نگاهی به ایرانی‌های داووس رفته

دولت ایران پس از 4 سال هیچ نماینده‌یی در مجمع جهانی اقتصاد ندارد. آخرین بار در دولت احمدی‌نژاد چنین اتفاقی رقم خورده بود؛ آن هم نه اینکه مقامات دولت وقت علاقه‌یی به حضور در این اجلاس نداشتند که «کلاوس شوآب» مدیر مجمع جهانی اقتصاد داووس آنها را برای 4 سال متوالی دعوت نکرده بود. حال پس از 4 سال حضور مقامات دولت روحانی در کنفرانس داووس در دامنه کوه‌های آلپ، محمدجواد ظریف با وجود دعوت رسمی به این رویداد نرفت تا به گفته بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امورخارجه در تهران بماند و روند اجرای ساختار جدید این وزارتخانه را پیگیری و نظارت کند.

  مقاماتی که به داووس رفتند

نخستین بار که یک مقام رسمی ایرانی به دعوت کلاوس شوآب در داووس حضور یافت، مرحوم محسن نوربخش بود که در سال 1371 در کسوت وزیر امور اقتصادی به آنجا رفت. سپس بعد از آن در سال 2004 بود که محمد خاتمی رییس‌جمهور وقت ایران به داووس رفت. او 3 سال بعد نیز در این نشست حاضر شد؛ هرچند آن زمان دیگر قبای ریاست‌جمهوری بر تن نداشت و حضور او در نشست سال 2007 به عنوان یک چهره شناخته‌ شده سیاسی در خاورمیانه بود. نشستی که البته بسیار حاشیه‌سازتر از قبل بود و در حالی که اختلافات ایران و غرب با دولتمردان احمدی‌نژاد افزایش یافته بود، دیدار خاتمی و جان کری که آن زمان مسوولیت دولتی نداشت و یک سناتور منتقد دولت جرج‌بوش بود، حاشیه‌های زیادی ایجاد کرد.

سال 2008 نیز اجلاس داووس از مشاور عالی احمدی‌نژاد برای حضور در این نشست دعوت کرد. مجتبی ثمره‌هاشمی که از چهره‌های نزدیک و دوستان قدیمی احمدی‌نژاد بود، در نشست آن سال بیش از آنکه از سوی خبرنگاران، سیاسیون و فعالان اقتصادی درباره سیاست‌های اقتصادی دولت وقت مورد پرسش قرار گیرد، در خصوص سیاست‌های دولت احمدی‌نژاد در قبال رژیم‌صهیونیستی و سیاست‌های هسته‌یی سوال‌پیچ شد. همان سال، محمدباقر قالیباف نیز در اجلاس حضور داشت. او که به عنوان شهردار تهران به این نشست دعوت شده بود، دیدارهای سیاسی با دبیرکل اتحادیه عرب و... داشت.  اما آخرین بار که یک ایرانی دولتی در دولت احمدی‌نژاد به اجلاس داووس دعوت شد، منوچهر متکی بود. او درحالی در سال 88 برای سومین بار به داووس رفت که پس از آن تا پایان دولت احمدی‌نژاد هیچ مقام دولتی و حکومتی از ایران به این نشست دعوت نشد. دلیل مسوولان مجمع جهانی اقتصاد برای عدم دعوت از ایرانی‌ها آن بود که ایران نقشی در اقتصاد بین‌الملل و همچنین بحران‌های مالی آن یا تلاش برای رفع آن نداشته است و ضرورتی برای حضور مقامات این کشور وجود ندارد. روندی که 4 سال تکرار شد تا زمانی که دولت حسن روحانی بر سر کار آمد.

  بازگشت پرسر و صدا به داووس

اما بازگشت ایران به داووس پر سر و صدا بود. پس از 10سال و برای دومین بار بعد از سال 2004، رییس‌جمهور ایران به این اجلاس رفت. حسن روحانی در نخستین سال ریاست‌جمهوری‌اش برای آنکه به فعالان اقتصادی و دولت‌های خارجی اطمینان دهد سیاست‌های ایران به سوی اعتدالگرایی سوق داده شده است، به داووس رفت و خبرساز هم شد. روحانی در سخنرانی خود در مجمع جهانی اقتصاد تاکید کرد که ایران در صورت رعایت احترام متقابل حاضر به همکاری با کشورهای دیگر در حوزه‌های مختلف است. او اقتصاد ایران دولتی را نزدیک‌ترین اقتصاد به اقتصادهای نوظهور ارزیابی کرد. روحانی همچنین ابراز امیدواری کرد که حضورش در این اجلاس پیام دوستی‌، تعامل‌، همکاری و همزیستی صلح‌آمیز ملت ایران را به رهبران، ‌مسوولان، کارآفرینان و اندیشمندان حاضر در نشست انتقال دهد. گویی تمام تلاش روحانی در سال اول حضور در دولت در داووس هم متجلی شد؛ آنجا که او با شعار تنش‌زدایی در سیاست خارجی به میدان آمده بود و هر جا رفت چنین کرد؛ از جمله داووس سوییس. اما روحانی تنها به این نشست نرفته بود. در کنار او چهره‌هایی مانند سریع‌القلم، استاد روابط بین‌الملل هم حضور داشت که در آن سال برای هفدهمین بار به داووس دعوت شده بود تا وزن ایران در این نشست فزونی یابد. سال‌های بعد هم ظریف به پای ثابت نشست داووس تبدیل شد. او در سه سال 2015، 2016 و 2017 در داووس حضور داشت و مواضع سیاسی ایران را تببین و فعالان اقتصادی را به سرمایه‌گذاری در کشور ترغیب کرد. اما سلسله حضور مقامات دولتی ایران در اجلاس مجمع جهانی اقتصاد امسال قطع شد. اتفاقی که اگرچه وزارت امور خارجه دلیل آن را به اولویت ظریف به پیشبرد مسائل سازمانی این وزارتخانه ارتباط داد، اما برخی تحلیلگران برای آن دلایل دیگری قائل بودند، از جمله آنکه به اعتقاد آنها حضور ترامپ در این اجلاس دلیل لغو سفر ظریف بوده است.