چالش‌های افشا و گزارشگری ریسک در بانک‌ها
ماندانا طاهری صاحب‌نظر پولی و بانکی
عواملی همچون ویژگی‌های محیط کسب و کار بانکی و حاکمیت شرکتی نامطلوب از مهم‌ترین دلایل عدم افشای مناسب ریسک در شبکه بانکی کشور محسوب می‌شود. گزارشگری و افشا با هدف ایجاد شفافیت و جلب اعتماد بازار و سرمایه‌گذاران از اهمیت ویژه‌یی در مبادلات و رویدادهای اقتصادی برخوردار است و بخش بانکی کشور که نقش با اهمیتی در اقتصاد و فضای کسب و کار دارد، از این مهم استثنا نیست. به عبارتی گزارشگری و افشا برای شبکه بانکی نیز اهمیت دارد و در ایران هم مشابه سایر کشورها، بانک‌ها ملزم به افشا و گزارش اطلاعات و رویدادهای مالی و اقتصادی خود بر مبنای استانداردهای حسابداری ایران و الزامات قانونی همچون بخشنامه‌های منتشره بانک مرکزی و مقررات بازار سرمایه هستند. نکته قابل توجه آن است که ریسک بخش جدانشدنی از عمده فعالیت‌های شبکه بانکی است. بنابراین افشا و گزارش ریسک بانکی برای برآورد میزان بازدهی، هزینه تامین مالی، حوزه و گستره فعالیت‌ها، تعدیل ریسک و بازده و در نهایت تبیین استراتژی‌های بانک برای ذی‌نفعان بانکی حایز اهمیت است. تحقیقات مرتبط با افشای ریسک در شبکه بانکی از سال ۱۹۹۸ و بر اساس گزارش کمیته نظارت بانکی بال آغاز شده و پس از بحران مالی ۲۰۰۸، شناسایی و درک ریسک در سیستم بانکی به مساله‌یی با اهمیت در سطح بین‌المللی تبدیل شده است. در این تحقیقات بر نقش شفافیت و اطلاعات ریسک بانکی (که باید تحت صورت‌های مالی و یادداشت‌های همراه آن افشا شود) تاکید شده است. با این حال با بروز بحران‌های مالی مختلف (۲۰۰۱ و ۲۰۰۸) و اثر دومینویی آن بر اقتصاد بین‌المللی و ریاضت‌های اقتصادی کشورهای عضو اتحادیه اروپا، الزامات ریسک و افشا به مساله حیاتی تبدیل شد که خروجی آن چندین چارچوب گزارشگری و افشای ریسک با هدف پوشش جامع، کنترل و نظارت موثر بر ریسک در بانک‌ها و موسسات مالی بوده است. یکی از این موارد انتشار استاندارد بین‌المللی حسابداری شماره ۷ با عنوان «ابزارهای مالی، افشا و ارائه» است که در سال ۲۰۰۷ ارائه و در سال‌های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ در واکنش به بحران‌های مالی اصلاح شد. در ایران نیز با تاکید بر استانداردهای حسابداری بین‌المللی و با توجه به اهمیت افشای ریسک، در سال ۱۳۹۴ کارگروه مطالعاتی استانداردهای حسابداری بین‌المللی در ایران پژوهشی در ارتباط با چارچوب گزارشگری مالی بانک‌های ایران تدوین و ارائه کرد که یکی از خروجی‌های این پروژه انتشار صورت‌های مالی نمونه بانک‌ها بود.
