کاهش آب‌های زیرزمینی، خسارت و تبعات زلزله‌ها را افزایش می‌دهد

 ایسنا|

حفر بی‌رویه چاه‌های عمیق منجر به فرونشست لایه‌های بالاتر زمین شده است و این برای آینده شهرها فوق‌العاده خطرناک خواهد بود و خسارات و تبعات زلزله‌ها را نیز افزایش خواهد داد.

مراد کاویانی‌راد، دبیر علمی همایش دیپلماسی آب و فرصت‌های هیدروپلیتیک غرب آسیا با بیان اینکه کم‌آبی، امنیت و ثبات کشور را هم در کوتاه‌مدت و هم در بلندمدت تهدید می‌کند، اظهار کرد: ما هنوز نپذیرفتیم که بحران آب عامل تهدیدکننده امنیت و ثبات کشور ما به حساب می‌آید و پیامدهای ناشی از بحران آب بسیار بالاست.  وی با اشاره به سیاست‌های کنترل آب از سوی کشورهای افغانستان و ترکیه در مواجهه با ایران اظهار کرد: حداقل دو کشور در شرق و غرب ما یعنی افغانستان و ترکیه، سیاست مهار و کنترل آب را در پیوند با ایران در پیش گرفته‌اند. البته از ترکیه به صورت مستقیم آب به سمت ایران نمی‌آید اما سیاست‌های آبی این کشور در وضعیت آبی ایران تاثیرگذار است.  وی افزود: ترکیه سیاست‌های آبی بسیار گسترده‌یی طی چند دهه اخیر در پیش گرفته و مانع از تداوم انتقال آب به سمت عراق و سوریه و در نهایت به سمت اروندرود ایران شده است.

عضو هیات‌مدیره انجمن ژئوپلیتیک ایران با اشاره به احداث سد سلما توسط هندوستان در افغانستان و تاثیر آن بر ایران خاطرنشان کرد: افغانستان با احداث چندین سد ازجمله سد سلما، آورده آب به شرق ایران را به کمترین میزان ممکن رسانده و این موضوع یکی از تهدیدات آینده استان‌های شرقی کشور به ویژه خراسان رضوی است و اینکه چطور خواهیم توانست آب مورد نیاز شهر مشهد مقدس با میلیون‌ها زائر را تامین کنیم به یک علامت سوال تبدیل شده است، اینها ضرورت‌هایی برای پیگیری دیپلماسی آب است.

وی با اشاره به نزدیکی تمدنی، فرهنگی و تاریخی میان افغانستان و ایران و نقش آن در دیپلماسی آب اظهار کرد: ایران و افغانستان مکمل یکدیگرند. ایران مکمل ژئوپلیتیک افغانستان به حساب می‌آید و افغانستان مکمل هیدروپلیتیک ایران است. اگر این معادله در ذهن تصمیم‌گیران قرار بگیرد، می‌توان از آب به عنوان یک فرصت استفاده کرد و این کار در چارچوب دیپلماسی آب تحقق یافتنی است.

وی با تاکید بر لزوم به کارگیری دیپلماسی آب در تعامل با کشورهای همسایه گفت: آب تنش‌زاست اما می‌شود با رویکرد تعاملی و همزیستی هم در مقیاس فراملی و هم‌ منطقه‌یی وضع موجود را مدیریت کرد. سیاستی که الان ترکیه در پیش گرفته، منطقه را به سمت خطر پیش می‌برد. ترکیه باعث شده، زمینه بی‌ثباتی عراق و سوریه مهیا شود. در نتیجه آن بخش عمده‌یی از پهنه‌های تاریخی و تمدنی جنوب عراق نابود شود و گرد و غبار ۲۱ استان ایران تحت تاثیر سیاست‌های آبی ترکیه قرار گرفته است.

وی با تشریح کارایی دیپلماسی آب در حل مشکلات موجود اظهار کرد: با پیگیری دیپلماسی آب، کشورها تلاش کنند منابع آبی‌شان را از کشورهای دیگر به واسطه مناسبات دوستانه تامین کنند. ما ناگریز هستیم با همسایگانمان سیاست دوستانه و تعاملی در پیش بگیریم. ما در شرق کشور وارد کننده آب هستیم و باید با افغانستان در رابطه با حقابه مذاکره کنیم. در غرب کشور وضعیت متفاوت است و بخش عمده تنش آبی ما با عراق به محدودیت ژئوپلیتیک عراق به دسترسی به آب‌های آزاد برمی‌گردد.

دانشیار دانشگاه خوارزمی خاطرنشان کرد: سالانه ۱۰میلیارد متر مکعب آب از ایران به عراق می‌ریزد. مهار و کنترل این آب‌ها چند سالی است که در دستورکار سازمان‌های مربوطه قرار گرفته است اما در کل مناسبات آبی ایران و عراق باید در چارچوب دیپلماسی آب پیگیری و اجرا شود.

 کاویانی‌راد با اشاره به تغیرات اقلیمی در منطقه غرب آسیا و ایران گفت: آن چیزی که در تغییرات اقلیمی بیشتر در کانون توجه پژوهشگران قرار دارد، تغییر الگوی بارش در دنیاست. تغییر الگوی بارش ناظر بر 3 مقوله میزان بارش، نوع بارش و حجم بارش است. تحولات جدید اقلیمی و داده‌های جدید اقلیمی نشان‌دهنده یک تغییر و تحول است و بسیاری از کشورها که پیش از این دچار کمبود بارش و آب بوده‌اند اکنون به سمت خشکسالی پیش می‌روند و ما به صورت پیاپی شاهد تداوم خشکسالی‌ها در ایران و منطقه هستیم.  کاویانی‌راد در ادامه با انتقاد از سیاست‌های غلط داخلی که به بحران آب دامن زده است، تصریح کرد: وقتی نگرش خودکفایی در همه بخش‌های کشاورزی نزد برخی از مسوولان کشور ایجاد شد، کسی به بهای آن فکر نکرد. اساسا ملاحظات آب در این سیاست جایگاه چندانی نداشت و از آنجا که هدف نهایی خودکفایی بود هر گونه ابزار و وسیله‌یی را توجیه می‌کرد. این شد که چاه‌های بسیار گسترده در سطح کشور ما احداث شد و آن چاه‌ها عملا آب‌هایی که طی هزاران سال در دل زمین به عنوان ذخیره استراتژیک این کشور وجود داشته است را بیرون کشید و امروز این چاه‌ها خالی شده‌اند و الان نزدیک به دو سوم ایران با بحران آب مواجه شده است.

وی ادامه داد: بخش بزرگی از کشاورزی ایران دیم است و این کاشت دیم از پاییز شروع می‌شود. با توجه به تغییر الگوی بارش‌ها عملا کشت دیم به عنوان یک اصل تعیین‌کننده دیگر کارایی گذشته را نخواهد داشت و این به معنی تهدید امنیت غذایی کشور به صورت پایدار و بلندمدت است.

دبیر همایش دیپلماسی آب و فرصت‌های هیدروپلیتیک غرب آسیا با اظهار نگرانی از حفر بی‌رویه چاه در اقصا نقاط ایران گفت: ما شاهد این هستیم که توسعه کشاورزی منجر به افزایش تعداد چاه‌های عمیق شده است. چاه‌های عمیقی که نزدیک به ۸۰۰ هزار حلقه برآورد می‌شوند که دست‌کم نیمی از آن غیرمجاز است. حفر چاه‌های عمیق منجر به فرونشست زمین شده چون بخش عظیمی از آب‌های زیرزمینی در کشور برداشت شده و عملا دیگر آبی در زیر زمین وجود ندارد و به همین علت لایه‌های بالاتر زمین نشست کرده است و این برای شهرهای آینده ما فوق‌العاده خطرناک خواهد بود و می‌تواند تبعات و خسارات زلزله‌های احتمالی را نیز افزایش دهد.  کاویانی‌راد در پایان گفت: نگرانی نسبت به این حقایق تلخ و دغدغه‌آور، انجمن ژئوپلیتیک ایران را ترغیب کرد تا با همکاری دانشگاهیان، کارشناسان و مسوولان مربوطه، همایش ملی دیپلماسی آب و فرصت‌های هیدروپلیتیک غرب آسیا را برگزار کند که با خرد جمعی و تضارب آرا به دنبال یافتن چه باید کردها باشیم. این همایش در اسفند ماه سال جاری با سخنرانی یکی از سران قوا برگزار خواهد شد.