فرصت هم‌گرایی اقتصادی با قطر در خلیج‌فارس
گروه راه و شهرسازی| زهره علامی|
در هفته جاری هیاتی عالی‌رتبه از قطر در تهران با وزیر راه و شهرسازی درباره توسعه همکاری‌های دو کشور در زمینه بنادر و سرمایه‌گذاری در بنادر دیدار کرد، ملاقاتی که از سوی کارشناسان حوزه بندری هم فرصت‌های مثبتی را پیش روی حوزه بنادر ایران قرار می‌دهد، هم می‌تواند با توجه به عدم پیش‌بینی وضعیت سیاسی منطقه همراه با تهدیدهایی باشد.
قطر پس از اوج گرفتن اختلافاتش با امارات و عربستان و حصر اقتصادی این کشور از سوی اعراب خلیج‌فارس، تعاملات خود با سایر کشورها از جمله ایران و ترکیه را افزایش داد. ایران نیز با صدور مجوز عبور بیشتر هواپیماهای قطری از آسمانش و ارائه سایر خدمات و کالاهای مورد نیاز قطر حسن نیت خود را به این همسایه جنوبی ثابت کرد. هم‌اکنون به نظر می‌رسد، با حضور مقامات بندری خود در ایران به دنبال این است که ارتباطات خود با ایران را وارد فاز جدیدی کند، اما در این میان مسوولان وزارت راه و شهرسازی باید به این موضوع توجه داشته باشند که احتمال بازگشت دوحه به سمت متحدان گذشته‌اش و کاهش ارتباط با تهران وجود دارد، بر همین اساس باید در رشد تعاملات با قطر دقت لازم را داشته باشد.
رونق بنادر جنوبی با مشارکت قطری‌ها
جمشید عدالتیان عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران که از موافقان بی‌چون و چرای حضور قطری‌ها در ایران و افزایش ارتباط بندری با این کشور است، می‌گوید: همکاری مشترک با قطر باعث فعال شدن بنادر جنوبی کشور می‌شود.
عدالتیان در خصوص تاثیر سرمایه‌گذاری قطری‌ها در بنادر ایران می‌افزاید: حضور هیات عالی‌رتبه وزارت حمل و نقل و سازمان بنادر قطر در ایران به‌طور قطع می‌تواند منجر به توسعه همکاری‌های مشترک بندری و دریایی شود بدین جهت امیدواریم مدیران بنادر جنوبی بتوانند قراردادهای خوبی را با سازمان بنادر قطر امضا کنند. او تصریح می‌کند: زیرساخت‌های هر کشوری به ویژه بنادر، امتیازی برای سرعت بخشیدن به امور تجاری آن کشور محسوب می‌شود و این زیرساخت‌ها می‌تواند تاثیر بسزایی در زندگی مردم و به خصوص بندرنشینان داشته باشد.
عدالتیان ادامه می‌دهد: سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در جهت توسعه بنادر موجب ایجاد اشتغال پایدار، افزایش تولید ناخالص داخلی و ارتقای تراز تجاری کشور می‌شود، برخی بنادر مناطق آزاد به ویژه بندر جبل‌علی در دوبی با توسعه زیرساخت‌ها توانست به رشد تجاری قابل توجهی برسد، بنابراین در ایران هم با توسعه زیرساخت‌های بنادر می‌توان هر چه سریع‌تر کریدور شمال - جنوب و کریدور شرق -غرب را فعال کرد که به واسطه این امر می‌توان سود قابل توجهی کسب کرد.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران در پاسخ به اینکه برای افزایش سرمایه‌گذاری بخش خصوصی خارجی در بنادر کشور چه تمهیداتی باید اندیشیده شود؟ ادامه داد: برای جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی باید حمایت‌ها و هزینه‌های مختلفی که در قانون جذب سرمایه‌گذار خارجی لحاظ شده است، انجام شود. از جمله این حمایت‌ها می‌توان به بهبود فضای کسب و کار، تضمین سود و برگشت سرمایه در بازه زمانی کوتاه‌مدت به سرمایه‌گذار داخلی و خارجی اشاره کرد.
ایران از فرصت موجود استفاده کند
در حالی که جمشید عدالتیان، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، قاطعانه از افزایش ارتباطات با قطر حمایت می‌کند، علی شریفی دبیر اتحادیه مالکان کشتی درباره چشم‌انداز حضور هیاتی عالی‌رتبه از مقامات وزارت حمل و نقل و سازمان بنادر آن کشور در ایران به «تعادل» می‌گوید: ورود این هیات عالی‌رتبه برای توسعه همکاری‌ها، اقدامی سیاسی است زیرا تا پیش از بالاگرفتن اختلافات سیاسی میان قطر با کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس از جمله عربستان و امارات، قطری‌ها ارتباط چندانی با ایرانی‌ها نداشتند. شریفی می‌افزاید: در گذشته قطر، مشکلاتی را برای تردد کشتی‌های ایرانی ایجاد می‌کرد که پس از کمرنگ شدن ارتباطش با ریاض و ابوظبی، تعاملات خود با ایران را افزایش داد، بر همین اساس مسوولان حوزه بندری باید به این موضوع توجه داشته باشند که افزایش ارتباطات قطر با ایران، رویکردی سیاسی دارد. او ادامه می‌دهد: ایران باید علاوه بر اینکه از فرصت ایجاد شده به خوبی استفاده می‌کند، اجازه سوءاستفاده را به قطری‌ها ندهد.
بهره‌گیری از فرصت همکاری با قطر
به گفته این کارشناس ارشد حوزه بندری، شرایط اقتصادی در دریای عمان و خلیج‌فارس مناسب نیست و کسادی سراسر این دو دریا را فراگرفته و تجارت و صیادی در این دو دریا بی‌رونق است، بر همین اساس، توسعه همکاری با کشورهای حاشیه خلیج‌فارس از جمله قطر به بهبود این شرایط کمک می‌کند.
شریفی اظهار می‌کند: حدود 50 فروند کشتی ایرانی متوسط و کوچک در خط قطر فعالیت می‌کنند و توسعه همکاری‌ها با این کشور را می‌توان به فال نیک گرفت و نباید فرصت ایجاد شده را از دست داد، زیرا سایر کشورها به دنبال ارتباط با قطر هستند به عنوان نمونه ترکیه، روابط تجاری خود با قطر را افزایش داده و این در حالی است که فاصله جغرافیایی زیادی با قطر دارد اما به دلیل نوع خدمات ارائه شده از سوی ترکیه، دور بودن از قطر توجیه می‌شود. او بیان می‌کند: پس ایران باید تلاش کند تا با بهبود در ارسال کالاها، فرصت توسعه تعاملات با قطر را از دست ندهد. دبیر اتحادیه مالکان کشتی درباره همکاری با قطر در حوزه توسعه بنادرجنوبی می‌گوید: پیش‌بینی شرایط سیاسی منطقه بسیار سخت است، زیرا ممکن است گردش قطر به سوی ایران دوباره تغییر کند بر همین اساس سرمایه‌گذاری مشترکی با قطر نباید داشت، زیرا ممکن است شرایط کنونی کوتاه‌مدت باشد. شریفی اضافه می‌کند: البته در حوزه دیپلماتیک رابطه ایران و قطر باید حفظ شود، اما در حوزه زیربنایی و زیرساختی توصیه می‌شود که ایران برنامه‌ریزی بلندمدتی با قطری‌ها نداشته باشد. او ادامه می‌دهد: اگر ایران می‌توانست برنامه‌ریزی بلندمدتی با قطر داشته باشد، هم‌اکنون فرصت خوبی بود اما با توجه به اینکه شرایط منطقه قابل پیش‌بینی نیست، بهتر است که برنامه‌ریزی بلندمدتی با قطری‌ها نداشته باشیم.
معرفی جزیره «نگین» برای سرمایه‌گذاری
همزمان با سفر هیاتی از سازمان بنادر قطر به ایران، دبیرکل انجمن کشتیرانی و خدمات وابسته پیشنهاد کرد، جزیره نگین در استان بوشهر برای سرمایه‌گذاری دریایی قطر در ایران انتخاب و معرفی شود.
مسعود پل‌مه رییس فدراسیون حمل و نقل و لجستیک ایران در این باره می‌گوید: سرمایه‌گذاری مشترک بخش خصوصی ایران و قطر در جزیره نگین بوشهر، فرصت مناسبی برای توسعه بنادر تجاری کشور است. او می‌افزاید: با استفاده از سرمایه‌گذاری طرف قطری باید به سمت تبدیل بندر بوشهر به یک بندر کاملا هوشمند گام برداریم. به‌طوری که تمام عملیات از ورود کشتی تا لحظه خروج کالا بر اساس روش‌های نوین لجستیکی مدیریت شود.
پل‌مه با بیان اینکه پیشنهاد می‌کنیم، قطری‌ها در جزیره «نگین» سرمایه‌گذاری کنند، می‌گوید: جزیره نگین می‌تواند به عنوان پایلوت سرمایه‌گذاری خارجی در حوزه دریایی و بندری ایران به توسعه اقتصادی کشور کمک کند.
رییس فدراسیون حمل و نقل و لجستیک ایران اظهار می‌کند: برنامه مشخص قطر در حوزه حمل و نقل دریایی گسترش ترانزیت و بهبود صادرات مواد غذایی ایران و ترکیه از طریق آب‌های ایران است و اجرای این رویکرد نیازمند حضور موثر بخش‌های خصوصی دو کشور برای کاهش هزینه‌ها در این بخش است. پل‌مه ادامه می‌دهد: استفاده بهینه از این فرصت، اتصال بخش خصوصی فعال و توانمند ایران و قطر برای اجرایی و عملیاتی کردن تصمیم‌های کلان اقتصادی ضروری است. دبیرکل انجمن کشتیرانی و خدمات وابسته با اشاره به تسهیل تجارت بین دو کشور به عنوان یکی از اهداف هیات قطری در بازدید از بنادر جنوب ایران اظهار می‌کند: بخش خصوصی بازوی اجرایی دولت‌هاست، بنابراین ایران و قطر هم باید شرایطی فراهم کنند تا این بخش بیش از پیش در حوزه دریایی و بندری فعال شود.
او با اشاره به اهمیت سرمایه‌گذاری قطری‌ها در بنادر ایران اظهار می‌کند: رویکرد ایران در سرمایه‌گذاری بنادر باید به سمت استفاده از تجهیزات جدید و سیستم‌های هوشمند بندری باشد. پل‌مه با بیان اینکه بندر بوشهر به عنوان پسکرانه و پشتیبان ظرفیت‌های دریایی قطر مطرح شود، بیان می‌کند: برای آنکه بتوان از این فرصت بهره بیشتری برد، می‌توان مدیریت کالاهای ارسالی و دریافتی از قطر را در یک اسکله و محوطه مشخصی انجام داد. گفتنی است، جزیره نگین از جزایر کوچک ایران در خلیج‌فارس در نزدیکی بندر بوشهر قرار دارد که حدود 30 هکتار مساحت دارد. مزیت مهم آن قرار داشتن در کنار حوضچه قابل کشتیرانی و امکان دسترسی مستقل به بزرگراه بوشهر - برازجان است و الحاق جزیره نگین به منطقه ویژه اقتصادی بندر بوشهر از طریق احداث یک جاده دسترسی به طول دو کیلومتر در برنامه‌های دولت قرار دارد.
