علت افزایش قاچاق چیست؟

تعادل

مراسم بزرگداشت روز صادرات و تجلیل از صادرکنندگان برتر روز پنج‌شنبه در کرمان برگزار شد. در این مراسم بخش عمده‌یی از سخنان فعالان بخش خصوصی به ضعف تولید کالاهای داخلی معطوف شد. همچنین در محور دیگر این مراسم این پرسش که چرا مردم از کالاهای داخلی استفاده نمی‌کنند، عنوان و توسط فعالان اقتصادی پاسخ داده شد. در این زمینه رییس اتاق ایران در پاسخ به چرایی عدم استفاده مردم از کالای تولید داخل گفت: بخش متوسط جامعه ما تجزیه شده و به دلایل مختلف بخشی از آنها بالا رفته و به بالادست‌ها پیوسته‌اند که کالای ایرانی نمی‌خرند و بخش زیادی ریزش کرده و به طبقه کاملا فرودست رفته‌اند و به‌همین دلیل مشکلات حاد اقتصادی توان خرید ندارند و کالای بنجل چینی می‌خرند و این دلیل قاچاق کالا و بی‌رونقی تولید داخل است. غلامحسین شافعی با اشاره به اینکه نگرش انحرافی به توسعه پایدار داریم، با طرح چند پرسش گفت: آیا نرخ تسهیلات بانکی، یارانه‌های صادراتی، مالیات بر ارزش افزوده و... هدف است یا ابزار؟ مسلما این موارد ابزاری برای رسیدن به هدف توسعه هستند، اما هدف ناپیداست و اگر ابزار را به اشتباه به‌عنوان هدف قرار بدهیم، به توسعه پایدار نخواهیم رسید. او تصریح کرد: باید برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران کشور هدف توسعه را مشخص کنند که 5 تا 10 سال دیگر به چه نقطه‌یی می‌خواهیم، برسیم؟ اکنون این نقطه نامشخص است. او بیان کرد: در حال حاضر اطمینان می‌دهم اگر نرخ تسهیلات بانکی نصف شده و مالیات تقلیل یابد، باز هم به توسعه پایدار نمی‌رسیم. موقتا در کسب و کار اثر خواهد داشت اما چهار سال دیگر به همین نقطه کنونی برمی‌گردیم. رییس اتاق ایران گفت: مسائلی که در 10 سال قبل در روز ملی صادرات مطرح شده و امروز گفته می‌شود، تفاوت زیادی ندارد. او در بخش دیگری از سخنانش اظهار کرد: قاچاق را با چنین ابزار و روشی نمی‌توانیم کنترل کنیم و باید برگردیم و ببینیم علت بالا رفتن قاچاق چیست؟ و در این زمینه باید بنیادی نگاه کنیم. او با اشاره به توسعه نامتوازن در کشور گفت: در جبر تاریخی طولانی کشور، توسعه به‌دلیل اینکه برنامه‌های توسعه‌یی همیشه تحت نفوذ قدرتمداران و احزاب بوده، متوازن نشده و پایدار نبوده است. شافعی بیان کرد: نمایندگان مجلس، نمایندگان همه مردم ایران هستند و اگر برنامه توسعه‌یی انجام می‌شود، باید توسعه متوازن در کل کشور دیده شود و لذا دور باطل محرومیت در برخی نقاط کشور مرتب ادامه دارد و منطقی نیست که در تهران نشسته و یک نسخه برای کل مناطق کشور بپیچیم.

رییس اتاق ایران اظهار کرد: در تهیه برنامه‌های منطقه‌یی و پیوند به برنامه‌های ملی، باید دیوار ستبر قدرت مرکزی را بشکنیم و قدرت در استان‌ها توزیع شود. یک مساله در این زمینه این است که صادرکننده ما برای چاپ برچسب کالای خود باید به وزارت ارشاد مراجعه کند و اداره ارشاد استان این کار را انجام نمی‌دهد. او افزود: به‌دلیل ناپایداری سیاست‌ها مشکلاتی در کشور به وجود آمده و با چنین روالی نمی‌توان فکر کرد که در صادرات و بخش‌های دیگر توسعه پیدا می‌کنیم. شافعی گفت: بزرگ‌ترین مشکلی که در اقتصاد ما رو به تزاید است، نااطمینان بودن است و باید برای این محیط نااطمینانی فکری کرد.

او با اشاره به اینکه صادرکنندگان در این شرایط نابرابر روی پا ایستاده‌اند و کار می‌کنند، تصریح کرد: سهم ما از تجارت جهانی 0.24درصد است و ارزش هر تن صادرات ما 342 دلار و ارزش هر تن واردات 1308 دلار است. شافعی بیان کرد: تنها یک تا یک و نیم درصد از صادرات ما مبتنی بر تولید با تکنولوژی بالا و کارهای دانش‌بنیان است و اگر قرار است صادرات موفق داشته باشیم باید تولید قوی باشد و بتواند در میدان رقابت عرض‌اندام کند. رییس اتاق ایران در بخش دیگری از سخنانش گفت: دیگر نمی‌توانیم با نادیده گرفتن این حجم ناکارآمدی و بحران‌های پیش رو بر اقدامات گذشته پافشاری کنیم. شفاف‌سازی و قبول واقعیت امروز لازمه خروج از وضع موجود است. او افزود: برای حل پایدار و ریشه‌یی بحران‌های متعدد کشور باید واقعیت موجود در جامعه را بپذیریم و به صورت شفاف و روشن از آن سخن بگوییم زیرا همچنان با فرار از واقعیت و عدم پرداختن شفاف به ریشه‌های به وجود آورنده نه تنها قادر به حل اساسی مشکلات نخواهیم بود بلکه همچنان با باقی ماندن در این بحران‌ها شرایط پیچیده‌تر می‌شود.

 ظرفیت‌سازی برای آینده کشور

از سوی دیگر رییس سازمان توسعه تجارت ایران گفت: ظرفیت‌سازی برای آینده کشور باید مورد توجه قرار گیرد و اقلام و خدمات جدی موردنظر باشد و به فکر این باشیم که روند جهانی برای مصارف چیست؟ و چرا به این سمت حرکت نمی‌کنیم؟

مجتبی خسروتاج نیز در این مراسم اظهار کرد: ما در تولید کالا، تولید خدمات، فضای کسب و کار و بنگاه‌ها به ظرفیت‌سازی نیاز داریم، به‌ویژه در جایی که می‌خواهیم ظرفیت‌سازی کنیم باید تولید ما با نیاز مشتری و بازار هماهنگ باشد، در حالی که این همخوانی را نداریم. او تصریح کرد: یکی از وظایف اساسی این است ببینیم کجا ظرفیت‌سازی کنیم و این یک نهضت همگانی است و دانشگاه، کارآفرینان و فعالان صادرات باید جهت‌های موردنیاز آینده را تشخیص بدهند. خسروتاج بیان کرد: یکی از مشکلات این است که اساس سرمایه‌گذاری‌ها رقابتی نبوده و مشکلات امروز به خاطر این است و ما در سازمان توسعه تجارت و وزارت صنعت و معدن آمادگی داریم تا پیشنهادات کارآفرینان را که در ظرفیت‌سازی مطرح می‌شود، بپذیریم که این طرح‌ها می‌تواند کار و درآمد برای کشور ایجاد کند. رییس سازمان توسعه تجارت ایران با اشاره به اینکه نکته مهم دیگر در صادرات، تمرکز روی بازارهاست، گفت: باید با دنیا براساس منافع مشترک تعامل داشت و از هر نوع روش‌ تنشی و افراطی که روابط ما را با دنیا و کشورها به‌هم بزند، پرهیز کرد. او افزود: امروز مذاکرات در چارچوب برد-برد است و توسعه ارتباطات به جایی رسیده که همه از مقررات کشورها خبر دارند. خسروتاج اظهار کرد: برای توسعه صادرات و اینکه صادرکنندگان در شرایط برابر کار کنند، نیاز داریم روابط بین‌المللی داشته باشیم و باید برای بهبود فضای کسب و کار همه مراقبت کنیم.

او درباره چگونگی تجارت خارجی گفت: به‌زودی لایحه‌یی به مجلس می‌دهیم که حداقل برای یک دوره 10 ساله نیاز است کدام قوانین ثبات داشته باشد تا فعالان اقتصادی بتوانند کار کنند و بتوانیم فضای اطمینان را در صادرات داشته باشیم. خسروتاج درباره جوایز صادراتی عنوان کرد: شرایط کشور از نظر منابع درآمدی اجازه نداده به خوبی از این بخش استفاده شود و در بودجه ۹۷ موارد خوبی پیش‌بینی شده است.

او بیان کرد: ۴۳ میلیارد دلار سال قبل صادرات غیرنفتی داشته‌ایم که 2درصد آن را برای حمایت از صادرات نیاز داریم و اگر تامین شود، یک قدم رو به جلو است و امیدواریم مجلس زمینه این امر را فراهم کند.

 اتخاذ تدابیر برای مشکلات

در عین حال عضو هیات‌رییسه فراکسیون توسعه صادرات غیرنفتی مجلس در مراسم تجلیل از صادرکنندگان برتر کرمان گفت: در ۹ ماهه امسال نسبت به سال قبل تراز تجاری کشور منفی و واردات از صادرات بیشتر شد که این علامت خوبی نیست و باید با اتخاذ تدابیر خوب این مشکلات حل شود. حمیدرضا فولادگر اظهار کرد: بخشی از مسائل صادرات مربوط به رقابت با قیمت، کیفیت کالا و خدمات پس از فروش است. او افزود: بخش دیگری از مشکلات به‌دلیل دشمنی‌هایی است که با کشور ما می‌شود و به‌دلیل تحریم‌ها و... هزینه‌ها بالا می‌رود که باید با مشوق‌ها و ایجاد شرایطی برای صادرکنندگان این مسائل را حل کنیم. فولادگر تصریح کرد: اگر تسهیلات داده می‌شود، یارانه درنظر گرفته و جوایز صادراتی اعطا شود و از سو دیگر باید با ایجاد پیمان‌های دوطرفه، شرایط بهتری برای صادرکنندگان ایجاد کنیم. او بیان کرد: قوانین در سال‌های گذشته راهگشا بوده و قوانین خوبی در چهار سال گذشته تصویب شده که مهم این است نظارت کنیم خوب اجرا شود زیرا خیلی خلأ قانونی نداریم و بیشتر باید کار نظارتی کرد.

نماینده اصفهان در مجلس گفت: برای حضور در بازارهای جهانی، راهی جز هلدینگ‌ها و کنسرسیوم‌های صادراتی نداریم. او عنوان کرد: در ۹ماهه امسال نسبت به سال قبل تراز تجاری کشور منفی و واردات از صادرات بیشتر شد که این علامت خوبی نیست و باید با اتخاذ تدابیر خوب این مشکلات حل شود. این نماینده مجلس افزود: محصولات خوبی در کشور تولید می‌شود اما تا زمانی که برندسازی نشود، نمی‌توانند در صحنه بین‌المللی رقابت کنند. فولادگر در ادامه اظهار کرد: فرصت‌های خوبی در استان کرمان وجود دارد و تکمیل زنجیره فولاد و مس کار خوبی است و انصافا این استان موفقیت‌های خوبی هم در حمایت از بخش خصوصی و هم فرصت‌های ایجاد شده در بحث اشتغال و تکمیل زنجیره ارزش افزوده در سال‌های گذشته داشته است.