پرواز ابدی پرنده پیر
آخوندی: در حالی که بودجه کشور ۱۰۰میلیارد دلار است، بازسازی ناوگان هوایی به ۵۰ میلیارد دلار بودجه نیاز دارد
تعادل|
چندی است که دولت گرفتار چرخه حوادث شده است. از زمین‌لرزه‌های پی‌در‌پی گرفته تا برف و بوران و غرق شدن نفتکش سانچی، دیروز با حادثه دیگری روبه‌رو شد و آن سقوط یک هواپیمای مسافری بود. دیروز یک فروند هواپیمای ATR72 متعلق به شرکت آسمان ساعت ۸ صبح و در 14 مایلی فرودگاه یاسوج از رادار خارج شد و پس از گذشت 7 ساعت از وقوع حادثه، مکان احتمالی برای یافتن لاشه در منطقه پادنا مشخص شد، اما تا لحظه نگارش این گزارش، لاشه این هواپیما یافت نشده است. این هواپیما با 60 مسافر، 2 مهماندار، 2 نفر کادر امنیت پرواز و 2 خلبان و کمک خلبان ساعت 7 و 6 دقیقه صبح از فرودگاه مهرآباد عازم یاسوج شد اما به فرودگاه مقصد نرسید. پس از ناپدید شدن این هواپیما از صفحه رادار در ساعت 10 صبح، بدی آب و هوا، بارش برف و همچنین کوهستانی بودن منطقه، نگرانی‌ها درباره سقوط این هواپیما را قوت بخشید اما با وجود این مدیر روابط عمومی شرکت هواپیمایی آسمان تا ساعت‌ها، سقوط هواپیما را تایید نمی‌کرد و اظهارنظر در این زمینه را به یافتن لاشه هواپیما موکول می‌کرد.
خارج شدن هواپیما از رادار و گمانه‌زنی‌ها درباره سقوط هواپیما موجب شد شایعاتی در فضای مجازی و برخی رسانه‌ها درباره احتمال سقوط به علت نقص فنی و وجود مشکل قبلی در این هواپیما، فرسوده بودن هواپیما، نبود رادار در فرودگاه یاسوج و همچنین برجامی بودن آن منتشر شود. اما رییس سازمان هواپیمایی کشور در پاسخ به گمانه‌زنی‌ها و شایعات منتشر شده در فضای مجازی گفت: دستگاه ناوبری که روی این هواپیما نصب شده بود، مدرن بود و این درست نیست که مسائل قبل و نقص‌هایی که این هواپیما در سال‌های قبل داشته است را به سقوط آن ربط دهیم. به گزارش ایسنا، علی عابدزاده همچنین اظهار کرد: این هواپیما در سال ۱۹۹۳ ساخته شده بود و نمی‌توان برای یک هواپیما عمر دقیقی تعیین کرد. عمر هواپیما به تعداد و ساعت پرواز بستگی دارد، بنابراین، این موضوع تقریبی است و نمی‌توان گفت هواپیمایی که سقوط کرده فرسوده بوده است. ناگفته نماند رییس فرودگاه یاسوج هم در واکنش به انتشار اخباری درباره نبود رادار در این فرودگاه در گفت‌وگو با ایرنا اظهار کرد: فعالیت فرودگاه بدون رادار ممکن نیست و این شایعه تکذیب می‌شود.
سابقه نقص فنی هواپیما؟
به گفته برخی کارشناسان صنعت هوایی و تعدادی از کاربران فضای مجازی تا ساعاتی پس از وقوع حادثه سقوط، اسنادی درباره اورهال هواپیمای ATR72 در اینستاگرام وجود داشته که نشان می‌دهد این هواپیما توسط متخصصان این ایرلاین تعمیر شده و پیش از این به مدت 7 سال در شیراز زمینگیر بوده است، اما پس از مدتی، این اطلاعات پاک می‌شود. با این حال، مدیر روابط عمومی این ایرلاین گفت: هواپیمایی آسمان هیچ صفحه رسمی در اینستاگرام ندارد.
پیش‌بینی‌ها درباره علت سقوط
اگرچه «تعادل» در گفت‌وگو با چند کارشناس صنعت هوایی و خلبان با سابقه تلاش کرد دلایل احتمالی وقوع حادثه سقوط هواپیمای ATR72 را بررسی کند، اما کارشناسان این حوزه معتقدند تا زمانی که اطلاعات جعبه سیاه هواپیما مورد بررسی و تحلیل قرار نگیرد، نمی‌توان درباره علت حادثه نظر دقیقی داد. حمیدرضا پهلوانی رییس سابق سازمان هواپیمایی کشوری درباره حادثه رخ داده هواپیمای ATR72 به «تعادل» گفت: اظهارنظر درباره این حادثه تنها باید توسط معاونت عملیات شرکت هواپیمایی آسمان انجام شود.
پهلوانی با اشاره به اینکه حتما این هواپیما شرایط لازم برای عملیاتی شدن را داشته که پرواز کرده است، افزود: هر اظهارنظر درباره علت سقوط هواپیما باتوجه به عدم آشنایی با توانمندی خلبانان‌ها، محدودیت‌های آب و هوایی، امکانات دقیق هواپیما و... هویت ندارد و ممکن است نادرست باشد. اما کاپیتان فرهادی که یکی از خلبان‌های باسابقه کشور است، با اشاره به اینکه نمی‌توان هم‌اکنون ارزیابی درستی از علل وقوع حادثه داشت، به «تعادل» گفت: هر اظهارنظری درباره علت وقوع این حادثه ممکن است با انجام بررسی‌های دقیق‌تر تکذیب شود. فرهادی ادامه داد: بررسی دلایل وقوع اغلب حوادث و سوانح هوایی در دنیا نشان می‌دهد که خطای انسانی در این زمینه نقش اصلی را ایفا می‌کند و در ایران هم همین‌گونه است. او اظهار کرد: در آب و هواهای مختلف پروازها انجام می‌شود و باتوجه به وجود سیستم‌های پیشرفته ارتفاع یاب در هواپیماها نمی‌توان اعلام کرد که بدی آب و هوا و بارش برف علت وقوع این حادثه بوده است، اگرچه ممکن است این موضوع هم بی‌تاثیر نبوده باشد.
درحالی که خلبان‌های ایرانی از اظهارنظر درباره علل وقوع حادثه امتناع می‌کنند، اما دیوید لیرمونت متخصص ایمنی پرواز و خلبان سابق از لندن درباره وقوع حادثه سقوط هواپیما در سمیرم به شبکه الجزیره گفت: وضعیت جوی در کوهستانی که این هواپیما سقوط کرده، بسیار بد است و به نظر می‌رسد که این هواپیما در حال کم کردن ارتفاع به سوی مقصد بوده و در موقعیت اشتباهی قرار داشته و به کوه برخورد کرده است. او افزود: اساسا این مساله ناشی از اشتباه ناوبری است و هواپیمایی که به کوهستان پوشیده از ابر برخورد می‌کند مانند کشتی است که به صخره برخورد می‌کند.
به گفته لیرمونت، هواپیمایی که سقوط کرده، مدلی بوده که به خوبی امتحانش را پس داده بود اما این شرکت هواپیمایی با سوانح هوایی در ایران بیگانه نبوده است. شرکت هواپیمایی آسمان پروازهای زیادی در مناطقی که پرواز در آنها دشوار است، انجام می‌دهد و به همین دلیل در معرض ریسک بیشتری قرار می‌گیرد.
دستور روحانی به آخوندی
نخستین واکنش پس از انتشار خبر سقوط هواپیما را حسن روحانی رییس‌جمهوری نشان داد و طی حکمی عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی را مسوول تهیه گزارش علل سقوط هواپیمای شرکت آسمان کرد. پس از صدور این حکم، وزیر راه و شهرسازی هم خواستار تشکیل ستاد بررسی سانحه و ۱۱ گروه تخصصی همراه توسط رییس سازمان هواپیمایی کشوری در روز گذشته شد.
اما وزیر راه و شهرسازی که در زمان اعلام سقوط هواپیما در همایش بین‌المللی مهندسی حمل و نقل و ترافیک در حال سخنرانی بود، نیاز کشور در حوزه حمل و نقل هوایی را ۵۰۰ هواپیما اعلام کرد و گفت: امروز در ناوگان هوایی ما ۲۰۰ هواپیمای فرسوده با عمر بالای ۲۰ سال فعالیت می‌کنند که ممکن است هر لحظه دچار مشکل شوند. آخوندی گفت: در حالی که کل بودجه کشور ۱۰۰میلیارد دلار است، ما برای بازسازی ناوگان هوایی به ۵۰ میلیارد دلار بودجه نیازمندیم.
درباره ATR72 سقوط کرده
براساس آمار پایگاه اینترنتی Planespotters.net، هواپیمای ATR72 سقوط کرده با کد
EP-ATX در تولوز فرانسه تولید شده بود و عمر آن ۱۹ سال و ۳ ماه بوده است و شرکت هواپیمایی آسمان آن را در دسامبر سال ۲۰۰۷ تحویل گرفته بود. هواپیمای ATR72 یک هواپیمای دوموتوره توربوپراپ است که در پروازهای منطقه‌یی کوتاه‌برد مورد استفاده قرار می‌گیرد. این هواپیما در فرانسه و ایتالیا از سوی شرکت ATR طراحی و تولید شده است و عدد ۷۲ این مدل از ظرفیت سرنشین استاندارد این هواپیما مشتق شده که می‌تواند ۷۲ تا ۷۸ مسافر را در خود جای دهد.
این هواپیما به جای توربوجت، با پروانه‌های آرام و کارآمدی کار می‌کند که این هواپیما را برای پروازهای کوتاهی که سرعت پایین ۷۲۵ کیلومتر در ساعت دارند، مناسب می‌کند. این هواپیما در دهه ۱۹۸۰ از سوی ATR طراحی شد. براساس اطلاعات وب‌سایت «شبکه ایمنی هواپیمایی»، هواپیمای مدل ATR72 سابقه ۲۴سانحه با مجموع ۳۳۲ تلفات داشته که نرخ بازماندگان سانحه این مدل هواپیما، ۲۸درصد از مجموع سوانح بوده است.
تاریخچه حوادث هوایی در ایران
بررسی سوانح هوایی در 38 سال گذشته
(96-1358) نشان می‌دهد که تهران در صدر فهرست سوانح هوایی کشور جای دارد. تعداد تلفات ناشی از 18 سقوط مرگبار هواپیما از سال 1358 تا 1396 به رقم 1598 نفر رسید. همچنین براساس مطالعات جهانی علل وقوع سوانح هوایی در 50 سال گذشته، اشتباه خلبان بیشترین سهم (50درصد) را داشته است و سایر دلایل در وقوع سوانح هوایی نقص فنی با 22درصد، شرایط جوی با 12درصد، خرابکاری 9درصد، سایر خطاهای انسانی 6درصد و سایر علل یک درصد ثبت شده است.
براساس گزارش شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران درباره زمان وقوع حوادث، بروز 25درصد سوانح هنگام فرود، 12درصد سوانح روی باند، 12درصد سوانح هنگام جدا شدن از باند، 11درصد هنگام حرکت نهایی به سمت باند، 10درصد سوانح هنگام رسیدن به اوج پرواز، 10درصد حرکت اولیه به سمت باند، 8درصد حوادث هنگام حرکت در ارتفاع، 8درصد هنگام ارتفاع‌گیری اولیه و 4درصد زمان کاهش ارتفاع رخ داده است.
