند سرمایه‌گذاران جسورانه بهترین راه‌حل موجود است.
پروانه مافی رییس کمیته کسب‌وکارهای الکترونیک مجلس دهم معتقد است: شرکت‌های دانش‌بنیان تضمینی برای آینده سرمایه‌های علمی و نخبگان کشور هستند. امروزه اکثر کشورهای توسعه‌یافته به دنبال بهره‌مندی از سرمایه‌های بومی بالقوه موجود در کشور خود و علاوه بر آنها به دنبال سرمایه‌های انسانی و افراد متخصص و آموزش‌دیده از سایر کشورها به ویژه کشورهای درحال توسعه هستند. در کشور ما تعداد افراد نخبه کم نیستند؛ لذا چنانچه نخبگان کشور در داخل مرزهای خود مورد حمایت قرار نگیرند این سرمایه‌های مهم را از دست خواهیم داد. سهراب شرفی نایب‌رییس کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق ایران گفت: استارت‌آپ‌ها اکنون به مهم‌ترین عوامل توسعه کشور و حل چالش‌های اساسی تبدیل شده‌اند؛ ولی سرمایه‌گذاری تخصصی در حوزه استارت‌آپ‌ها از مهم‌ترین نیازهای این بخش به حساب می‌آید. در همین راستا می‌توان به ظهور و شکل‌گیری شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری تخصصی مثل صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه یا همان وی‌سی‌ها در کشور امیدوار بود که لازمه این امر تقویت و حمایت از چنین صندوق‌هایی است.
جذب سرمایه‌گذار خارجی در استارت‌آپ‌ها
عبدالرضا بهادری‌فرد، معاون توسعه صنعت و اعتباربخشی سازمان فناوری اطلاعات ایران گفت: جذب سرمایه‌گذار خارجی در استارت‌آپ‌ها می‌تواند علاوه بر ایجاد اشتغال، دستاورد‌های بسیاری را به ارمغان آورد. تسریع در توانمندسازی کسب‌وکارهای نوپا در ایران به منظور رقابت با شرکت‌های بین‌المللی به انتقال تجربه و فناوری‌های به‌روز و تراز اول جهانی به شکل فزاینده‌یی نیاز دارد. علی یقطین، رییس مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه شریف نیر معتقد است: اگر یک شرکت بزرگ
در اختیار داشته باشیم و سرمایه‌گذاری هنگفتی برای آن در نظر بگیریم به دلیل تحریم‌های مختلف و نرسیدن مواد اولیه، شرکت در معرض آسیب‌های جدی قرار می‌گیرد؛ ولی اگر این مبلغ در استارت‌آپ سرمایه‌گذاری شود نه تنها تحریم بر آن اثرگذار نیست بلکه ورودی‌های مختلف برای تجارت وجود دارد؛ بنابراین حمایت از شرکت‌های استارت‌آپی امری ضروری است و نیاز به عزم جدی دولت در تدوین قوانین و همکاری‌های سخت‌افزاری، معنوی و حتی ایجاد بازارهای صادراتی احساس می‌شود؛ لذا توصیه می‌شود دولت بسترهای لازم را برای توسعه فضای استارت‌آپ‌ها فراهم کند.
صادق بشیری، عضو انجمن حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان نیز گفت: امروزه آحاد جامعه بر این امر واقف هستند که اعتلای ایران در گرو وضعیت اقتصادی است و کسب‌وکارهای نوپا تاکنون کمک زیادی به رونق بخش اقتصادی جامعه کرده‌اند. حمایت‌های مالی اقتصاد بین‌المللی نیز پیشگام در این امر هستند. از سوی دیگر لازم به یادآوری است که کسب‌وکارهای سنتی نیاز به همکاری بانک‌ها جهت تسهیلات مالی داشتند اما ساختار کسب‌وکارهای نوین به گونه‌یی است که بدون نیاز به کمک‌های مالی و بیشتر با حمایت صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه که به ریسک‌های مختلف آشنا هستند و استارت‌آپ‌ها را در رسیدن به هدف مورد نظرشان یاری می‌دهند، فعالیت می‌کنند.
