چالش‌های مواجهه با زلزله در تهران
گروه راه و شهرسازی
تازه‌ترین نشست علنی پارلمان شهری پایتخت حول دو محور وقوع زلزله هفته گذشته تهران و رشد نجومی بودجه این شهر طی 10سال گذشته پی گرفته شد. جلسه روز گذشته شورای شهر همچنین به مناسبت کریسمس با حضور یک میهمان متفاوت یعنی اسقف اعظم ارامنه تهران (سبوه سرکیسیان) برگزار شد.
پیروز حناچی معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران دیروز با حضور در شورای شهر توضیحاتی در خصوص ایمنی و تاب‌آوری شهر تهران ارائه کرد.
وی ابتدا با اشاره به سالروز حادثه بم گفت: سفیرمان در زمان زلزله بم تعریف می‌کرد که مسوولان پاریس هنگامی که زلزله بم رخ داد به کنسولگری آمدند و گفتند که دو هواپیما حامل کمک آماده کرده‌اند و لازم است که هماهنگی‌های اولیه برای پرواز این هواپیما به سمت فرودگاه کرمان یا تهران انجام شود و او تعریف می‌کرد که در ساعت ۸ صبح با مسوولانی که فکر می‌کرده که در جریان هستند، تماس می‌گیرد تا هماهنگی‌های لازم را انجام دهند اما مسوولان در جریان نبودند.
وی عنوان کرد: لازم است، سازمانی هوشمند با امکانات کافی ایجاد شود که وقوع هر زلزله‌یی را یک مانور بداند تا در داخل و خارج از کشور به انجام ماموریت بپردازد، چرا که ما در زلزله بم شاهد بودیم همه اکیپ‌هایی که برای کمک آمده بودند، تجهیزات لازم را داشتند و فقط سایتی برای استقرار نیاز داشتند.
وی با بیان اینکه موضوع زلزله تهران بسیار مهم است، گفت: اطلاعاتی که این روزها در خصوص زلزله تهران ارائه می‌شود مربوط به تحقیقات جایکاست که در دهه ۷۰ این تحقیقات انجام و سناریوهای متفاوتی برای حادثه تهران چیده شد که دولت وقت عکس‌العمل مناسبی نشان داد و اعتباراتی نیز در نظر گرفت. به گونه‌یی که بر اساس این طرح باید تمام پمپ بنزین‌ها و بیمارستان‌ها مقاوم‌سازی می‌شدند. در این راستا حتی تعدادی از پمپ بنزین‌ها نیز مقاوم‌سازی شدند که اهتمام و استمرار در اجرای برنامه فرصتی را فراهم می‌کرد تا نسبت به ایمنسازی اقدام کنیم اما بعد از مدتی با تغییر دولت اعتبارات برگشت خورد و ما فرصت را از دست دادیم.
وی با بیان اینکه در حوزه ایمنی و تاب‌آوری پل‌ها با مساله طولانی شدن پروژه به دلیل نداشتن تجربه و کمبود اعتبارات مواجه هستیم، گفت: ایمنسازی ساختمان‌های شهرداری را در دستور کار داریم، چرا که این ساختمان‌ها باید در زمان بحران خدمات‌رسانی کنند و نباید وضعیتشان به گونه‌یی باشد که در زمان بحران هم نگران این ساختمان‌ها باشیم.
گودهای خطرناک در تهران
وی با بیان اینکه با گودهای خطرناکی در تهران مواجه هستیم، گفت: مثلا گود برج میلاد که قرار بود دو برج دیگر در آن ساخته شود یا گود کنار کتابخانه ملی که در وضعیت خطرناکی قرار دارد. برخی از این گودها توسط مردم و برخی هم با توقف پروژه‌های بزرگ ایجاد شده و این در حالی است که ما در معادن شن و ماسه با چاله‌های عظیمی روبه‌رو هستیم که با فاصله کم از رودخانه کن قرار دارد و حتی برخی از این گودها شیب منفی دارد و من مانده‌ام که برداشت‌کننده این گودها چه جراتی در انجام کارش داشته است.
ضرورت آموزش تهرانی‌ها برای زلزله
زهرا صدراعظم‌نوری رییس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای اسلامی شهر تهران نیز در نطق پیش از دستور خود با تاکید بر لزوم افزایش آمادگی مسوولان مرتبط با امدادرسانی هنگام وقوع زلزله گفت: باید آموزش‌های متناسب برای مواجهه با بحران در هنگام زلزله به شهروندان تهرانی ارائه شود.
او اقدامات غیراصولی و بارگذاری‌های غیرکارشناسی در پهنه‌های خطرناک که ریسک بالایی دارند را از عوامل خطرپذیری شهر تهران خواند و گفت: برای نمونه می‌توان به ۹۷۹ساختمان بلندمرتبه در تهران اشاره کرد که ۴۸۰ساختمان در دهه اخیر ساخته شده و از این تعداد ۲۵درصد از آنها عمدتا در مناطق با بافت فرسوده است و ۹۵ساختمان حتی ابتدایی‌ترین تجهیزات ایمنی در حد کپسول آتش‌نشانی را نیز ندارند.
وی با اشاره به فاجعه ساختمان پلاسکو به عنوان یکی از صدها ساختمان ناایمن در بافت فرسوده شهر تهران اظهار کرد: به دلیل وسعت فاجعه ساختمان پلاسکو این حادثه از یک حادثه منطقه‌یی به یک حادثه ملی تبدیل شد. باید توجه کنیم که یک زلزله شدید در تهران شبیه هیچ یک از زلزله‌های اخیر سال ۱۳۵۷ طبس، ۱۳۶۹ منجیل، ۱۳۸۲ بم و زلزله سال ۱۳۹۱ ورزقان نخواهد بود و احتمالا تجربه منحصربه‌فردی می‌شود. در مطالعه‌یی که سال گذشته صورت گرفت، مشخص شد در منطقه مرکزی به ویژه در جنوب غرب و جنوب شرق تهران شاهد بالاترین ریسک هستیم و بر اساس بررسی‌های به عمل آمده از سوی جایکا و محققان ژاپنی در سال ۲۰۰۴ در صورت بروز زلزله به‌طور متوسط بین یک تا دو میلیون نفر جان خود را از دست خواهند داد.
وی افزود: در واکنش اضطراری حین زلزله به ویژه در ۱۲ساعت یا ۲۴ساعت اولیه مطابق دستورالعمل‌ها در هر ساعت ارزیابی سریع، به‌روزرسانی و آنلاین بودن اطلاعات جدید و دقیق به شهروندان ضروری است، ولی در اخبار صدا و سیما متاسفانه خبرهای مربوط به ساعت اولیه که شامل پناه بردن به جای امن و... بود، با همان وضعیت طی ساعات پایانی روز پنج‌شنبه نیز به کرات منتشر می‌شد، این در حالی است که لازم است خبر در هر ساعت از مراحل بحران اصلاح، کامل و متناسب با تغییر وضعیت بحران منتشر شود.
آتش به اختیاری مسوولان در فضای مجازی
صدراعظم‌نوری در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به اینکه در حادثه زلزله تهران به نظر می‌رسید برخی افراد و حتی مسوولان در شبکه اجتماعی تلگرام، آتش به اختیار بودند، اظهار کرد: فقدان یک فرماندهی واحد که هماهنگی کامل بین دستگاه‌های متولی را ایجاد می‌کند، بسیار محسوس بود و به نظر می‌رسد بخش عمده‌یی از اقدامات دستگاه‌ها تنها در حد توصیه به شهروندان بود.
از این رو لازم است، گزارش دقیقی از نوع اقدامات عملی هر یک از این دستگاه‌ها تهیه و به شورای شهر ارائه شود.
وی تاکید کرد: عملکرد تجهیزات سیستم هشدار سریع و اینکه شتاب‌نگارهای سازمان مدیریت بحران چه هشدارها یا چه تغییراتی را ثبت کرده‌اند، اعلام نشده است و در حقیقت توان ظرفیت مقابله با بحران از سوی سازمان مدیریت بحران شهر تهران فاقد ارزیابی است. هر چند که مطابق برنامه 5 ساله دوم تهران مقرر شده بود، تعداد ۵۰ ایستگاه شتاب‌نگار روی نقاط حساس و گسل‌های شهر تهران نصب شود. با نزدیک شدن به اتمام برنامه 5 ساله دوم تاکنون ۴ ایستگاه شتاب‌نگار آن هم روی گسل فشم نصب شده و قابل بهره‌برداری است.
نوری با اشاره به اینکه براساس قوانین و دستورالعمل‌های مصوب درخصوص آمادگی برای ارائه خدمات امداد و نجات در شرایط زلزله با کمبود تجهیزات، امکانات و آموزش‌ها مواجه هستیم، اظهار کرد: آیا ظرفیت ارائه خدمات کافی در سازمان آتش‌نشانی با تعداد ۱۳۰ ایستگاه فعال که حدود ۱۳درصد آنها نیز به دلیل ناایمن بودن ساختمان در زمان زلزله از مدار خارج خواهند شد، هنگام وقوع زلزله وجود دارد؟ در شرایطی که از ۳۷۴ مخزن پیش‌بینی شده در نقاط امن تنها دو مخزن آب اضطراری قابلیت بهره‌برداری دارند، آیا این مقدار محدود تکافوی نیاز آب بهداشتی برای بیش از 1.5میلیون نفر حادثه دیده را دارد؟
وی تاکید کرد: داستان تلخ کمبود تجهیزات به این موارد ختم نمی‌شود و تراژدی وقتی نگران‌کننده است که محل درمان آلام و دردهای مصدومین زلزله و مراکز ارائه خدمات بهداشتی و درمانی با آمار ۷۵درصدی بیمارستان‌های فرسوده و ناایمن که قدمت بسیاری از آنها بیش از ۵۰ سال است تا چه حد تاب و تحمل زلزله و ارائه خدمات در زمان وقوع زلزله را دارد؟ بنابر پیش‌بینی تعداد تلفات در این خصوص، شهرداری تهران مکلف به تامین زمین آرامستان‌ها و کفن و دفن ۵۰۰ هزار نفر کشته است. در صورتی که در شرایط فعلی هم تنها امکان خدمت‌رسانی برای ۱۵هزار کشته وجود دارد و الزاماتی برای خرید زمین برای آماده‌سازی ۱۵هزار قبر جدید در دستور کار است.
رشد 10 برابری بودجه در 12 سال
مجید فراهانی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه نیز در نطق پیش از دستور خود تهران توضیحاتی درباره گران اداره کردن شهر تهران ارائه کرد و گفت: سال ۱۳۸۴ را با بودجه مصوب یک هزار و 600 میلیارد تومانی تحویل گرفتند و در ۱۳۹۶ با بودجه 17هزارمیلیارد تومانی تحویل دادند! یک محاسبه کوچک ریاضی نشانگر این تفاوت 10برابری است، البته این 10برابر را فقط در دخل و خرج شهرداری نباید دید در نیروی انسانی در هزینه‌های اجرای پروژه‌ها و... این روند یکپارچه رشد نجومی که بهایش را شهروندان تهرانی پرداختند و پزش را آقایان دادند قابل مشاهده است.
وی با بیان اینکه این روند البته فقط گران اداره کردن شهر و تحمیل هزینه‌های سنگین به شهروندان به بهای درخشش آقای شهردار نبوده است، گفت: بلکه برای این خواسته از ایجاد بدهی نیز غفلت نکرده‌اند و رقم ۲۰۰میلیارد تومانی واگذاری دارایی‌های مالی سال۱۳۸۴ را به ۱۱برابر یعنی ۲هزار و 300میلیارد تومان رساندند و در مدت ۱۲سال با ۱۸هزارمیلیارد تومان رکورد واگذاری دارایی‌های مالی را به نام خود ثبت کردند، خوب است بدانیم، رقم وام بانکی پیش‌بینی شده در بودجه امسال که آخرین برنامه اداره با تفکر مدیریت پیشین شهر برای اداره تهران بود، معادل 1200میلیارد تومان است.
به گفته وی در ۱۲سال گذشته ۵۴ هزارمیلیارد تومان در قالب واگذاری دارایی‌های سرمایه‌یی از دارایی‌های شهر به فروش رسیده است البته در این میان دارایی‌ها و املاک شهرداری در برابر مازاد تراکمی که برای تامین این رقم به فروش رسیده شاید عدد قابل اعتنایی نباشد اما این برهان انکارناپذیر شهر فروشی را در عملکرد بخش واگذاری دارایی‌های سرمایه‌یی بودجه آقایان تایید می‌کند.
وی با بیان اینکه شهرداری تهران در ۱۲سال گذشته، بودجه مصوب شورا را به سلیقه و مطابق میل مدیران شهرداری اجرا کرده، تصریح کرد: درحالی که براساس مصوبه شورا در مجموع سال‌های ۱۳۸۴تا ۱۳۹۶ شهرداری مکلف به رعایت تراز درآمد و هزینه در سقف 104هزارمیلیارد تومان بوده، بررسی عملکرد ریالی شهرداری نشان می‌دهد با شهر فروشی، شهرداری سقف عملکرد درآمدی ۱۲ساله خود را به 121هزارمیلیارد تومان رسانده اما در برابر برای تهران و تهرانی‌ها کمتر از بودجه مصوب یعنی 101هزارمیلیارد تومان هزینه کرده است.
فراهانی افزود: اگر مجموع درآمد و هزینه شهرداری تهران در ۱۲سال گذشته را با سرانه جمعیت ۸ میلیونی تهران برابر آخرین سرشماری سال ۱۳۹۵ محاسبه کنیم درمی‌یابیم شهرداری تهران در ۱۲سال گذشته درحالی که به ازای هر شهروند تهرانی ۱۳۹میلیون ریال درآمد کسب کرده اما فقط به ازای هر نفر شهروند ۱۱۶میلیون ریال هزینه کرده است.
او افزود: اینها تنها بخش اندکی از حقایق اعداد ۱۲سال گذشته اداره تهران است، گمان می‌کنم اکنون معنای اداره گران تهران و روایت‌های آقای شهردار سابق در حمایت از ۹۶درصدی را بهتر درک کنیم! مطالبه من و همه همکارانم و شهروندان معززی که ۲۹ اردیبهشت به پای صندوق‌ها آمدند و حماسه آفریدند، پایان دادن به این روند و تغییر برای زندگی در تهران؛ شهر زندگی است.
وی با تاکید بر اینکه «تحول در نظام مالیه شهری» باید در دستور کار شهرداری تهران قرار گیرد، گفت: البته این کار بسیار دشواری برای سازمان‌ها، شرکت‌ها، مناطق و معاونت‌هایی است که در ۱۲سال گذشته براساس رانت و رابطه اداره می‌شده‌اند و نظام مدیریت غیرمنطقی، پر خرج و هزینه‌بری را شکل داده‌اند. در صورت تداوم این شرایط بررسی و تصویب بودجه توسط شورا و چاپ کتاب بودجه در قالب یک سری جدول و اعداد و ارقام عملکردی که هیچ‌وقت اتفاق نمی‌افتد که نمونه‌های واقعی آن را در ۹ بازدید میدانی و بیش از ۱۸جلسه کمیته بودجه و نظارت از نزدیک بررسی کرده‌ام؛ کاغذپاره‌یی بیش نیست!
