برجام با این وضع ادامه نمی‌یابد
سیاست‌های خصمانه ترامپ علیه توافق هسته‌یی تا به آنجا پیش رفته که برای نخستین بار یکی از اعضای تیم مذاکره‌کننده ایران اذعان می‌کند به پایداری برجام امیدوار نیست. عباس عراقچی که از مذاکرات ایران با 1+5 در دوره سعید جلیلی تا محمدجواد ظریف در طرف ایرانی حضور داشته، هفته گذشته به انگلیس رفته بود تا در گفت‌وگوی سیاسی میان دو کشور شرکت کند. آنچه بیش از همه در این سفر از او پرسیده شد، آینده برجام بود. برجامی که به گفته عراقچی اگر سودی برای ایران نداشته باشد، دلیلی برای ادامه پایبندی کشورمان به آن وجود ندارد. اما جمله‌یی هم به این سخن تکراری اضافه شده بود؛ آنجا که معاون وزیر امور خارجه کشورمان تاکید کرد که «تاکنون ما متقاعد نشده‌ایم که برجام می‌تواند حفظ و ایران از مزایای آن بهره‌مند شود.» این جمله عراقچی واکنش صریحی بود به اظهارات مقامات امریکایی درباره برجام. آنها با «فاجعه‌بار» توصیف کردن برجام می‌گویند که ایران در توافق هسته‌یی غربی‌ها را فریب داده است و باید توافقی جدید جایگزین برجام شود. آخرین بار مایک پنس معاون رییس‌جمهوری ایالات متحده چنین موضعی گرفت. او روز پنج‌شنبه هفته گذشته در جریان کنفرانس محافظه‌کاران امریکا در بخشی از سخنان خود گفت که «امریکا دیگر توافق فاجعه‌بار هسته‌یی با ایران را تایید نمی‌کند.»
برجام نفع نداشته باشد، خارج می‌شویم
حال موضع دو طرف توافق کاملا مشخص شده است؛ از یک‌سو امریکا می‌گوید که به‌طور حتم از برجام خارج می‌شود و مایل به حفظ این توافق نیست، از سوی دیگر ایران نیز با تاکید بر پایبندی ایران به برجام بر اساس مفاد این توافقنامه هشدار می‌دهد که اگر برجام برای ایران سودی نداشته باشد دلیلی برای ماندگاری‌اش وجود ندارد. عراقچی در گفت‌وگویی با شبکه قطری الجزیره در همین رابطه گفت که «موضع ایران بسیار شفاف است؛ ما تا زمانی که بتوانیم از منافع اقتصادی برجام بهره‌مند شویم در این معاهده می‌مانیم.»
او این پرسش را مطرح کرد که اگر امریکا از برجام خارج شود آیا ایران می‌تواند همچنان از منافع برجام بهره‌مند شود؟ سوالی که به اعتقاد عراقچی پاسخ آن در طرف مقابل وجود دارد؛ هرچند عراقچی تاکید کرد که «تاکنون ما متقاعد نشده‌ایم که برجام می‌تواند، حفظ شود و ایران از مزایای آن بهره‌مند شود. این موضوع تا حد قابل توجهی به دیگر طرف‌های برجام بستگی دارد. با این حال فکر نمی‌کنم که طرف‌ها بدون حضور امریکا بتوانند به تعهدات خود در برجام عمل کنند و این بسیار مهم است.»
همچنین معاون وزیر امور خارجه در سخنرانی خود در موسسه چتم‌هاوس تاکید کرد که « اگر همین سیاست بلاتکلیفی و ابهام درباره برجام ادامه داشته باشد، اگر شرکت‌ها و بانک‌ها با ایران همکاری نداشته باشند، ما نمی‌توانیم در توافقنامه‌یی که هیچ نفعی برای ما ندارد، باقی بمانیم.» عراقچی تصریح کرد: اگر برنامه جامع اقدام مشترک از دست برود، ما با یک بحران هسته‌یی دیگر روبه‌رو خواهیم شد. دیگر برای اروپایی‌ها یا جامعه بین‌المللی وقتی از حفظ توافق هسته‌یی یا نجات آن گفته می‌شود، گزینه انتخاب میان ایران یا بازار امریکا یا گزینه همکاری‌های اقتصادی در میان نخواهد بود، بلکه گزینه انتخاب میان بهره‌مندی از امنیت یا ناامنی در میان است.
عراقچی با این حال تاکید کرد که پایبندی ایران به خودداری از دستیابی به سلاح هسته‌یی امری همیشگی و دایم است. او افزود: امریکا هر روز مفاد توافقنامه هسته‌یی ایران را نقض کرده است. با توجه به این موضوع حتی اگر ضرب‌الاجل‌های امریکا سپری شود و تعلیق تحریم‌ها علیه ایران بر اساس برجام تمدید شود، ولی بانک‌ها از معامله با ایران خودداری ورزند، توافق هسته‌یی با این وضع نمی‌تواند به حیات خود ادامه دهد.
به اعتقاد عراقچی این توافق بدین شیوه قابل دوام نیست؛ چراکه اگر سیاست سردرگمی ادامه یابد، اگر شرکت‌ها با ایران همکاری نکنند، ما نمی‌توانیم در توافقی باقی بمانیم که نفعی برای ما ندارد.
روایت بعیدی‌نژاد از سفر عراقچی
اظهارات عراقچی صریح‌ترین موضع‌گیری مقامات وزارت خارجه درباره دیدگاه ایران راجع به نقض برجام از سوی امریکاست. آنچنان که سفیر ایران در بریتانیا که خود از اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌یی کشورمان بود، در صفحه شخصی‌اش در اینستاگرام آنچه از سوی عراقچی در این سفر مطرح شد را صریح و به دور از تعارفات خواند. حمید بعیدی‌نژاد نوشت: «با توجه به تحولات برجام از یک طرف و مذاکرات مهمی که در سطح شورای امنیت سازمان ملل متحد و در سطح قدرت‌های بزرگ جهانی و منطقه‌یی برای پایان دادن به بحران یمن از سوی دیگر وجود دارد، دو طرف تلاش می‌کنند که با هماهنگی‌های بیشتر امکان تاثیرگذاری اقدامات جمعی را بالا ببرند.
در خصوص برجام البته ایران و انگلیس هر دو بر حفظ اعتبار برجام و مخالفت با هرگونه تغییر برجام به هر صورتی که توسط ترامپ پیشنهاد می‌شود، اتفاق‌نظر دارند که در این مسیر مشورت‌های مهمی نیز برای نحوه برخورد با مخاطرات برجام بین دو طرف صورت گرفت. در این میان آنچه روشن است، این است که اختلاف انگلیس و کشورهای اروپایی با امریکا در این زمینه جدی است.»
به گفته بعیدی‌نژاد در مجموع گفت‌وگوها در این سفر بسیار صریح، به‌دور از تعارفات و دقیق بود و دو طرف اقدامات مشخصی را برای حل برخی نگرانی‌های مشترک اتخاذ کردند.
اما همزمان با اعلام سیاست‌های دستگاه دیپلماسی ایران درباره آینده برجام از سوی عراقچی، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای چندمین بار
بر اساس توافق هسته‌یی، پایبندی ایران به برجام را اعلام کرد. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش خود با عنوان راستی‌آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران ذیل قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل برای دهمین بار پایبندی ایران به مفاد برجام در خصوص میزان ذخیره آب سنگین، سطح غنی‌سازی و موجودی اورانیوم غنی شده را مورد تایید قرار داد. آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره برجام به آبان‌ماه امسال باز می‌گشت. در آن گزارش که در نشست آذرماه شورای حکام مورد بررسی قرار گرفت؛ یوکیا آمانو در کنفرانس خبری حاشیه نشست شورای حکام با رد برخی فضاسازی‌های رسانه‌های غربی تاکید کرد که آژانس بر اجرای تعهدات ایران در تمام بخش‌های برجام از جمله بخش T ضمیمه توافق هسته‌یی نظارت دارد.
