چالش‌های اوپک بعد از توافق
داریوش صارمی
کارشناس اقتصاد انرژی
14کشور عضو اوپک و روسیه در اجلاس اخیر به امید افزایش قیمت توافق کردند که کاهش سطح تولید را تا 9ماهه دیگر تمدید کنند. بیشترین نگرانی اعضای اوپک و روسیه بعد از توافق به چالش افتادن سهم بازار و افزایش سهم امریکا به واسطه وارد شدن تولید نفت شیل و افزایش دکل‌های حفاری است. این نگرانی از زمانی رو به افزایش گذاشت که بلافاصله بعد از اینکه روسیه و اوپک اقدام به تمدید 9ماهه توافق کاهش تولید کردند، پالایشگاهای آسیایی در واکنش به این تصمیم، نفت بیشتری از دریای کاراییب و خلیج مکزیک سفارش دادند. اخبار افزایش تعداد دکل‌های حفاری نفت ایالات متحده و در پی آن کاهش قیمت نفت به این نگرانی‌ها دامن زده است. واکنش‌های مختلف مصرف‌کنندگان عمده نفت و در راس آنها امریکا به کاهش تولید اوپک و روسیه، طرفین را به سمت رقابت تنگانگ بر سر تعیین قیمت نفت واداشته است به نحوی که ایالات متحده در روزهای اخیر جدا از افزایش دکل‌های حفاری، میزان تولید خود را از منابع موجود افزایش داده است. میزان تولید نفت ایالات متحده به 9.71میلیون بشکه یعنی بالاترین رقم تولید نفت از سال ۱۹۷۰ تاکنون رسیده است. با افزایش این میزان تولید، ایالات متحده در کنار روسیه و عربستان سعودی به عنوان تولیدکنندگان عمده نفت قرار گرفته است. به سادگی قابل درک است حتی اگر نفت شیل در کوتاه‌مدت به دلیل محدودیت‌های تولید آن نتواند وارد بازار مصرف شود، نمی‌توان نقش امریکا را در بازار جهانی نفت نادیده گرفت. افزایش تولید نفت ایالات متحده یعنی کاهش اثرگذاری تلاش‌های سازمان کشورهای تولید‌کننده نفت، اوپک و همپیمانان غیراوپک آن برای به تعادل رساندن بازار است.
تحرکات امریکا باعث شد که تعدادی از وزرای نفت کشورهای اوپک وادار به موضع‌گیری شوند. ادبیات به کار رفته در سخنان مسوولان نفتی تعدادی از کشورهای یاد شده به نحوی است که بوی عقب‌نشینی را می‌توان از آن استشمام کرد. وزیر انرژی کویت گفت: اوپک و همپیمانان غیراوپک قبل از ژوئن امکان خروج از توافق کاهش تولید را بررسی می‌کنند. عصام المرزوق اعلام کرد که چنانچه بازار نفت تا ماه ژوئن سال آینده میلادی دوباره به توازن برسد، تولیدکنندگان عضو و غیرعضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت(اوپک) ممکن است به توافق جهانی کاهش تولید نفت پایان بخشند. اینک وزیر نفت کویت به صراحت اعلام می‌کند، اوپک در نشست آینده خود در ماه ژوئن سال ۲۰۱۸میلادی، راهبرد خروج از توافق یاد شده را بررسی می‌کند که قابل تامل است.
با این همه، کویت انتظار دارد، توازن کامل بازار نفت در پایان سال آینده میلادی محقق شود و قیمت نفت نیز در سال ۲۰۱۸ نزدیک به سطح کنونی آن باقی بماند. همچنین سهیل المزروعی، وزیر انرژی امارات اعلام کرد اکنون برای اظهارنظر درباره زمان خروج اوپک از توافق جهانی کاهش تولید نفت زود است. ولی اعضای اوپک قصد دارند در نشست آینده خود در ماه ژوئن سال ۲۰۱۸میلادی درباره راهبرد خروج از توافق جهانی کاهش تولید نفت گفت‌وگو کنند اما اگر لازم باشد در هر زمان دیگری اعضای اوپک می‌توانند دیدار داشته باشند.
سخنان وزیر انرژی امارات به دلیل اینکه سال آینده میلادی ریاست دوره‌یی اوپک را به عهده خواهد گرفت از اهمیت قابل توجهی برخوردار است.
باید توجه داشت که روسیه و عربستان سعودی همچنان که در توافق آذر ماه سال جاری اوپک در رابطه با کاهش تولید، نفش انکارناپذیری داشته‌اند در حفظ این توافق تا پایان زمان آن نیز از کشورهای موثرند. روسیه به دلیل شرایط تحریمی که در دو سال اخیر با آن مواجه بوده و از سویی در پیش بودن انتخابات در آن کشور علاقه وافری به ادامه این توافق ندارد. همچنین عربستان سعودی با عنایت به تحولات داخلی و طرح‌های توسعه‌طلبانه اقتصادی ولیعهد جوان خود همچنین با توجه به کسری قابل توجه بودجه در سال‌های اخیر نیاز حیاتی به فروش هر چه بیشتر بشکه‌های نفتی دارد. بنابراین چنانچه فشارهای عرضه‌یی امریکا به بازار نفت با همین شدت ادامه یابد، پایان توافق کاهش تولید از سوی اعضای اوپک و همپیمانان غیراوپکی دور از انتظار نیست.
