شفاف‌سازی اقتصادی برای ارتقای درآمدهای مالیاتی

گروه اقتصاد کلان|

 در بودجه 96 درآمدهای مالیاتی به میزان 116هزارمیلیارد تومان پیش‌بینی شده بود که از این میزان در 9ماهه ابتدایی سال 68 هزارمیلیارد تومان تامین شده است. عملکرد مالیاتی حاکی از افزایش 4درصدی درآمدهای مالیاتی از ابتدای سال جاری تا پایان آذر ماه نسبت به مدت مشابه سال گذشته است. در این میان در شرایطی که دولت در فشار مالی سنگینی قرار دارد، درآمدهای مالیاتی یکی از مهم‌ترین نقاط اتکای دولت برای تامین درآمد به شمار می‌رود که در بودجه 97 هم 128هزارمیلیارد تومان درآمد از محل مالیات پیش‌بینی شده است. تامین این رقم در شرایطی که دولت در هماهنگ کردن دخل و خرج خود در بودجه جاری با مشکل مواجه است بسیار حائز اهمیت خواهد بود.  هر چند عملکرد سال گذشته بخش مالیات بسیار امیدبخش بود اما عملکرد 9ماهه سال جاری چندان امیدوارکننده نیست. هر چند برای قضاوت درآمدهای مالیاتی نمی‌توان به آمارهای موجود اتکا کرد و باید تا پایان سال و وصول تمام درآمدهای مالیاتی صبور بود اما ناکامی در تامین کامل درآمدهای مالیاتی دولت را با چالش‌های بسیاری در بودجه مواجه خواهد کرد. به نظر می‌رسد دیگر دولت باید به دنبال راهکارهای جدیدی برای گسترش درآمدهای مالیاتی باشد و بر این اساس گسترده‌تر کردن پایه‌های مالیاتی، شفافیت اطلاعاتی و جلوگیری از فرارهای مالیاتی باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد. در این زمینه معاون وزیر اقتصاد با اشاره به دلایل نوسان در بودجه‌های سالانه گفت: معافیت‌های مالیاتی در کنار فرار مالیاتی موجب عدم شفافیت همچنین پایین بودن سهم مالیات در بوجه شده است.

به گزارش ایبنا، حسین میرشجاعیان درباره سهم پایین مالیات در اقتصاد ایران گفت: بودجه در سراسر دنیا مبتنی بر مالیات تامین می‌شود. این درحالی است بودجه‌هایی که از منابع دیگری ازجمله فروش منابع طبیعی تامین می‌شود، ناپایدار و این به معنای انعکاس نوسانات در بودجه است. وی ادامه داد: به همین دلیل است که بودجه‌ کشور نوسان دارد و در ابتدای سال مطمئن نیستیم که آیا می‌توانیم درآمد پیش‌بینی‌شده را کسب کنیم یا خیر.

معاون اقتصادی وزیر اقتصاد با تاکید بر اینکه حدود ۳۵درصد بودجه ما از محل درآمدهای نفتی حاصل می‌شود، توضیح داد: این رقم در اوایل دهه ۸۰ در برخی مقاطع به بیش از ۶۰ درصد نیز رسیده است.

میرشجاعیان به نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی اشاره و تصریح کرد: اگر به این رقم پرداخت‌های تامین اجتماعی را اضافه کنیم این شاخص به ۱۴ می‌رسد؛ این درحالی است که در کشورهای توسعه‌یافته به خصوص کشورهای اتحادیه اروپا این نرخ به ۴۵درصد هم رسیده است.  وی با بیان اینکه معافیت‌های وسیع مالیاتی در کشور از دلایل پایین بودن این نسبت است، اظهار کرد: نزدیک به ۴۰درصد اقتصاد کشور مانند بخش کشاورزی و سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد و ویژه و... از پرداخت مالیات معاف هستند؛ ضمن اینکه فرار مالیاتی بالایی نیز در اقتصاد وجود دارد. به عبارت دیگر پایه مالیاتی نتوانسته وسیع شود و در نتیجه معافیت‌های زیادی وجود دارد. معاون وزیر اقتصاد گفت: اگر می‌خواهیم میزان وابستگی به درآمد نفتی در کشور کم شود باید دولت رویکرد خود را مشخص و معافیت‌ها را نیز در بخش‌های مختلف کم و هدفمند کند.  میرشجاعیان با تاکید بر اینکه معافیت به معنی نبود اظهارنامه مالیاتی و عدم شفافیت است، خاطرنشان کرد: پیشنهاد این است که اگر دولت یا مجموعه کشور قصد دارد از بخش خاصی حمایت کند، نرخ مالیات را به صفر برساند نه اینکه آن را کامل معاف کند. این امر باعث شفافیت و مشخص شدن میزان درآمدها می‌شود به عبارت دیگر فرد باید اظهارنامه ارائه کند اما مالیات نپردازد. وی با بیان اینکه دولت باید از حمایت‌های بی‌دلیل از بخش‌های مختلف دوری کند، افزود: لزوما این نوع حمایت‌ها به بخش‌های مختلف کمک نمی‌کند و بخش خصوصی همواره این مطالبه را دارد که مالیات پرداخت نکند؛ اما باید دید که آیا پشت این حمایت‌ها رونق است یا اینکه این حمایت‌ها کور است.

میرشجاعیان ناهماهنگی بانک‌های اطلاعاتی کشور را در ایجاد فرار مالیاتی موثر دانست و گفت: بانک‌های اطلاعاتی کشور مانند مجمع‌الجزایر در حوزه‌های مختلف توسعه پیدا کرده‌اند و یکپارچه نیستند؛ این درحالی است که اگر بانک‌های اطلاعاتی هماهنگ شود از فرار مالیاتی جلوگیری می‌شود.