پایان همکاری اسلام‌آباد ـ واشنگتن
گروه جهان
وزیر خارجه پاکستان از پایان همکاری و ارتباط اسلام‌آباد با واشنگتن می‌گوید و رسانه‌های این کشور نیز نوشته‌اند که دولت در حال بررسی مسدود کردن مسیر ارسال تجهیزات و مواد غذایی از طریق خاک پاکستان برای سربازان امریکایی مستقر در افغانستان است. نشانه‌های سردی روابط امریکا با پاکستان از ماه گذشته و با اعلام استراتژی ایالات متحده از سوی ترامپ نمایان شد.
به گزارش ایرنا، برخی تحلیلگران بر این باورند که گذشته از لفاظی‌های واشنگتن مبنی بر عدم جدیت اسلام‌آباد در مبارزه با طالبان، یکی از مهم‌ترین دلایلی که باعث شده امریکا رویکرد تهاجمی در مقابل پاکستان در پیش بگیرد نزدیکی اسلام‌آباد به مسکو و پکن است.
در سال‌های گذشته پاکستان و چین همکاری‌های دفاعی، نظامی و تسلیحاتی را آغاز کرده‌اند ضمن اینکه چین در حال حاضر بزرگ‌ترین هم‌پیمان تجاری و اقتصادی پاکستان به شمار می‌رود و به دلیل همکاری‌های چین، پاکستان صاحب خط تولید برخی تسلیحات و ادوات نظامی پیشرفته از جمله جنگنده‌های «جی-اف- 17» است. پاکستان سال گذشته از یک سامانه دفاع هوایی پیشرفته ساخت چین رونمایی کرد؛ موضوعی که به مذاق ترامپ و دولتمردان ایالات متحده خوش نیامده است. مساله مهم دیگری که به اختلاف پاکستان و امریکا دامن زده به روابط نزدیک و حسنه واشنگتن با دهلی‌نو مربوط می‌شود. تنش هند و پاکستان به عنوان دو کشور هسته‌یی از دهه‌ها پیش وجود داشته و امروز از صف‌بندی‌های جدید غرب و شرق تاثیر گرفته است.
با نزدیک شدن پاکستان به بلوک شرق، امریکا به دنبال تغییر توازن به نفع خود از راه نزدیکی به هند برآمده است. در همین ارتباط بود که رکس تیلرسون وزیر خارجه امریکا چند روز پیش با تمجید از هند برای کمک به بهبود اوضاع در افغانستان به‌طور غیرمستقیم پاکستان را نسبت به تمایل واشنگتن برای افزایش روابط با هند تهدید کرد. از طرفی چین و روسیه نیز از حضور امریکا در آسیا و گسترش روابط این کشور با هند ناخشنودند. مسکو ضمن تلاش برای تعمیق مناسبات اقتصادی با هند، درصدد توسعه همکاری‌ها با پاکستان بر آمده است اما اختلافات مرزی چین و هند که اخیرا به تنش‌های لفظی میان رهبران دو کشور منجر شده، مهم‌ترین مانع بهبود و توسعه روابط این دو بازیگر است.
افغانستان اما مهم‌ترین مساله مورد توجه امریکا در راهبرد جدید این کشور است. از سال 2001 میلادی که این کشور آسیای میانه به اشغال نیروهای ناتو درآمد تاکنون حدود 2 هزار و 400 سرباز امریکایی در این کشور کشته شده‌اند. با وجود شعارهای انتخاباتی ترامپ مبنی بر پایان دادن به جنگ‌های بیرون از خانه و کاستن از هزینه‌های ناشی از نظامی‌گری امریکا، اینک ترامپ در این خصوص تغییر موضع داده است. وی نه تنها در پی تحقق بخشیدن به وعده انتخاباتی خود نیست بلکه بودجه نظامی کشور را افزایش چشمگیری داده است.
چرا چنین شد؟
نشریه هشت صبح افغانستان می‌نویسد: رهبران طالبان در پاکستان زند‌گی می‌کنند و از نظام خدمات درمانی این کشور بهره می‌برند. به همین دلیل است که ترامپ برخی کمک‌های امریکا به اسلام‌آباد را متوقف کرده است. تنها حضور رهبران طالبان در قلمرو پاکستان مورد بحث نیست، رهبران امریکا و افغانستان می‌دانند که قلمرو پاکستان از تورخم تا کراچی عقبه استراتژیک طالبان است. زمانی که یک عضو طالبان از خط دیورند عبور می‌کند، می‌تواند تمام قلمرو پاکستان را بگردد. هیچ بخشی از قلمرو پاکستان برای طالبان ممنوع نیست. طالبان نه تنها ممنوع‌الورود نیستند بلکه همان‌طوری که سرتاج عزیز اذعان کرده نهادهای پاکستان هم در خدمت آنان هستند. نظام درمانی پاکستان طالب‌های زخمی را مداوا می‌کند. نظام مدرسه‌یی و رهبران مذهبی پاکستان، جنگ طالبان را توجیه ایدئولوژیک می‌کنند، سازمان‌های اطلاعاتی پاکستان در نقش متحد استراتژیک طالبان عمل می‌کنند؛ اینها واقعیت‌هایی است که حتی پاکستانی‌ها هم به آن معترف هستند. به عنوان مثال نظامیان پاکستان در مذاکره با افغانستان هیچ‌گاه انکار نکرده‌اند که رهبران طالبان در شهرهای آنان زند‌گی نمی‌کنند. ژنرال‌های پاکستانی حتی به حامد کرزی رییس‌جمهور پیشین افغانستان وعده داده بودند که نامه او را برای ملا محمد برده و پاسخ را خواهند آورد. در مذاکرات جدی هیچ‌گاه پاکستانی‌ها این واقعیت را که طالبان از قلمرو آنان استفاده می‌کنند، انکار نکرده‌اند. روایت آنها این است که ارتش پاکستان نمی‌تواند مخالف طالبان باشد، به دلیل اینکه بخش‌هایی از جنوب و شرق افغانستان حوزه نفوذ طالبان است و اگر ارتش پاکستان خلاف طالبان عمل کند، حوزه نفوذ طالبان بدل به دشمن پاکستان می‌شود و این امر فرصت استثنایی در اختیار هند قرار می‌دهد تا پاکستان را بی‌ثبات کند.
اکنون وضعیت به گونه‌یی است که دیگر روایت پاکستان مشروعیت خود را در افکار جهانی از دست داده است، چرا که اگر نیروی مسلحی به نام طالبان از میادین جنگ خارج شود، دولت افغانستان در مناطق تحت کنترل طالبان حاکم می‌شود و با برقراری نظم دولتی در آن مناطق، ثبات به منطقه برمی‌گردد. با برقراری حاکمیت دولتی، مدارس، جاده و سرمایه‌گذاری به آن مناطق می‌رود و مناسبات جدید شکل می‌گیرد و این امر هیچ مشکلی برای پاکستان خلق نمی‌کند.
امروز اهداف استراتژیک امریکا و پاکستان در افغانستان متفاوت است. امریکا افغانستانی می‌خواهد که در جغرافیای آن دولت مدرن حاکم باشد و این دولت توانایی برقراری نظم و قانون را داشته باشد. دولت امریکا هند را نه رقیب که همکار خودش در افغانستان می‌داند، اما پاکستان دولت مدرن مقتدر در افغانستان نمی‌خواهد. به همین دلیل است که کمک‌های نظامی و امنیتی امریکا به پاکستان متوقف شده است. دسترسی به نظام دفاعی امریکا برای پاکستان از آن جهت مهم بود که نوعی توازن قوا را میان اسلام‌آباد و دهلی‌نو ایجاد می‌کرد؛ اعلام قطع این کمک‌ها به وجهه جهانی پاکستان نیز آسیب زده است.
