دل‌نگرانی‌های نمایندگان از کمک به احزاب
پس از گذشت 14سال بار دیگر احزاب صاحب ردیف بودجه شدند. آخرین بار در دولت اصلاحات با توجیه تقویت فعالیت حزبی به احزاب کمک مالی شده بود. کمکی که در دولت نهم و دهم متوقف شد و حال بار دیگر براساس برنامه ششم توسعه در لایحه بودجه جایی برای خود باز کرده است. براساس لایحه برنامه و بودجه سال 97 ذیل بودجه وزارت کشور ردیفی با عنوان «راهبری و توانمند‌سازی احزاب، جمعیت‌ها، انجمن‌های سیاسی و تشکل‌های صنفی» به مبلغ 5 میلیارد و 700میلیون تومان برای احزاب و جمعیت‌ها پیشنهاد شده است. اما این کمک دولتی موافق و مخالفان سرسختی دارد؛ چه آنان که از این اقدام دولت حمایت کرده و آن را در راستای تقویت احزاب تلقی می‌کنند و چه مخالفانی که معتقدند احزاب نباید سهمی از بودجه داشته باشند و باید خود گلیم‌شان را از آب بیرون بکشند چراکه کمک دولتی آنان را وابسته و بی‌خاصیت می‌کند.
نقض استقلال احزاب؛ استدلال مخالفان
محمود صادقی، نماینده مجلس یکی از مخالفان بودجه احزاب است. او که دبیرکل انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌های کشور است با تخصیص بودجه با احزاب مخالفت می‌کند و معتقد است این کار باعث وابستگی احزاب به دولت می‌شود و آسیب‌زاست. این نماینده مجلس می‌گوید که به طور کل موافق با اعطای کمک مالی به احزاب نیست چراکه آنها نهادهای مدنی مستقلی بوده و نباید زمینه وابستگی آنها به دولت ایجاد شود. به اعتقاد او طبیعی است وقتی دولت بودجه‌یی در اختیار قرار می‌دهد به دنبال منافع خود باشد از این رو اختصاص بودجه به احزاب آسیب‌زا بوده و آنها باید روی پای خود بایستند. او توضیح می‌دهد: اگر احزاب می‌توانند خود را اداره کنند باید تشکیل شوند و عضوگیری کنند در غیر این صورت اقدام به تشکیل حزب اشتباه است همچنین احزاب باید حرفه‌یی باشند و اعضای آن نیز حق عضویت پرداخت کنند. یکی دیگر از نمایندگان مجلس هم این ردیف اعتباری در بودجه را محل مناقشه میان احزاب می‌داند و می‌گوید: مطمئنا مناقشه‌یی میان احزاب شکل خواهد گرفت؛ چون تعریف مناسبی از حزب نمی‌توان ارائه داد و اگر قرار باشد به احزابی که ثبت‌نام کرده و تایید شده‌اند، اکتفا کنیم تعداد زیادی شامل این ردیف اعتباری می‌شوند که رعایت عدالت بین آنها ممکن نیست. احمد علیرضابیگی با اشاره به اینکه تخصیص بودجه ۵ میلیارد و ۷۰۰میلیون تومانی برای احزاب در سال آینده بستگی به خواسته و اراده دولت دارد، افزود: تجربه نشان داده در موضوعاتی از این قبیل یارانه پرداخت شده تحت شرایطی به گروه‌ها و احزاب همسوی دولت تعلق می‌گیرد و در واقع احزاب دولت‌ساخته از این نعمت بهره‌مند می‌شوند. حزب به معنای واقعی در کشورمان وجود ندارد لذا باید سوال کرد که کارکرد حزبی در کجا مصداق دارد که احزاب از این امکان و یارانه استفاده کنند. به اعتقاد این نماینده مجلس احزاب در ایران بیشتر دسته‌های موسمی و فصلی هستند که در زمان انتخابات به وجود می‌آیند لذا «حزب به ماهو حزب» وجود ندارد. بنابراین پیش‌بینی چنین ردیفی شائبه‌یی را به وجود می‌آورد که احزاب همسو از آن استفاده خواهند کرد.
از سوی دیگر برخی نمایندگان نگران نحوه توزیع این بودجه هستند تا آنجا که امیر خجسته با ابراز نگرانی از این موضوع تاکید می‌کند که «بودجه احزاب باید مستقل و متناسب با احزاب فعال باشد.» این نماینده مجلس با بیان اینکه درحال حاضر 30 حزب فعال داریم که حدود 5 حزب از میان آنها فعال‌تر هستند، می‌گوید: فعالیت بقیه احزاب چشمگیر نیست و البته همین احزاب نیز مشخصا در زمان انتخابات بسیار فعال می‌شوند و کارکرد انتخاباتی دارند. از سوی دیگر احزاب نباید به بودجه دولتی تکیه کنند بلکه باید با عضوگیری و متناسب با اعضا، کمک‌های جنبی از مردم دریافت کرده و نحوه عملکرد و هدایت احزاب در دنیا را مطالعه کنند. به اعتقاد خجسته احزاب در کشور جان ندارند و بسیاری از آنها تنها یک دفتر کوچک داشته که فعالیت خاصی نمی‌کنند درحالی که احزاب باید درباره روند اداره امور کشور نظر بدهند و برنامه‌یی از فعالیت‌های خود تهیه کرده و هر از گاهی به کمیسیون ماده 10 احزاب نیز گزارش دهند و مردم را از نوع فعالیت خود مطلع کنند.
نحوه توزیع بودجه؛ دل مشغولی موافقان
اما این اقدام دولت حامیان فراوانی دارد، چه اکثریت اعضای خانه احزاب کشور که متشکل از اصولگرایان، مستقلین و اصلاح‌طلبان است و چه نمایندگان مجلس همچون میرزایی‌نکو که معتقدند برای اینکه احزاب به جایگاه واقعی خود دست یابند باید از جنبه‌های مختلف به آنها توجه کرد.
میرزایی‌نکو در گفت‌وگو با خانه ملت با اشاره به اینکه ۵ میلیارد و ۷۰۰میلیون تومان، رقم ناچیزی تلقی می‌شود که برای احزاب در بودجه سال آینده در نظر گرفته شده است، می‌افزاید: مبلغ مذکور برای این کمیسیون در نظر گرفته شده تا وزارت کشور سازوکار مناسب را در دبیرخانه اصلی‌اش ایجاد کند به عبارتی چارچوب‌ها و سازوکارهای احزاب که وزارت کشور پیگیر اجرای آن است از این طریق محقق شود و البته بخشی نیز به عنوان کمک به احزاب ارائه شود.
میرزایی معتقد است اگر احزاب مورد حمایت قرار بگیرند، ثمره‌های خوبی به همراه خواهد داشت و در انتخابات و مسائل مهم کشور تاثیر می‌گذارند، این مهم درحالی است که هم‌اکنون مسوولیت مهمی به وزارت کشور سپرده شده اما هیچ بودجه‌یی برایش در نظر گرفته نشده است. اما موافقان این اقدام دولت نگرانی دیگری هم دارند. بودجه‌یی که ممکن است تصویب شود اما به احتمال زیاد تخصیص نمی‌یابد. به خصوص آنکه دولت با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کند و کسری بودجه سال آینده دور از انتظار نیست. در همین ارتباط محمدقاسم عثمانی می‌گوید که «اعتبار احزاب در بودجه۹۷ بالقوه استعداد عدم تحقق دارد.» در عین حال عثمانی اعتقاد دارد که باید به تقویت احزاب کمک کرد زیرا تشکل‌های حزبی می‌تواند به استقرار بیشتر مردم‌سالاری، اصلاح فرآیندهای انتخاباتی، اصلاح ساختار مجلس و دولت کمک کند.
اگرچه او از این ردیف اعتباری ذیل بودجه وزارت کشور حمایت می‌کند اما تاکید دارد که مکانیسم پرداخت باید مشخص شود:«باید مشخص شود، قرار است استفاده حزبی از این اعتبار شود یا این اعتبار برای تقویت همه احزاب است.» پاسخ این ابهام عثمانی را مدیرکل سیاسی وزارت کشور داده، آنجا که بهرام سرمست به برنا گفته است: «توزیع و پرداخت یارانه به احزاب براساس دستورالعملی که کمیسیون ماده 10 تهیه و تدوین می‌کند، پرداخت خواهد شد.» سخنگوی کمیسیون شوراهای مجلس نیز تاکید کرده که نمایندگان کمیسیون شوراها بر بودجه احزاب نظارت خواهند کرد. اصغر سلیمی در گفت‌وگو با ایرنا با اعتقاد به اینکه با تصویب لایحه جامع احزاب جایگاه آنها مشخص شده و براساس عدالت بودجه به احزاب فعال تخصیص می‌یابد، افزود: باید روی بودجه‌یی که قرار است به احزاب تخصیص داده شود (در صورت تصویب در مجلس) نظارت شود چراکه بسیاری از احزاب فعالیتی ندارند که قرار باشد، بودجه دریافت کنند و صرفا پروانه فعالیت از وزارت کشور گرفته‌اند. در قانون جدید، جایگاه احزاب با توجه به تعداد اعضا و وزن آنها تعیین می‌شود و قرار نیست احزاب فقط یک پروانه بگیرند ولی فعالیتی نکنند بلکه باید شاخص‌های اعتبار آنها مشخص باشد تا بودجه را نیز براساس شاخص‌ها دریافت کرده و عدالت برقرار شود.
