راهکار تبدیل ارز گاوصندوق‌ها به سپرده ارزی

بهاءالدین حسینی‌هاشمی

کارشناس بانکی‌

بازپرداخت ارز سپرده‌گذاران با نرخ رسمی و مبادله‌یی از مهم‌ترین موانع اقبال به سپرده‌گذاری ارزی است و برای ترغیب دارندگان ارز بانک مرکزی می‌تواند، مقرر کند نرخ بازپرداخت سپرده‌های ارزی براساس نرخ روز بازار باشد.

وقتی حساب ارزی برای افراد باز می‌شود در شبکه بانکی معادل آن یک حساب هم‌ارز ریالی بازی می‌شود و نرخ محاسباتی ریال آن همان نرخ مبادله‌یی یا رسمی است که در بخش دارایی‌ها و بدهی‌های بانک قرار می‌گیرد.  نرخ رسمی ارز نرخی است که بانک مرکزی اعلام می‌کند و همه محاسبات و مبادلات دولتی با این نرخ انجام می‌شود.  تا پیش از این ارز به دو منشا داخلی و خارجی تقسیم می‌شد و اگر منشا ارز خارجی بود، فرد می‌توانست از حساب خود به حسابی در خارج از کشور ارز منتقل کند و اگر منشا ارز داخلی بود فقط می‌توانست به یک حساب در داخل ارز منتقل کند که البته این شرایط اصلاح و انتقال و حواله ارز از طریق صرافی بانک برای هر ارزی امکان‌پذیر شد.

در قراردادهای افتتاح حساب ارزی درج می‌شود، در صورتی که بانک نتواند معادل ارز سپرده‌گذاری شده را به مشتری بازپرداخت کند، معادل ریالی آن را پرداخت کند. اما نرخ ارز براساس ارز رسمی یا بانکی تعیین می‌شود که این مساله موجب ایجاد یک تفاوت قیمت بین ارز بازار و ارز دریافتی از بانک می‌شود و سپرده‌گذار را متضرر می‌کند.  بخشنامه بانک مرکزی به بانک‌ها برای خرید و فروش ارز به قیمت بازار توسط صرافی‌ بانک‌ها، بانک می‌تواند ارز به قیمت بازار را مبنا قرار دهد و بر اساس آن افتتاح حساب و بازپرداخت سپرده ارزی کند. اما بسیاری از بانک‌ها همچنان ارز بانکی یا مبادله‌یی (رسمی) را مدنظر قرار می‌دهند.

برای اصلاح نرخ ارز مبنا در قراردادهای ارزی بانک‌ها نیازمند قانونگذاری هستیم و بانک مرکزی می‌تواند برای جلب نظر دارندگان ارز دستورالعمل‌ یا بخشنامه‌یی به بانک‌ها ارسال کند که بر اساس آن افتتاح و بازپرداخت سپرده‌های ارزی بر مبنای نرخ روز بازار انجام شود و بانک‌ها به نرخ روز ارز بخرند و به نرخ روز بفروشند و تبدیل آن هم با نرخ روز انجام شود که البته برای مبنا تعیین کردن می‌توان میانگین فروش ارز توسط یک یا دو صرافی بانکی را مبنا قرار داد.  با این کار دارندگان ارز تمایل به سپرده‌گذاری ارزی پیدا می‌کنند و این کار سپرده‌گذاران ارزی را ترغیب می‌کند که موجودی ارزی خود را به جای نگهداری در گاوصندوق در بانک سپرده‌گذاری کنند. هم‌ اکنون شرکت‌های گردشگری و مسافرتی زیادی هستند که به دلیل عدم اطمینان از وصول ارز خود و احتمال متضرر شدن تمایلی به افتتاح حساب ارزی ندارند.

بنابراین اصلاح فرآیند تسویه و بازپرداخت سپرده‌های ارزی قطعا گام مهمی برای افزایش تمایل دارندگان ارز به سپرده‌گذاری ارزی خواهد بود.