نقد به دخل و خرج 97 با بنزین

از همان روزی که دولت لایحه بودجه سال 97 را به مجلس داد، افزایش قیمت بنزین، حذف 33میلیون یارانه‌بگیر و سه‌برابر شدن عوارض خروج از کشور بیش از سایر بندها خودنمایی کرد. تصمیمی که حتی به راه‌اندازی کمپین «پشیمانیم» از سوی تعدادی از هنرمندان و ورزشکاران حامی روحانی کشیده شد. آنها روحانی را بابت این تصمیم سرزنش کردند و آنچه در بودجه رخ داده را خلاف وعده‌های او دانستند. هر چند طولی نکشید که موجی از حمایت سیاسیون از روحانی، صدای پشیمانی را به حاشیه برد. حال که تب و تاب کمپین‌ها خوابیده، انتقادات از افزایش عوارض خروج از کشور فروکش کرده؛ اما تردیدها درباره حذف تعداد کثیری از یارانه‌بگیران و نقدها به افزایش قیمت بنزین و حامل‌های انرژی فزونی یافته است.

نطق و مصاحبه‌های نمایندگان که تصمیم‌گیر نهایی درباره بودجه هستند هم بر همین محور می‌چرخد، هر چند افزایش اختیارات استان‌ها در بودجه و گسست بودجه 97 از برنامه ششم توسعه هم نمایندگان را به واکنش واداشته است.

یکی از نمایندگان منتقد، بهروز نعمتی سخنگوی هیات رییسه مجلس است. او که از حامیان اصولگرای روحانی به شمار می‌رود، با تصمیم دولت درباره افزایش نرخ حامل‌های انرژی مخالف است. او گفت: «رشد نرخ بنزین علاوه بر تاثیرات اقتصادی که بر قیمت‌ها خواهد داشت، باعث می‌شود قیمت کالاها و خدمات به صورت کاذب و راونی نیز گران شود.» نعمتی تصمیم دولت در سه‌برابر کردن عوارض خروج از کشور و حذف یارانه‌بگیران با منطقی که دولت اعلام کرده را اقدامی مطالعه نشده خواند که در صورت عدم رعایت ملاحظات، اقتصاد و معیشت خانوارها را با مشکل جدی روبه‌رو می‌کند.

نایب‌رییس کمیسیون انرژی مجلس نیز تاکید کرد: «مجلس از افزایش ۶۰درصدی قیمت بنزین در سال ۹۷ جلوگیری می‌کند.» هدایت‌الله خادمی با تند دانستن شیب افزایش قیمت انرژی در لایحه بودجه سال آینده، نتیجه آن را شوک به جامعه دانست و گفت: «افزایش قیمت حامل‌های انرژی باید طوری باشد که به افزایش بیکاری منجر نشود و از طرفی جوانان هم با درآمدهای کم و رکود اقتصادی موجود به زندگی روزمره‌شان ادامه دهند.»

رییس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز پیش‌بینی بانک مرکزی از تورم 5درصدی اقتصاد ایران در سال آینده را به چالش کشید، چراکه به گفته او بودجه سال 97 دولت تورم‌زاست. محمدرضا پورابراهیمی با بیان اینکه «دولت در لایحه بودجه پیشنهادی به دنبال آن است که 17 تا 18هزار میلیارد تومان منابع از بخش تفاوت قیمت انرژی به دست آورد»، گفت: همین موضوع به صرف بیان ایجاد تورم می‌کند در اجرا نیز کنترل تورم به موارد متعددی از جمله نحوه محاسبه ارقام، قیمت‌گذاری بنزین و گازوییل و آثار مستقیم و غیرمستقیم بستگی دارد.

سخنگوی کمیسیون تلفیق هم با پورابراهیمی هم‌عقیده بود. علی‌اصغر یوسف‌نژاد با اشاره به اینکه دولت در لایحه بودجه 97 از محل‌ افزایش حامل‌های انرژی به‌دنبال کسب درآمد است، تاکید کرد: افزایش قیمت حامل‌های انرژی که حدودا 12هزار میلیارد درآمد را همراه دارد ضد بودجه عمل می‌کند، زیرا بنزین و حامل‌های انرژی از جمله شاخص‎هایی هستند که بر همه ‌چیز اثرگذار هستند. اما نایب‌رییس کمیسیون عمران مخالف پورابراهیمی بود. او گفت که بعید می‌داند در لایحه بودجه ۹۷ در مجلس شورای اسلامی بیش از ۱۰درصد نرخ تورم تغییر کند، چرا که بودجه جاری ۱۷۶هزار میلیارد تومانی چارچوب است که تغییرات بیش از این را بر نمی‌تابد. نماینده فومن هم برای جلوگیری از افزایش قیمت‌ها یک راهکار پیش پای دولت گذاشت. افتخاری از دولت خواست که اگر به دنبال افزایش قیمت‌هاست، قبل از ‌آن باید حقوق مدیران ارشد و نمایندگان حداقل به میزان ۱۰درصد کاهش پیدا کند تا به گفته او شاهد جلب اعتماد مردم به دولت و مجلس باشیم. اما افزایش قیمت حامل‌های انرژی در میان نمایندگان مجلس دست‌کم یک موافق داشت. جلال میرزایی که عضو کمیسیون انرژی است با انتقاد از مخالفان افزایش قیمت حامل‌های انرژی گفت: «هر زمان که صحبت از افزایش قیمت حامل‌های انرژی می‌شود، عده‌یی سعی می‌کنند با مطرح کردن متغیرهایی اعلام کنند، اکنون زمان مناسبی برای افزایش نیست.» در حالی که به اعتقاد او «ایران در زمینه مصرف حامل‌های انرژی در مقایسه با کشورهای دیگر نمره خوبی دریافت نمی‌کند، بنابراین اصلاح قیمت‌ها اجتناب‌ناپذیر است.»

تفاوت نرخ ارز نیز تذکر یکی از نمایندگان مجلس بود که به گفته او ۴۶ تا ۴۷هزار میلیارد از مابه‌التفاوت قیمت ارز برای دولت درآمد حاصل شده، اما در بودجه نیامده است. سلیمی گفت: «باید دیوان محاسبات ورود کرده و بررسی کند که این مابه‌التفاوت‌ها در کجا هزینه شده است.» ادعایی که علی لاریجانی در پاسخ به آن گفت: دولت تا اندازه‌یی کمبود منابع دارد که این پول به خزانه می‌رود تا منابع پروژه‌های عمرانی تامین شود اما دیوان محاسبات هم رسیدگی می‌کند.

از سوی دیگر در بررسی لایحه بودجه در کمیسیون عمران، آنها پیشنهاد کردند که یک‌درصد از منابع نفتی برای توسعه شبکه ریلی کشور هزینه شود. محمدرضا رضایی رییس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی از پیشنهاد این کمیسیون مبنی بر اختصاص یک‌درصد از درآمد دولت از فروش نفت به حوزه حمل و نقل ریلی که در برنامه ششم توسعه مصوب شد در لایحه بودجه ٩٧ خبر داد.

با وجود انتقادات فراوان از افزایش قیمت حامل‌های انرژی در لایحه بودجه سال 97، اما کمتر نماینده‌یی درباره حذف 33میلیون یارانه‌بگیر لب به سخن انتقادی گشوده است. هر چند اظهارات جسته و گریخته آنان نشان می‌دهد که همچنان درباره این تصمیم دولت تردید دارند. نمایندگانی که سال گذشته خودشان رای به حذف بیش از 20میلیون یارانه‌بگیر داده بودند، اما امروز از دولت می‌خواهند در این باره با احتیاط عمل کند. در معدود موضع‌گیری‌ها، یوسف‌نژاد عضو کمیسیون تلفیق در این باره گفت: مساله حذف یارانه ۳۰میلیون نفر هنوز نهایی یا قطعی نشده است و این مساله باید در کمیسیون تلفیق و کمیسیون‌های تخصصی مجلس به بحث و بررسی بیشتر گذاشته شود و کارشناسان حوزه اقتصادی، نمایندگان مجلس و دولت درباره این مساله به یک تصمیم نهایی برسند. او تاکید کرد که «بحث حذف یارانه ۳۰میلیون نفر نیازمند تدبیر و درایت و البته کار کارشناسی دقیق است.»