توافقی که اروپا را به تمکین واداشت

با نزدیک شدن به سالروز عملیاتی شدن توافق هسته‌یی و همچنین تصمیم‌گیری ترامپ در قبال ماندن یا خروج از برجام، مقامات اتحادیه اروپا در سطوح عالی بر ضرورت پایبندی همه طرف‌ها به توافق هسته‌یی تاکید کردند.

مهلت بررسی برجام در کنگره اواخر آذرماه امسال به پایان رسید. این نهاد قانونگذاری اما بدون تصمیم‌گیری، موضوع بررسی برجام را بار دیگر به «دونالد ترامپ» رییس‌جمهوری ایالات متحده ارجاع داد تا در روزهای پیش رو نظر نهایی خود را درباره ماندن یا خروج از آن اعلام کند.

ایرنا با بیان این مطلب در گزارشی اضافه کرد: این در حالی است که طی روزهای گذشته، اتحادیه اروپا توجهی ویژه به ضرورت پایبندی همه طرف‌ها به برجام داشته؛ موضوعی که در سخنان «فدریکا موگرینی» مسوول سیاست خارجی و «یان کلود یونکر» رییس کمیسیون اتحادیه اروپا نمایان است. این گزارش نگاهی دارد به مهم‌ترین رخدادهای بین دوازدهم تا هجدهم دی ماه که بطور مستقیم یا غیرمستقیم به برجام ارتباط می‌یابد.

در یک سال گذشته که ترامپ بر مسند ریاست‌جمهوری امریکا تکیه زده، بیشترین کارشکنی‌ها برای ناکام گذاشتن برجام انجام داده است. در مقابل دیگر اعضای 1+5 همواره بر اجرای این توافق بین‌المللی از سوی همه طرف‌ها تاکید می‌کنند. فدریکا موگرینی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که نقشی پر رنگی در دستیابی به توافق هسته‌یی داشت، در گزارش پایانی سال 2017 نوشت: سال سختی بود اما مانند دیگر سال‌ها، سال 2017 هم لحظات خوبی داشت. دستاوردهایی که ما با تعهد فراوان، انرژی بالا و به با کار گروهی خوب به آنها رسیدیم. مانند همه سال‌های جدید، تلاش کرده‌ام که 12 مورد را که برای من از سال گذشته به سال جدید منتقل شده‌ام را در فهرستی قرار دهم.

مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا می‌گوید: پس از اینکه دونالد ترامپ رییس‌جمهوری امریکا تصمیم گرفت که توافق هسته‌یی با ایران را در کنگره تایید نکند، زمان دشواری برای چندجانبه‌نگری ایجاد شد. در سپتامبر گذشته نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد نشستی برگزار کردیم که من ریاست نشستی را که در مذاکرات شرکت کرده بودند برعهده داشتم. در آن برنامه من بار دیگر اعلام کردم که ایران توافق هسته‌یی را اجرا کرده است و این موضوع را 9 بار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تایید کرده است. اتحادیه اروپا به عنوان قدرتی چندجانبه و قابل اعتماد برای اجرای توافق هسته‌یی از جانب همه طرف‌ها تلاش می‌کند.

جز حمایت همیشگی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، دیگر مقامات اروپایی بطور معمول از هر فرصتی برای تاکید پایبندی به توافق هسته‌یی تاکید می‌کنند. یان کلود یونکر رییس کمیسیون اتحادیه اروپا در گفت‌وگو با روزنامه «تاگس شاو» آلمان به مساله توافق هسته‌یی در ایران پرداخت و در پاسخ به این پرسش که آیا ما باید در این باره مجددا مذاکره کنیم گفت: خیر، ما بر این باوریم که این توافق هسته‌یی همانطور که منعقد شده باید بطور کامل اجرایی شود. ما هیچ ضرورتی برای بازنگری مجدد درباره آن نمی‌بینیم.

یونکر در ادامه این گفت‌وگو به رویکرد سیاست خارجی امریکا و اروپا پرداخته و گفت: یک نقطه زمانی وجود نداشته است که سیاست خارجی ایالات متحده امریکا و اروپا کاملا روی خطی موازی و هم جهت بوده باشد. همواره اختلافات و اصطکاک‌هایی وجود داشته است. شمار این اختلافات در عرصه سیاست خارجی بین اروپا و امریکا در سال‌های گذشته و به ویژه سال گذشته افزایش داشته است.

تارنمای «بلومبرگ» هم در گزارشی به تغییر فضای شورای امنیت علیه امریکا اشاره کرد و نوشت: نیکی هیلی سفیر امریکا در سازمان ملل خواستار تشکیل نشست اضطراری شورای امنیت در روز جمعه درباره وقایع اخیر ایران شد، اما این جلسه آنگونه که او برنامه‌ریزی کرده بود، پیش نرفت. نمایندگان بسیاری از کشورها از جمله فرانسه و انگلیس که متحد امریکا هستند، در این نشست از فرصت پیش آمده برای دفاع از برجام و تاکید بر تعهد کشورشان به این توافق هسته‌یی استفاده کردند.

سفر وزیر امور خارجه فرانسه به ایران برای دومین بار به تعویق افتاد اما روسای جمهوری ایران و فرانسه به صورت تلفنی با یکدیگر در ارتباط با موضواعت مختلفی گفت‌وگو کردند. حجت‌الاسلام «حسن روحانی» رییس‌جمهوری اسلامی ایران شامگاه سه شنبه دوازدهم دی ماه ضمن تبریک سال نو میلادی به دولت و ملت فرانسه، اظهار امیدواری کرد تا در سال جدید شاهد تعمیق و تحکیم روابط و همکاری‌های دوستانه و همه‌جانبه ایران و فرانسه باشیم.

در ارتباط با توافق هسته‌یی بین ایران و 1+5، رییس‌جمهوری با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران در برجام به تعهدات خود در چارچوب مقررات و همکاری با آژانس پایبند است، افزود «برجام توافقی بین‌المللی و به نفع همه بوده و همه باید برای پابرجا ماندن این توافق تلاش کنیم.» روحانی با اشاره به اینکه برنامه‌های موشکی و دفاعی ایران هرگز ناقض قطعنامه‌های بین‌المللی نیست، تاکید کرد: سلاح ما برای دفاع از کشورمان است و هرگز نسبت به دستیابی به آنچه باید برای دفاع از کشورمان داشته باشیم، تردید نخواهیم کرد. «امانوئل ماکرون» رییس‌جمهوری فرانسه نیز در این تماس تلفنی با اشاره به اینکه فرانسه نسبت به اجرای برجام کاملا پایبند بوده و آن را به نفع صلح و ثبات بین‌المللی می‌داند، بر ضرورت ادامه گفت‌وگوها و رایزنی‌ها برای ایجاد ثبات و آرامش در منطقه و پایان دادن به ناآرامی‌ها در یمن، سوریه و عراق تاکید کرد.

بخشی از استراتژی دولت جمهوری‌خواه ایالات متحده از زبان «مایک پنس» معاون ترامپ انعکاس یافت. وی با تکرار اتهام زنی‌های پیشین واشنگتن علیه تهران از بررسی‌های ترامپ رییس‌جمهوری این کشور درباره برجام خبر داد.

معاون رییس‌جمهوری امریکا در این مصاحبه گفت: ما بر این باوریم که تحریم‌ها علیه ایران اثربخش بوده‌اند و لذا رییس‌جمهوری و دولت امریکا خود را کاملاً متعهد به ادامه آنها می‌دانند. ما اکنون با همکاری کنگره در حال کار بر تحریم‌های جدید هسته‌یی و موشکی علیه ایران هستیم. همچنین به دنبال قانونی هستیم که جایگزین توافق هسته‌یی باشد. وی در ادامه ادعا کرد: واقعیت این است که توافق هسته‌یی ایران از پایه و اساس ناقص بوده است که ایرانی‌ها می‌توانند پس از محدودیت 10 ساله، برنامه تسلیحات هسته‌یی خود را توسعه دهند. دونالد ترامپ اواسط ماه جاری در حال بررسی تصمیمی است که باید درباره تعلیق تحریم‌های ایران بگیرد. همچنین مایک پنس ناآرامی‌های اخیر کشور را بهانه‌یی برای بیان سخنان ضد ایرانی و به چالش کشیدن برجام قرار داد. در نقطه مقابل سخنان معاون رییس‌جمهوری امریکا، سرمقاله روزنامه «لس‌آنجلس تایمز» قرار داشت که نوشت: ترامپ و دیگر سیاستمداران امریکایی باید مراقب باشند پیرامون تغییر نظام در ایران و لو غیرمستقیم هم حرفی نزنند، زیرا امریکا قادر نیست و تمایلی هم ندارد با اقدام نظامی از تغییر حکومت ایران حمایت کند.