خطر حباب در قیمت نفت

قیمت بسیاری از گریدهای آسیایی نفت خام از مرز 70 دلاری عبور کرد

گروه انرژی  مهدی نیکوئی

قیمت نفت ایالات متحده روز گذشته به بالاترین سطح خود از سال 2014 رسید. این افزایش چشمگیر در پی ادامه توافق کاهش تولید اوپک و همزمان با آن ادامه تقاضای بازار بوده است. با این حال تحلیلگران هشدار می‌دهند که ممکن است بازارها بیش از حد گرم شده باشند و بخش قابل توجهی از قیمت به دلیل حباب آن باشد.

در روزهایی که اوضاع به کام نفت خام است، رونق بازارهای مختلف جهان ازجمله بورس نیز باعث شده تا سرمایه‌گذاری‌های بیشتری روی قراردادهای آتی نفت خام صورت گرفته و به این صورت سفته‌بازی‌ها نیز افزایش یابد.

به گزارش رویترز، صبح روز گذشته و با گشایش بازارها، قیمت آتی نفت خام امریکا(وست تگزاس اینترمدیت) با 48سنت افزایش(معادل 0.8درصد) به 63.44 دلار در هر بشکه رسید. این رقم پیش از آن حتی تا 63.53 دلار نیز افزایش یافت که بیشترین سطح از 9دسامبر 2014 تاکنون است.

قراردادهای آتی نفت خام برنت هم با 29سنت افزایش(معادل 0.4درصد) بشکه‌یی 69.11 مبادله شد. برنت در واپسین ساعات کاری روز سه‌شنبه به 69.29 دلار در هر بشکه هم رسیده بود که بالاترین رکورد آن از ماه مه ‌2015 است. بیشتر فعالان بازار این رشد قابل توجه در روز سه‌شنبه را به عنوان قیمتی غیرمعقول تلقی کردند که تنها سودهای قابل توجهی برای آنها به همراه داشته است؛ سودهایی که از 5 دسامبر 2014 تاکنون برای آنها تحقق نیافته بود. در آن زمان هر بشکه نفت خام برنت 69.82 دلار مبادله شد.

ویلیام اولاگلین، تحلیلگر سرمایه‌گذاری در موسسه ریوکین سکیوریتیز استرالیا گفت:«تمدید توافق اوپک و کاهش ذخایر تجاری همه و همه کمک می‌کنند تا قیمت به سطوح بالاتری برسد.»

در تلاش برای افزایش قیمت‌ها، سازمان کشورهای صادر‌کننده نفت(اوپک) به همراه روسیه و گروهی از تولیدکنندگان دیگر در ماه نوامبر توافق کاهش تولید خود را تمدید کرد. بر این اساس کاهش تولید این کشورها که قرار بود در ماه مارس به پایان برسد تا انتهای سال 2018 ادامه خواهد یافت.

این کاهش تولید که به ویژه کشورهای اروپایی و امریکای شمالی را هدف گرفته به دنبال آن است تا از مازاد عرضه جهانی بکاهد؛ همان مازادی که باعث شد، قیمت نفت از سال 2014 به بعد روند نزولی پیدا کند.

موسسه نفت امریکا روز سه‌شنبه اعلام کرد که ذخایر تجاری نفت خام این کشور در هفته منتهی به 5 ژانویه به میزان 11.2میلیون بشکه دیگر کاهش یافته و در سطح 416.6میلیون بشکه‌یی قرار گرفته است. در همین حال اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده (EIA) به تازگی برآورد کرده که میزان تقاضای جهانی نفت در سال 2018 روزانه 100هزار بشکه بیشتر از برآورد قبلی خواهد بود.

در هر صورت روند دیگری که در بازارهای نفتی جهان مشاهده می‌شود، کاهش اختلاف قیمتی نفت برنت و وست تگزاس اینترمدیت است. قیمت این 2شاخص نفتی در ماه‌های گذشته به بیشترین سطوح خود رسیده بودند که ناشی از تلاش امریکا برای افزایش صادرات خود بود. در میانه تابستان که توفان هاروی باعث توقف فعالیت بسیاری از پالایشگاه‌های جنوب امریکا شد، میزان تولیدات نفت این کشور از میزان تقاضای داخلی فراتر رفت و با توجه به رفع ممنوعیت صادرات نیز شرکت‌های نفتی امریکا این امکان را داشتند که به دنبال مشتریان خارجی بگردند. با این حال و با وجودی که نفت خام وست تگزاس اینترمدیت کیفیت بالایی دارد، نیاز به مشتریان جدید باعث شد تا تخفیف‌های قیمتی بسیاری ارائه شده و به این صورت قیمت این نفت خام از قیمت برنت فاصله بگیرد. این اختلاف قیمتی حتی به 7دلار هم رسید اما اکنون درحال کاهش یافتن است. این اختلاف قیمتی تاکنون به 5.67 دلار رسیده است.

 حباب در بازار؟

خوش‌بینی‌های عمومی به آینده قیمت نفت در چند ماه گذشته افزایش یافته و باعث شده تا از ابتدای ماه دسامبر تاکنون قیمت‌های نفت 13درصد افزایش یابد. با این حال شواهدی وجود دارد که نشان‌دهنده حباب قیمتی در بازار هستند.

اداره اطلاعات انرژی امریکا انتظار دارد که این ماه تولید نفت خام این کشور از مرز 10میلیون بشکه در روز بگذرد و وارد سطحی شود که تنها روسیه و عربستان سعودی به آن دست پیدا کرده‌اند. به این صورت دور از ذهن است که همزمان با افزایش جهشی میزان تولیدات نفتی امریکا قیمت نفت بتواند در این سطح بالا بماند.

عامل دیگری که حکایت از حباب قیمتی در بازار دارد، نارضایتی خریداران است. در آسیا که بزرگ‌ترین منطقه مصرف‌کننده نفت جهان است، پالایشگاه‌ها از سطوح بالای قیمتی و میزان بالای عرضه سوخت رنج می‌برند.

سوکریت ویجایکار، مدیرعامل موسسه مشاوره انرژی تریفکتا عنوان می‌کند:«یکی از زمینه‌های نگران‌‌کننده به ویژه در آسیا مساله حاشیه سود اندک پالایشگاه‌هاست. کاهش حاشیه سود پالایشگاه‌های آسیایی باعث می‌شود که به زودی از میزان تقاضای آنها کاسته شود به این صورت قیمت‌های جهانی نفت تحت فشار قرار بگیرند.»

در هفته جاری حاشیه سود پالایشگاه‌های سنگاپوری به زیر 6 دلار در هر بشکه سقوط کرد؛ رقمی که پایین‌ترین سودآوری فصلی آنها را به رخ می‌کشد و در پی افزایش مواد اولیه و کم تقاضا بودن سوخت تولیدی آنها به وجود آمده است.

در این میان قیمت نفت‌های آسیایی بالاتر از سایر نقاط جهان است. داده‌های موسسه تامسون رویترز نشان می‌دهد«درحالی که قیمت هر بشکه نفت خام برنت و دبلیوتی‌ای همچنان کمتر از 70دلار است، میانگین قیمت گریدهای نفتی آسیا از مرز 70دلاری گذشته و هم‌اکنون بشکه‌یی 70.62دلار مبادله می‌شود.» چند روز پیش نیز یکی از کارشناسان بین‌المللی انرژی در مصاحبه با شبکه سی‌ان‌بی‌سی اعلام کرد که قیمت نفت حباب دارد و باید به زودی منتظر شکستن آن بود. تام کلوزا که سقوط قیمت نفت در سال 2015 را هم به درستی پیش‌بینی کرده بود، قیمت‌های اخیر شاخص‌های نفتی وست‌تگزاس اینترمدیت و برنت را «رکوردهایی حبابی» خواند. وی که مرکز خدمات اطلاعات اویل پرایس را اداره می‌کند، بیان کرد که سال 2018 قرار نیست سال خارق‌العاده‌یی برای نفت خام باشد و برای مدتی طولانی شاهد آن باشیم که قیمت نفت بالای 70 دلار در هر بشکه باقی می‌ماند.

کلوزا اشاره کرد که هم‌اکنون قیمت وست‌تگزاس اینترمدیت و برنت بالای 60 دلار است و این دو در 6 ماه گذشته به ترتیب 36و 41درصد افزایش قیمت داشته‌اند.«این افزایش‌ها به معنای آن است که قیمت هر دو شاخص نفتی دست‌کم 5 یا 10دلار بالاتر از میانگین سالانه است و تصور من آن است که در زمان اهدای جوایز اسکار(یعنی 2ماه دیگر) این قیمت‌ها سقوط کرده باشد.»

این کارشناس، افزایش میزان سرمایه‌گذاری‌ها روی پوزیشن‌های نفتی را هم عاملی برای افزایش قیمت نفت در ماه‌های آینده ندانست و گفت: همواره در روزهای ابتدایی ژانویه شاهد آن هستیم که ناظران بازار منابع مالی خود را روی قراردادهای آتی سرمایه‌گذاری می‌کنند و این موضوع روند جدیدی نیست که بخواهیم به آن توجه کنیم.

علاوه بر آن کاهش ذخایر تجاری نفت امریکا موضوعی نیست که حکایت از افزایش بیشتر قیمت‌ها داشته باشد. این موضوع همیشه در هفته‌های انتهایی سال‌های میلادی مشاهده می‌شود. این وضعیت در پی فعالیت شدید پالایشگاه‌های امریکا نیز تقویت شده است اما دلیل اصلی کاهش ذخایر تجاری امریکا را باید در سیاست‌های مالیات‌گریزی شرکت‌های نفتی جست‌وجو کرد. شرکت‌های نفت این کشور در هفته‌های انتهایی سال، محموله‌های دریافتی خود را به تعویق می‌اندازند تا از پرداخت مالیات‌های غیرضروری فرار کنند.

کلوزا انتظار دارد که تمام این شرایط تغییر کند.«ما احتمالا شاهد کاهشی دست‌کم 10دلاری در قیمت برنت خواهیم بود. همین اتفاق با شدتی کمتر برای وست‌تگزاس اینترمدیت هم خواهد افتاد.» در نهایت این کارشناس انرژی پیش‌بینی می‌کند که میانگین قیمت هر 2شاخص نفتی وست‌تگزاس اینترمدیت و برنت در سال 2018 حدود 50 دلار در هر بشکه باشد که احتمالا نخستین کاهش اساسی نیز در فصل بهار اتفاق می‌افتد؛ مگر آنکه رویدادهای سیاسی بزرگی در کشورهای نفتی(مانند افزایش نابسامانی‌ها در ونزوئلا) را شاهد باشیم.