رشد 8 درصدی دلار و 24 درصدی سکه و یورو

میانگین رشد ارز و سکه بالاتر از نرخ تورم

گروه بانک و بیمه   محسن شمشیری  

بازار ارز این روزها در شرایطی با التهاب مواجه شده که در بازار آزاد با هفت نرخ متفاوت فروخته می‌شود؛ مساله‌یی که به دلال بازی و افزایش قیمت‌ها دامن زده و منجر به بی‌نظمی بازار ارز شده است. از یک سونرخ مبادله‌یی و نرخ اعلام شده موردنظر صرافی‌های بانک مرکزی و نرخ مداخله‌یی را شاهد هستیم و از سوی دیگر روی دست فروشندگان چهار نرخ مختلف در فاصله نرخ اعلام شده صرافی‌های بانکی تا 300 تومان بالاتر اعلام می‌شود.

به گزارش «تعادل»، عده‌یی از متقاضیان در آستانه سفرهای نوروزی به بازار ارز آمده‌اند و از سوی دیگر، در صف صرافی‌های مجاز به اعلام نرخ مورد نظر بانک مرکزی، قیمت‌ها تاحدودی افزایش یافته و نرخ دلار در حال حرکت به سمت 4500 تومان است و روز پنج‌شنبه 17 اسفند 96 نرخ دلار به 4491 تومان رسیده است.

صرافی‌های پایتخت روز پنج‌شنبه هر دلار امریکا را 4491 تومان فروختند. همچنین هر یورو با رشد ۳۰ تومانی ۵هزار و ۶۲۴ تومان و هر پوند نیز با ۱۱ تومان افزایش به قیمت ۶ هزار و ۹۰۳ تومان معامله شد.

 در بازار طلا نیز در حالی که اونس جهانی به 1320 دلار در روز جمعه 18 اسفند96 کاهش یافته، هر گرم طلای ۱۸ عیار نیز با ۱۰۰ تومان افت ۱۴۹ هزار و ۷۰۰ تومان داد و ستد شد.

هر قطعه سکه بهار آزادی طرح جدید در بازار تهران با یک هزار و ۸۰۰ تومان کاهش نسبت به روز گذشته یک‌میلیون و ۵۸۹ هزار و ۵۰۰ تومان فروخته شد. سکه تمام بهار آزادی طرح قدیم نیز با ۹ هزار تومان افت قیمت یک‌میلیون و ۵۵۳ هزار تومان معامله شد. همچنین نیم سکه بهار آزادی با ۳ هزار تومان کاهش قیمت ۷۷۷ هزار تومان به فروش رسید و ربع سکه ۴۹۲هزار تومان قیمت خورد بر سکه گرمی نیز در بازار با ۱۱ هزار تومان رشد قیمت در مدت مشابه ۳۴۱ هزار تومان معامله شد.

اگرچه با اجرای سیاست‌های چندگانه بانک مرکزی از جمله برخورد انتظامی با دلالان ارز، ممنوعیت ثبت سفارش واردات کالا با دلار، دستگیری تعدادی از آنها و بلوکه شدن تعدادی از حساب‌ها و چند هزار میلیارد تومان موجودی آنها، اجرای سه‌گانه فروش اوراق سپرده ریالی، پیش فروش سکه و اوراق سپرده ریالی مبتنی بر ارز، سامانه نیما و اعلام نرخ از طریق صرافی‌های بانکی، نرخ ارز نسبت به روند قبلی و فزاینده نرخ ارز که دلار را به مرز 5000 تومان هدایت می‌کرد، مهار شده اما در روزهای اخیر شاهد افزایش تدریجی نرخ ارز بوده‌ایم به‌طوری که نرخ اعلام شده دلار به 4491 تومان رسیده و به سمت 4500 تومان حرکت می‌کند اما در حاشیه بازار دلار تا 4800 تومان نیز معامله می‌شود. نرخ اعلام شده یورو نیز به 5624 تومان رسیده و در حاشیه بازار تا 5850 تومان به فروش می‌رسد و نرخ اعلام شده هر پوند نیز 6903 تومان است و در حاشیه بازار به بالای 7 هزار تومان رسیده است.

 رشد 8درصدی دلار و 24درصدی یورو

در یک‌سال

این روند نشان می‌دهد که نه تنها روند افزایشی نرخ ارز در 8 ماهه اخیر همچنان ادامه دارد بلکه به عقیده فعالان اقتصادی، این روند روی روند واردات کالا و تولید نیز اثرگذاشته و به دلیل مشخص نبودن نرخ ارز و عدم ثبات آن، تصمیم‌گیری برای تولید و واردات کالا باتوجه به کشش نامناسب قیمت‌ها در کسب وکار بازار فعلی، مشکل شده است.

شاخص‌های ماهانه بانک مرکزی در دی نشان می‌دهد که قیمت دلار بیش از 8درصد و قیمت یورو بیش از 24درصد و نرخ سکه نزدیک به 24درصد در یک‌سال اخیر و منتهی به دی ماه 96 افزایش داشته و میانگین رشد ارز و سکه بالاتر از نرخ تورم 10درصدی بوده است.

 دلار از 3985 تومان در دی 95 به 4306 تومان در دی 96 رسیده و در طول سال 96 نیز از 3777 تومان در فروردین به 3973 تومان در مهر، 4065 تومان در آبان، 4166 تومان در آذر، و 4306 تومان در دی 96 رسیده و نشان می‌دهد که بیشترین رشد را در دی ماه داشته است.

قیمت یورو نیز از 4284 تومان در دی 95 به 4098 در فروردین 96، رسید و در طول سال 96، بیشترین رشد را در مرداد، شهریور، آبان، آذر و دی ماه داشته و نرخ آن از 4547 تومان در مرداد، به 4717 در شهریور، 4820 در آبان، 5009 در آذر و 5300 تومان در دی ماه 96 رسیده است و نشان می‌دهد که در دو ماه آذر و دی رشد قابل‌توجهی داشته است.

در مجموع، در یک‌سال منتهی به دی 96، دلار و یورو نوسان قیمتی زیادی داشته و در دی مــاه ١٣٩٦ متوســط قیمـت فــروش یــک دلار امریکا و یــک یــورو در بــازار آزاد شهر تهران به ترتیب 4306 و 5300 تومان بود که نسبت به مـاه قبـل دلار و یـورو بـه ترتیـب 3.3درصــد و 5.8درصــد و در مقایســه بــا مــاه مشــابه ســال ١٣٩٥ بــه ترتیــب 8.1درصــد و 23.7درصد افزایش داشته است. طی 10 ماهه اول سال ١٣٩٦ نیز متوسط قیمت فروش یک دلار امریکا و یک یورو در بـازار آزاد شهر تهران به‌ترتیب ٣٩٢٧ و ٤٦١2 تومان بـود کـه نسـبت بـه دوره مشـابه سـال قبـل دلار 8.8درصد و یورو 14.8درصد افزایش داشته است.

 رشد 24درصدی قیمت سکه در یک‌سال منتهی به دی 96

قیمت سکه طرح جدید نیز از 1.177 میلیون تومان در دی 95 به 1.468 میلیون در دی 96 رسیده و طی یک‌سال معادل 291 هزار تومان افزایش داشته است. سکه طرح قدیم نیز از 1.155 میلیون تومان در دی 95 به 1.434میلیون تومان در دی 96 رسیده و 279 هزار تومان رشد قیمت داشته است.

تحولات یک‌سال منتهی به دی 96 نشان می‌دهد که در دی ماه ١٣٩٦ متوسط قیمت فروش یک سکه تمام بهار آزادی در بازار آزاد شهر تهران با طرح قــدیم یک میلیون و 434 هزار تومان و طرح جدید یک میلیون و 468هزار تومان، بــود کــه در مقایســه بــا مــاه قبــل بــه ترتیــب 4.5درصــد و 4.4درصــد و نســبت بــه مــاه مشــابه ســال ١٣٩٥بــه ترتیــب 24.2 و 24.7درصد افزایش نشان می‌دهد در ده مـاه اول سـال ١٣٩٦ نیز متوسـط قیمـت فـروش یـک سـکه تمـام بهـار آزادی در بـازار آزاد شهر تهران با طرح قدیم یک میلیون و 250 هزار تومان و طرح جدید 1 میلیون و 282 هزار تومان بود که نسبت به دوره مشـابه سال ١٣٩٥ به ترتیب ١٥ درصد و 17.3 درصد افزایش یافته است.

 پدیده چند هزار دلاری

پدیده فروش چند هزار دلار به هر نفر، در دوره‌های مختلف نوسانات بازار ارز ایران در سال‌های قبل و امروز تجربه شده است. در نیمه اول دهه 1370 نیز فروش 5 هزار دلار را شاهد بودیم و امروز نیز صرافی‌ها به‌ازای هر نفر و کارت ملی 1000 دلار به متقاضی می‌فروشند. اما همانطور که در گذشته نیز التهاب بازار با وجود فروش چند هزار دلاری ادامه یافت. اکنون نیز چند نرخ دیگر علاوه بر نرخ صرافی‌ها در بازار قابل مشاهده است و تا 300 تومان اختلاف بین نرخ اعلام شده صرافی‌ها با بازار آزاد وجود دارد.

به گزارش ایسنا، بازار ارز این روزها همه توجه‌ها را به سمت خود جلب کرده است. ماه گذشته ارزهای مهم در بازار آزاد جهش بی‌سابقه‌یی داشت؛ به‌طوری که دلار امریکا به مرز ۵۰۰۰ تومان هم نزدیک شد اما بعد از چند هفته و در شروع اسفند قیمت‌ها رو به کاهش گذاشت و هر دلار به کمتر از ۴۵۰۰ تومان رسید؛ اما این کاهش قیمت در شرایطی اتفاق افتاد که بسیاری از صرافی‌ها از فروش ارز خودداری می‌کنند و عملا فروش دلار و یورو به چند صرافی محدود شده است.

 از طرفی مشاهدات از بازار در روزهای گذشته حاکی از تشکیل صف‌های طولانی مقابل صرافی‌هاست؛ اتفاقی که به‌نوعی یادآور سال ۱۳۹۰ است که جهش‌های دلار باعث بهم ریختگی بازار شد و یک شبه سودهای کلانی به جیب عده‌یی رفت؛ کسانی که به واسطه رانت‌های‌شان از وضعیت بازار مطلع بودند.

بررسی‌ها از بازار ارز نشان می‌دهد که در میزان فروش ارز به افراد هم محدودیت وجود دارد و برخی صرافی‌ها تا سقف ۱۰۰۰ دلار به افراد ارز می‌فروشند که البته به نظر می‌رسد برخی افراد به واسطه‌ آشنایی‌شان با صرافی‌ها می‌توانند مقدار بیشتری هم ارز خریداری کنند.

مساله‌یی که این‌بار کارشناسان و ناظران بازار از آن اظهار نگرانی می‌کنند این است که هجوم سرمایه‌های کلان و حتی خرد از سپرده‌های بانک‌ها به بازار ارز و سکه باعث ایجاد التهاب در بازار و با افزایش تقاضا به شکل کاذب باعث بالا رفتن مجدد قیمت‌ها شود.

شاید غیر از دلالان و عده‌یی که از وضعیت بی‌ثبات بازار سود می‌برند افراد دیگری که در بخش‌های شفاف اقتصاد فعالیت می‌کنند از شرایط فعلی بازار رضایت ندارند و این بی‌ثباتی را به ضرر خود می‌دانند و حتی برخی از کارشناسان و اعضای اتاق بازرگانی وضعیت فعلی بازار ارز را برای اقتصاد یک بحران جدی دانسته و در واقع واردکنندگان، صادرکنندگان و فعالان داخلی و همه کسانی که در بخش‌های مختلف اقتصادی فعالیت می‌کنند، نمی‌توانند برای آینده خود برنامه‌ریزی کنند.

اخیرا رییس اتاق بازرگانی تهران هم تصریح کرده که رییس کل بانک مرکزی هر سه ماه یک‌بار موضوع تک‌نرخی کردن ارز را مطرح کرده اما این امر محقق نشده و اینکه به نظر می‌رسد این اقدام در این شرایط بازار امکان‌پذیر نباشد. خوانساری همچنین نسبت به چند نرخی شدن ارز در بازار اظهار نگرانی کرده و هشدار داده که این اتفاق می‌تواند باعث خروج سرمایه از کشور شود.

اما شاید یکی از مسائلی که این روزها کمتر به آن توجه شده وجود نرخ‌های مختلف دلار در بازار است. تعدد نرخ دلار در بازار آزاد عاملی شده برای دامن زدن به دلال بازی‌ها و واسطه‌گری‌ها.

تصور عمومی این است که به‌طور کلی دو نوع ارز مبادله‌یی و آزاد وجود دارد، اما در واقع خلاف آن در بازار مشاهده می‌شود، چراکه حداقل 5،6 نرخ متفاوت دلار وجود دارد که در بخش‌های مختلف بازار عرضه می‌شود. البته این نرخ‌های متفاوت شاید تفاوت چندان معناداری با هم نداشته باشند اما به هر حال وجود چند نرخ مختلف دلار در بازار دلیلی برای التهاب شده است.

بازار ارز تبدیل به جزیره‌های جداگانه‌یی شده است که هر کدام دلار را با قیمت خودشان عرضه می‌کنند. دلار نقدی، دلار صرافی‌ها، دلار فردایی سبزه، دلار فردایی پاساژ افشار، دلار نقدی سبزه، دلار نقدی پاساژ افشار و دلار پاساژ سلیمانیه از جمله محل‌هایی است که دلار را با نرخ‌های متفاوت از هم می‌فروشند؛ اتفاقی که تا چندی پیش هم در بازار سابقه نداشت و قیمت‌ها در میان صرافی‌های مختلف تقریبا تفاوتی با هم نداشتند اما امروز به‌طور رسمی دلار با چندین نرخ مختلف در بازار عرضه می‌شود. آنچه مشخص است این است که تک نرخی شدن ارز با این شرایط دیگر امکان‌پذیر نیست.

 جلوگیری از افزایش نرخ دلار

 نایب‌رییس اتاق بازرگانی ایران با تاکید بر ضرورت بهبود فضای کسب و کار و پیش‌بینی‌پذیر کردن آن، گفت: رشد نرخ ارز موقتا متوقف شده و اگر برنامه مدون نداشته باشیم، امکان بازگشت رشد قیمت وجود دارد.

حسین سلاح‌ورزی اظهار کرد: مهم‌ترین آفت و آسیب در فضای اقتصادی، غیرقابل پیش‌بینی‌پذیر بودن اقتصاد بوده که بر این اساس بسیاری از فعالان اقتصادی معتقدند اکنون اقتصاد از ریل خارج شده است. وی ادامه داد: دولت یازدهم، تلاش زیادی برای ثبات اقتصادی انجام داد تا اقتصاد در مسیر قرار گیرد، از ابتدای دولت دوازدهم این تصمیمات نوسانی و متعدد و بعضاً متناقض ابهام و غیرقابل پیش‌بینی شدن فضا شده است.

نایب‌رییس اتاق بازرگانی ایران افزود: در حوزه ارز و به‌منظور سازوکار محاسبه قیمت واقعی آن، یکی از مهم‌ترین روش‌ها براساس مابه‌التفاوت نرخ تورم داخلی و خارجی است که بر این اساس، به نظر می‌رسد که در حال حاضر به‌دلیل کنترل تورم در چند سال گذشته، نباید افزایش شدید و مستمری در قیمت ارز داشته باشیم.

سلاح‌ورزی اضافه کرد: بخشی از این نوساناتی که رخ داد، به خاطر عقب‌ماندگی و فنر فشرده ارزی است که به‌صورت متراکم و از گذشته وجود داشته و بخشی از آن نیز جنبه روانی و غیراقتصادی داشت.

وی تصریح کرد: بالاخره همه می‌دانند ارزش واقعی قیمت ارز آن چیزی نبود که در چند هفته اخیر در بازار مشاهده شد، این در حالی است که بازار، سازوکار قیمت ارز را مشخص خواهد کرد.

این مسوول گفت: تصور من این است که با سیاست‌های کنترلی، رشد آن فعلا متوقف می‌شود، ولی اگر برنامه مدون و منسجمی برای بازار ارز نداشته باشیم، امکان رشد قیمت بازهم وجود دارد.