حل بحران سوریه از دریچه «آستانه»
بار دیگر وزرای امور خارجه ایران، روسیه و ترکیه در آستانه قزاقستان دور هم جمع شدند تا فکری به حال بحران سوریه کنند. بحرانی که کم کم از مرحله نظامی وارد فاز سیاسی شده و بازیگران بین‌المللی به دنبال افزایش نقش خود هستند. هر چند هنوز درگیری‌های نظامی در مناطقی از سوریه پایان نیافته است. غوطه شرقی یکی از این مناطق است که گروه‌های تروریستی جبهه النصره، جیش‌الاسلام و احرارالشام در آن حضور دارند و با برخورد ارتش سوریه مواجه شده‌اند. با این حال پس از شکست داعش به عنوان بزرگ‌ترین گروه تروریستی در خاک سوریه، مسیر برای حل بحران سوریه از طریق فرآیندی سیاسی آغاز شده است. در دو جبهه این تلاش با جدیت دنبال می‌شود از یک سو مذاکرات صلح در ژنو سوییس با هدایت سازمان ملل که تمامی طرف‌های تاثیرگذار در آن حضور دارند و از سوی دیگر مذاکرات آستانه با حضور ایران، روسیه و ترکیه که از بهمن ماه سال گذشته آغاز به کار کرده است. نشستی که هدفش ایجاد گشایش در مذاکرات به بن‌بست رسیده ژنو و کمک به حل مشکل از طریق توافق میان گروه‌های معارض سوری با دولت سوریه با محوریت سازمان ملل بود. آنها نخستین نشست را در بهمن ماه سال گذشته برگزار کردند. نشستی که پس از موفقیتش در برقراری آتش‌بس در سوریه اهمیتی دو چندان یافت. روز گذشته هم محمدجواد ظریف، سرگئی لاوروف و مولود چاووش اوغلو بر سر یک میز نشستند تا در یک سالگی نشست آستانه، آنچه در این مدت گذشته و مسیر آینده را مرور کنند. اگرچه علاوه بر این 3 کشور؛ نماینده دولت اسد، مخالفان دولت این کشور و نمایندگان سازمان ملل متحد، امریکا و اردن نیز به عنوان ناظر حضور داشتند.
رضایت از مسیر طی شده
از اظهارات ظریف این طور برمی‌آمد که دولت ایران از روند مذاکرات آستانه رضایت دارد. وزیر امور خارجه کشورمان با بیان اینکه «در یک سال گذشته روند آستانه نتایج مهمی را برای مردم سوریه همچنین ایجاد صلح و امنیت در منطقه به همراه داشته است» گفت: در آغاز روند آستانه هنوز بخش‌های مهمی از خاک سوریه زیر تسلط تروریست‌ها قرار داشت ولی امروز خوشبختانه شاهد این هستیم که ارتش سوریه و متحدان آن در رویارویی با تروریسم داعش، جبهه النصره و گروه‌های تروریستی به پیروزی‌های مهمی دست پیدا کرده است.
به اعتقاد ظریف ضروری است، مبارزه مشترک با تروریسم تا آزاد شدن کل سوریه از دست گروه‌های تروریستی ادامه پیدا کند.
او گفت که یکی از مهم‌ترین دستورکارها و فعالیت‌های روند آستانه تلاش برای دستیابی به روند سیاسی جهت حل بحران سوریه است. ظریف در ادامه توضیح داد: در این زمینه شاهد برگزاری نشست سوچی در روسیه بودیم. در این نشست برای نخستین بار گروه بزرگی از مخالفان و موافقان دولت سوریه و نمایندگان اقشار مردم سوریه دور هم جمع شدند، گفت‌وگو و مذاکره کردند و به توافقاتی در مورد ترسیم آینده سوریه دست پیدا کردند. این توفیق و دستاورد بزرگی است. در همین چارچوب ضروری است که تمام کنشگران سطح بین‌المللی در جهت کمک به پیشرفت روند سوچی اقدام و فعالیت کنند و این امکان برای مردم سوریه فراهم شود که بدون فشار خارجی در مورد آینده کشورشان تصمیم‌گیری کنند. وزیر امور خارجه ایران با تاکید بر اینکه پیشبرد روند سیاسی در سوریه نیازمند دیدگاهی واقع‌بینانه نسبت به آینده سوریه است، ادامه داد: در همین چارچوب باید به حاکمیت ملی، تمامیت ارضی و یکپارچگی سوریه احترام گذاشته شود و از دخالت خارجی در امور این کشور جلوگیری شود. او با بیان اینکه روند سیاسی حل بحران سوریه باید توسط مردم این کشور شکل بگیرد، تصریح کرد: ما امروز در یک نقطه عطفی در بحران سوریه قرار داریم. متاسفانه امروز برخی از درگیری‌ها در نقاط مختلف سوریه وجود دارد ضمن اینکه باید درگیری‌ها و مبارزه با تروریسم در این کشور ادامه پیدا کند. باید از آلام مردم سوریه بکاهیم.
این دیپلمات عالیرتبه کشورمان با بیان اینکه امروز بیانیه مشترک وزیران امور خارجه ایران، ترکیه و روسیه بعد از نشست سه جانبه آنها صادر شده است، گفت:«این بیانیه می‌تواند زمینه را برای همکاری‌های بیشتر در راستای حل این بحران فراهم کند و امیدواریم در اجلاس سران سه کشور ایران، روسیه و ترکیه که کمتر از ۲۰روز آینده در ترکیه برگزار می‌شود، زمینه برای گفت‌وگو و تبادل نظرهای بیشتر فراهم شود و بتوانیم برای همکاری در این زمینه گفت‌وگوهای بیشتری داشته باشیم.»
حفظ تمامیت ارضی؛ تاکید بیانیه پایانی
در بیانیه پایانی نشست آستانه که مورد اشاره ظریف قرار گرفت ابتدا درباره آنچه طی این یک سال از اجرای برنامه‌ها و توافقات نشست آستانه در سوریه به دست آمده، گزارشی ارائه شده و با اشاره به مناطق کاهش تنش در سوریه به تاکید آمده است که این مناطق «در هیچ شرایطی نباید حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه را تضعیف کند.» اعضای این نشست در بیانیه پایانی بر عزم خود مبنی بر ادامه همکاری برای نابودی نهایی داعش، جبهةالنصره و همه دیگر افراد، گروه‌ها، تشکل‌ها و موجودیت‌های وابسته به القاعده یـا داعش در سوریه که از سوی شورای امنیت سازمان ملل شناسایی شده‌اند و جلوگیری از جابه‌جایی آنها به دیگر کشورها و مناطق تاکید کردند.
نشست وزرای خارجه ایران، روسیه و ترکیه درحالی برگزار شد که در 15فروردین ماه سال آینده این نشست در سطحی بالاتر و با حضور روسای جمهور 3 کشور برگزار می‌شود. نشستی که خروجی آن احتمالا تاکیدی خواهد بود بر حفظ تمامیت ارضی سوریه و جلوگیری از تجزیه این کشور که به نظر برنامه برخی بازیگران منطقه‌یی و فرامنطقه‌یی است، همان‌طور که ظریف پس از پایان نشست روز گذشته در جمع خبرنگاران بر آن تاکید کرد.
