قربانیان بی‌هیاهو

گروه انرژی  

4 بهمن ماه و 10 روز پس از آنکه نفتکش سانچی به طور کامل به زیر آب رفت و پایانی تلخ بر 8 روز امیدواری مردم نوشت هنوز هم افکار عمومی، هرازگاهی خبرهای مرتبط با سانچی را نگاهی می‌انداختند تا دست‌کم ابهامات این فاجعه اندکی روشن شود. در این حال و هوا انبارهای سوخت یک شرکت در بندرعباس آتش گرفت و دست‌کم 5 کشته و زخمی بر جای گذاشت اما تقریبا اخباری که رسانه‌های مختلف درباره این حادثه نگاشتند به همین جا ختم شد. میزان بی‌‌اعتنایی اغلب رسانه‌ها نسبت به این موضوع به حدی بود که اغلب این رسانه‌ها نام کارخانه‌یی که انبارهای قیر به آن مربوط می‌شد را به اشتباه «مه سنگ» نوشتند. «تعادل» در همان هنگام با مجتبى خالدى، سخنگوی اورژانس کشوری که بسیاری از اخبار از قول او منتقل شده بود، تماس حاصل کرد تا صحت نام این کارخانه را جویا شود. سخنگوی اورژانس در پاسخ به این پرسش «تعادل» که آیا او اطمینان دارد نام کارخانه‌یی که واقعه در آن رخ داده «مه‌سنگ» است، عنوان کرد که این نام را از تکنیسین‌هایی که در محل حادثه حضور داشته‌اند، شنیده است. او همچنین در پاسخ به این مساله که هیچ اطلاعاتی در جست‌وجوی اینترنتی به‌نام «مه‌سنگ» موجود نیست، عنوان کرد که لزوما تمام شرکت‌ها اطلاعاتی ثبت شده در اینترنت ندارند. اما حالا با پیگیری «تعادل» مشخص شد که نام کارخانه «گران‌سنگ مهر» بوده و انبار قیر که ابتدا عنوان شد متعلق به کارخانه تولید قیر است، مایملک این شرکت بوده است. مشروح گزارش «تعادل» در این باره را در ادامه مى‌خوانید.

با انتشار نخستین خبرها در مورد آتش‌سوزی در انبار قیر واقع در بندرعباس «تعادل» به دنبال کشف اطلاعات بیشتر و دقیق‌تری از این اخبار بود. مجاری کسب خبر اما نامشخص بوده و به دلیل انتشار اطلاعات غلط عملا امکان ردیابی دقیق ماجرا وجود نداشت. در نتیجه در ادامه بر آن شدیم تا با آتش‌نشانی بندرعباس به عنوان نهادی که در صحنه حضور داشته، تماس برقرار کنیم.

این تماس نیز اما به دلیل محدود بودن ساعت کاری قسمت اداری این واحد تا ساعت 14 هر روز تا روز چهارشنبه امکان‌پذیر نشد. در نهایت در این روز و به دنبال برقراری تماس با روابط عمومی آتش‌نشانی بندر عباس در وهله نخست مشخص شد که نام این کارخانه نه «مه‌سنگ» بلکه «گران‌سنگ مهر» بوده است.

طبق خبری که 28مهر سال 1383 در خبرگزاری مهر منتشر شده است، گران‌سنگ مهر یکی از 60طرحی به حساب می‌آید که در آن سال مورد استقبال سرمایه‌گذاران خارجی قرار گرفت. در بخشی از این خبر عنوان شده است که در میان کشورهای آفریقایی، کشور لیبریا در زمنیه ساخت مخازن و تاسیسات ذخیره‌سازی فرآورده‌های نفتی در قالب یک شرکت حقوقی با شرکت ایرانی گران‌سنگ مهر قراردادی به ارزش 6 میلیون دلار عقد کرد. میزان مشارکت طرف خارجی در این طرح 75درصد است.

اما در دیگر نتایج محدود جست‌وجو درباره این شرکت، مورد دیگر خبری در خصوص بازدید «اعضای مرکز خدمات سرمایه‌گذاری» از این شرکت است که در وب‌سایت«مرکز خدمات سرمایه‌گذاری استان هرمزگان» منتشر شده و تاریخ انتشار آن نامشخص است. در متن این خبر عنوان شده است که این نشست با هدف بررسی و شناسایی مشکلات فراروی پروژه ساخت مخازن و تاسیسات ذخیره‌سازی فرآورده‌های نفتی در شرکت گران‌سنگ مهر انجام گرفت.

این عبارات حاکی از این است که قبل از وقوع حادثه روز 4بهمن ماه «مشکلاتی» پیش روی شرکت گران‌سنگ ‌مهر که در واقع در زمینه «ذخیره‌سازی فرآورده‌های نفتی» فعالیت دارد، وجود داشته است. همین وب‌سایت در ادامه توضیح داده که شرکت مهندسی گران‌سنگ مهر با در اختیار داشتن 4دستگاه مخزن به ظرفیت جمعا 22400متر مکعب و 3دستگاه مخزن به ظرفیت 15000متر مکعب و یک دستگاه مخزن به ظرفیت 800 متر مکعب و تعدادی حوضچه در زمینه ذخیره‌سازی فرآورده‌های نفتی فعالیت داشته است. اما خبر دیگری نیز در تایید «مشکلات» شرکت گران‌سنگ ‌مهر در پورتال وزارت امور اقتصادی و دارایی به انتشار رسیده است. در این خبر که تاریخ انتشار آن نیز نامشخص است به نقل از علی ابراهیمی، رییس سازمان امور اقتصادی و دارایی و دبیر ستاد سرمایه‌گذاری عنوان شده است که دومین جلسه ستاد سرمایه‎گذاری استان هرمزگان در محل سالن جلسات معاونت برنامه‌ریزی استانداری و با حضور دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط برگزار شده و در آن مشکلات چند شرکت ازجمله شرکت پارس پترولیوم و شرکت گران‌سنگ مهر مورد بررسی قرار گرفته است.

از سویی هیچ گونه اطلاعات حاوی نحوه تماس با این کارخانه، مدیران آن و مسائلی از این دست در جست‌وجوی اینترنتی یافت نمی‌شود.

 مفقود شدن یک نفر در حادثه

 اما این تنها نکته حادثه‌یى که منجر به فوت 3نفر شده است به حساب نمی‌آید. براساس اطلاعاتی که در پایگاه‌های اطلاع‌رسانی آتش‌نشانی بندرعباس درج شده است، ساعت 06: 13 چهارشنبه 4بهمن ماه اطلاع داده شده است که یکی از مخازن ذخیره فرآورده‌های نفتی شرکت «گران‌سنگ مهر» آتش گرفته است.

تنها چند ساعت از این حادثه گذشته بود که فرجام دانش، مدیرعامل سازمان آتش نشانی بندرعباس در گفت‌وگوی زنده خبری تلویزیون حضور تلفنی یافت و 2دقیقه درباره آتش‌سوزی و اقدامات انجام شده صحبت کرد. وی عنوان کرد که این حادثه متاسفانه 3کشته داشته و 3نفر هم مجروح شده‌اند(تعداد مجروحان در منابع دیگر 2 نفر قید شدند).

دانش در این گفت‌وگوی تلفنی برآورد کرد که آتش‌سوزی تا 2ساعت دیگر(یعنی حوالی 6 بعدازظهر 4بهمن) به طور کامل خاموش شود. در اینجا تقریبا تلاش رسانه‌ها و مسوولان برای پیگیری این حادثه و علل رخ دادن آن به انتها رسید و تنها سازمان آتش‌نشانی بندرعباس بود که تا پایان عملیات خاموش کردن آتش به اطلاع‌رسانی لحظه‌یی ادامه داد.

اما در ساعت 22 روز وقوع حادثه امینی‌زاده، معاون عملیات سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری بندرعباس خبر داد: آتش مهار شده و تلاش‌ها برای اطفای کامل آن ادامه دارد. این خبر به معنای آن بود که برآوردهای اولیه از زمان خاموش کردن کامل آتش تحقق نیافته است. با این حال برآورد دوم هم که به معنای خاموش شدن آتش در ساعات ابتدایی بامداد پنج‌شنبه بود، محقق نشد و طبق اطلاعات موجود در کانال رسمی تلگرام آتش‌نشانی بندرعباس، مخازن شرکت گران‌سنگ مهر تا حوالی ساعت 7بامداد پنج‌شنبه زبانه می‌کشید.

شعله‌هایی که نه تنها باعث مرگ 3نفر و مجروح شدن 2نفر شد بلکه طبق شواهد منجر به مفقود شدن یکی از اجساد نیز شده است. در این میان هرقدر که جو عمومی شامل رسانه‌ها یا مردم عادی رفتاری به‌ شدت احساسی در مورد حادثه نفتکش سانچی نشان داد، حادثه‌یی که روز 4بهمن رخ داده و منجر به از دست رفتن جان3نفر شد با بی‌تفاوتی و بی‌توجهی هر دو بخش همراه شد. واکنش صدا و سیما به این واقعه، گفت‌وگویی 2دقیقه‌یی با مدیرعامل آتش‌شناسی بندرعباس بود که بیش از هر چیز منحصر به صحبت‌های فنی در مورد عملیات اطفا می‌شد.

اعضای کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی نیز که در سال جاری بارها و بارها وزیر نفت و معاونان مختلف او را پس از آتش‌سوزی‌ها و انفجارهای مکرر سال 96 به مجلس خوانده بودند این ‌بار سکوت پیشه کردند و غرق در چالش‌های موجود بر سر بودجه سال بعد شدند.

در همین بی‌توجهی بود که احمد پویافر، فرماندار بندرعباس در جریان بازدید از غرفه ایرنا در نمایشگاه کتاب هرمزگان برای نخستین ‌بار و چندین روز پس از واقعه عنوان کرد که تنها 2پیکر از افراد جانباخته در این حادثه «مشاهده» شده است. پویافر در این اظهارات بیان کرد:«در تمام مدت حضور در محل حادثه تنها دو جسد مشاهده شد و با وجود تفحص‌های بسیار جسد دیگری کشف نشد.» پویافر درخصوص برخی اظهارات مبنی‌بر سقوط نفر سوم به داخل مخزن گفت: احتمال دارد اما بسیار ضعیف است. اما پس از این صحبت‌ها، ایرنا پرسشی را در این خصوص که تکلیف پیکر این کارگر چه شده است با پویافر مطرح نکرد.

این درحالی است که ایران از زمان اعلام قطعی غرق شدن نفتکش سانچی به راه‌های مختلفی برای یافتن اجساد خدمه این نفتکش که تقریبا از منظر فنی احتمال پیدا شدن اجساد آنها بسیار کم است، متوسل شده است. این رویکرد متناقض و دوگانه این پرسش را به وجود می‌آورد آیا رفتارهایی که از مسوولان در قبال نفتکش سانچی بروز کرده است، رفتار همیشگی بوده یا بیش از هر چیز ظاهرسازی برای پاسخگویی به فشار افکار عمومی به شمار می‌‌رود؟