عبور بودجه پزشکان از سقف مصوب
عملکرد اعتبارات هزینه‌ای دانشگاه‌های علوم پزشکی بالای 100 درصد است
گروه اقتصاد کلان|
مطابق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در سال 95 به تعداد 28دستگاه اجرایی با وجود برخورداری از اعتبار مصوب تملک دارایی‌های سرمایه‌یی هیچ اعتبار تملک دارایی‌های سرمایه‌یی به آنها اختصاص داده نشده است. به عبارت دیگر درصد تخصیص تملک دارایی‌های سرمایه‌یی 28دستگاه اجرایی، صفر درصد بوده است. در مقابل در این سال 16دستگاه اجرایی کشور بیش از 100درصد(تا 150درصد بیشتر از میزان مصوب) اعتبار دریافت کرده‌اند. براساس این گزارش اکثریت قریب به اتفاق دستگاه‌های اجرایی که دارای درصد تخصیص اعتبارات هزینه‌یی بالای یکصد درصد هستند جزو دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی- درمانی هستند. اطلاعات مربوط به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در زمینه میزان دریافت اعتبارات دستگاه‌ها می‌تواند شناخت مهمی در زمینه اولویت‌های دولت در اختیار عموم قرار دهد.
عملکردهای سال گذشته در بودجه 97
به گزارش«تعادل» مرکز پژوهش‌های مجلس در یک گزارش به عملکرد بودجه سال‌های 94و 95 پرداخته است. از آنجا که لایحه بودجه سال 1397 کل کشور به انتشار رسمی برخی اطلاعات عملکرد بودجه عمومی دولت در سال 1395 از سوی دولت نیز پرداخته است این گزارش نیز درصدد محاسبه عملکرد(درصد تخصیص) بودجه عمومی با تمرکز بر عملکرد دستگاه‌های اجرایی ملی برآمده است. لازم به تاکید است، اطلاعات عملکرد ارائه شده به منزله اعتبارات پرداخت شده به دستگاه‌های اجرایی ملی و استانی توسط خزانه‌داری کل کشور است. لذا منظور از تخصیص اعتبارات در این گزارش، پرداخت اعتبارات هزینه‌یی یا تملک دارایی‌های سرمایه‌یی پس از مصوبه کمیسیون تخصیص و پرداخت خزانه‌داری کل است. اگرچه براساس مبانی قانونی و کارکردهای دستگاه‌های نظارتی مبنای تحلیل عملکرد اعتبارات باید گزارش تفریغ بودجه سال 1395 دیوان محاسبات باشد اما از آنجا که اطلاعات تفصیلی گزارش تفریغ بودجه در دسترس نیست، اطلاعات ارائه شده در لایحه بودجه سال 1397 برای تحلیل عملکرد و محاسبه درصد تخصیص اعتبارات مورد استفاده قرار گرفته است.
این گزارش ابتدا یک سری از ویژگی‌های متمایز بودجه 97 را مورد توجه قرار داده که یکی از مهم‌ترین آنها تفکیک اعتبارات اختصاصی به هزینه‌یی اختصاصی و سرمایه‌یی اختصاصی است. در لوایح سال گذشته ستون اعتبار اختصاصی هر دستگاه(که برابر با رقم درآمد اختصاصی دستگاه در جدول 5 ماده واحده است) به صورت یک ستون مجزا برای هر ردیف در جدول 7 ماده واحده ارائه می‌شد اما در لایحه بودجه سال 1397 اعتبار اختصاصی دستگاه‌های اجرایی ضمن تفکیک به اعتبار اختصاصی هزینه‌یی و اعتبار اختصاصی تملک دارایی‌های سرمایه‌یی ذیل ستون‌های کلی هزینه‌یی و تملک دارایی سرمایه‌یی ارائه شده است.
این گزارش می‌گوید بدیهی است که این تفکیک در راستای ارتقای شفافیت است اما این تغییر رویه باید منضم به ارائه اطلاعات بیشتر درخصوص عملکرد هزینه‌کرد درآمدهای اختصاصی سال‌های گذشته باشد. علاوه بر این لایحه بودجه سال 1399 کل کشور در قسمت عملکرد سال 1397 باید حاوی اطلاعات دقیق عملکرد منابع و مصارف اختصاصی نیز باشد چراکه تخصیص اعتبارات هزینه‌یی و تملک دارایی‌های سرمایه‌یی با تخصیص درآمدهای اختصاصی ماهیت متفاوتی دارد. مطابق گزارش یاد شده در این موضوع تخصیص اعتبارات از محل درآمدهای اختصاصی در عملکرد اعتبارات هزینه‌یی و تملک دارایی‌های سرمایه‌یی لحاظ نشده است چون به عنوان مثال وزارت امور اقتصادی و دارایی با کد دستگاه 110000 دارای 736میلیارد تومان اعتبار از محل درآمد اختصاصی بوده است. اما عملکرد اعتبارات هزینه‌یی و تملک دارایی‌های سرمایه‌یی این دستگاه اجرایی به ترتیب به میزان 108و 15میلیارد تومان بوده است.
بودجه عمرانی 95 بهتر از 94
در ادامه، گزارش مرکز پژوهش‌ها به مقایسه عملکرد دو بودجه سال‌های 94و 95 می‌پردازد که مطابق اطلاعات آن در سال 94 منابع بودجه عمومی دولت به میزان 203هزارمیلیارد تومان محقق شده است که میزان تحقق آن در مقایسه با میزان 220هزارمیلیارد تومان مصوب قانون بودجه سال 1394 کل کشور معادل 92.4درصد می‌شود. همچنین در این سال اعتبارات هزینه‌یی به میزان 170هزارمیلیارد تومان 100.4درصد و اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌یی به میزان 26هزارمیلیارد تومان(49.75درصد) تخصیص داده شده است. اعتبارات تملک دارایی‌های مالی نیز به میزان 2.8هزارمیلیارد تومان(15/91درصد) تخصیص داده شده است.
اما در سال 1395 منابع بودجه عمومی دولت به میزان 286هزارمیلیارد تومان محقق شده که تحقق آن در مقایسه با میزان 294هزارمیلیارد تومان مصوب قانون بودجه سال 1395 کل کشور به مقدار 97.4درصد می‌شود. عملکرد اعتبارات هزینه‌یی در سال 1395 به میزان 207هزارمیلیارد تومان بوده که در مقایسه با رقم مصوب 220هزارمیلیارد تومان مقدار 93.9درصد تخصیص داده شده است. همچنین عملکرد اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌یی در این سال به میزان 34هزارمیلیارد تومان و به مقدار 57.3 درصد تخصیص داده شده‌اند. اعتبار مصوب 60 هزار میلیارد تومان بوده است.
عملکرد اعتبارات تملک دارایی‌های مالی در سال 1395 به میزان 34هزارمیلیارد تومان که در مقایسه با رقم مصوب 37هزارمیلیارد تومان 93درصد تخصیص می‌یابد.
با توجه به اینکه درصد تحقق منابع بودجه سال 1395 در مقایسه با تحقق منابع بودجه سال 1394 بیشتر شده است، تخصیص اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌یی و مالی افزایش اما تخصیص اعتبارات هزینه‌یی کاهش یافته است.
وضعیت کلی عملکرد دستگاه‌های اجرایی ملی
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس اطلاعات دقیقی از تخصیص اعتبارات(درصد تحقق) بودجه‌یی به دستگاه‌های مختلف کشور در سال‌های 94و 95 ارائه کرده است. این اطلاعات می‌تواند به عنوان مستنداتی در زمینه اولویت‌های دولت اهمیت یابد. به طور مثال در سال 94 دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی تربت حیدریه، بابل، نیشابور، گیلان، بوشهر، مازندران بیش از مقدار مصوب بودجه(بالای 100درصد تخصیص) دریافت کرده‌اند. علاوه بر اینها مجتمع عالی زرند، سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و بنیاد شهید و امور ایثارگران هم جزو دستگاه‌هایی هستند که در سال 94 بیش از 100درصد اعتبار دریافت کرده‌اند.
براساس این گزارش در سال 1395 نیز اکثریت قریب به اتفاق دستگاه‌های اجرایی که دارای درصد تخصیص اعتبارات هزینه‌یی بالای 100درصد هستند، دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی- درمانی بودند.
مطابق این گزارش تعداد 28دستگاه اجرایی با وجود برخورداری از اعتبار مصوب تملک دارایی‌های سرمایه‌یی در سال 1395 هیچ اعتبار تملک دارایی‌های سرمایه‌یی به آنها اختصاص داده نشده است. به عبارت دیگر درصد تخصیص تملک دارایی‌های سرمایه‌یی 28دستگاه اجرایی صفر درصد بوده است.
در سال 1395 اعتبارات هزینه‌یی کلیه دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی سراسر کشور در بازه 107تا 109درصد تخصیص داده شده است. با این وصف که اعتبارات هزینه‌یی تعداد 52 دانشگاه از 65 دانشگاه علوم پزشکی کشور دقیقا 108.4درصد تخصیص داده شده است.
اعتبارات هزینه‌یی تعداد 51 مرکز آموزشی و دانشگاه در سال 1395 معادل 95درصد تخصیص داده شده و اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌یی تعداد 86 دستگاه اجرایی در سال 1395 زیر 30درصد تخصیص داده شده است. عملکرد اعتبارات سایر دستگاه‌های اجرایی از نظم و قاعده خاصی تبعیت نمی‌کند و اظهارنظر کارشناسی دقیق در مورد نحوه و روند تخصیص اعتبارات هزینه‌یی و تملک دارایی‌های سرمایه‌یی کلیه دستگاه‌های اجرایی نیازمند اطلاعات بیشتر و ارائه مستندات تفصیلی توسط دیوان محاسبات کشور، دستگاه اجرایی یا سازمان برنامه و بودجه کشور است.
این گزارش می‌گوید، نکات فوق نشان می‌دهد تخصیص اعتبار به دستگاه‌های اجرایی(چه در اعتبارات هزینه‌یی و چه در اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌یی) بیش از آنکه بر مبنای مصوبات مجلس انجام شود بر مبنای اولویت‌های مورد نظر دولت انجام می‌شود.
در هر حال بررسی اطلاعات تفصیلی عملکرد اعتبارات دستگاه‌های اجرایی، سوالاتی از این سنخ به ذهن متبادر می‌سازد که چرا برخی از دستگاه‌های اجرایی در سال‌های 1394و 1395(دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، درمانی تربت حیدریه- بهداشت و درمان با کد 124102) بالای 100درصد تخصیص اعتبارات هزینه‌یی دارند؟
آیا عوامل دیگری همچون قدرت چانه‌زنی در اخذ اعتبارات موثر است؟ چرا در مورد برخی از دستگاه‌های اجرایی درحالی که اعتبارات هزینه‌یی آنها با درصدی نزدیک به 100درصد یا بالاتر تخصیص داده شده اما درصد تخصیص اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌یی آنها حدود 5 درصد است؟ همانند دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، درمانی تربت حیدریه- بهداشت و درمان.
