حال و روز بناهای تاریخی در سالی که گذشت

تعادل  

میراث فرهنگی و توجه به بناهای تاریخی موضوعی است که اهمیت به آن روز به روز در متن جامعه کمتر می‌شود، اخبار متعددی که از تخریب بناهای تاریخی منتشر می‌شود، هجوم حفاران غیرمجاز به محوطه‌های تاریخی که زمین را به بهانه کشف گنج زیر و رو می‌کنند و قاچاق اشیای تاریخی به خصوص سکه‌های ارزشمند قدیمی، خود گواه این است که توجه به میراث فرهنگی هنوز به دغدغه‌یی برای عموم مردم تبدیل نشده است شاید به همین دلیل است که شعار امسال ایکوموس (شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌های تاریخی)، «میراث برای نسل‌ها» انتخاب شد تا در راستای این توجه جهانی، انگیزه برای مسوولان و مردم در ایران هم بیشتر شود و به آنچه از گذشته شان باقی مانده است به چشم یک میراث ارزشمند نگاه کنند. به همین دلیل است که معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری معتقد است باید بیش از گذشته بر آموزش کودکان و نوجوانان تمرکز شود. محمد حسن طالبیان، در نشست خبری روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی، با اشاره به لزوم اهمیت بیشتر به بحث مشارکت در مرمت بناهای تاریخی بیش از گذشته؛ بیان کرد: سال ۹۶ حدود ۷۰۰ تفاهمنامه بین میراث فرهنگی و نهادها و مالکان خصوصی بناهای تاریخی امضا شده است. چون اعتبارات سال گذشته را پایان اسفند سال گذشته دریافت کردیم، بنابراین بخش دیگری از تخصیص اعتبارات در پروژه‌های مشارکتی را تا شهریور امسال هزینه می‌کنیم.

او با اشاره به مرمت حدود ۲۱۸ بنای تاریخی مهم در سال گذشته، افزود: این معاونت حدود ۳۰ مجموعه تاریخی را با دستگاه‌های مختلف به صورت مشارکتی کار کرده است، همچنین در بقاع متبرکه حدود ۱۳۱ کارگاه فعال شده و حدود ۷۵ شهر و بافت روستایی در حال مطالعه است که باید حتما تا پایان سال مالی انجام شود تا ضوابط بافت شهر و روستا تهیه شوند.

وی با بیان اینکه بیش از ۹ میلیون نفر در نوروز امسال از اماکن تاریخی دیدن کرده‌اند، اظهار کرد: این نشان می‌دهد که حضور مردم در موزه‌ها و استقبال آنها پررنگ‌تر از گذشته شده است، سال ۹۶ در کل سال حدود ۲۰میلیون نفر بازدیدکننده داشتیم که از محل اعتبارات بخش خصوصی و نهادهای دیگر حداقل ۶۰۰ کارگاه در سطح کشور فعال است. حدود ۴۴ موزه مشارکتی در سال گذشته راه‌اندازی و حدود شش پایگاه ملی و یک پایگاه جهانی ایجاد شدند. امیدواریم که در سال جدید بتوانیم گام‌های مثبت بیشتری‌برداریم.

معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی برگزاری نمایشگاه‌های مشترک را از دیگر اقدامات در حوزه معاونت میراث فرهنگی دانست و افزود: احتمالا در خرداد ماه مذاکراتی با هدف برگزاری نمایشگاه «راه ابریشم» در ایران و با حضور کشورهای دیگر انجام می‌شود. او با اشاره به لزوم کمک موزه ملی ایران به موزه‌های استان‌های دیگر در قالب برگزاری نمایشگاه‌های مختلف بیان کرد: برگزاری رویداد فرهنگی و جریان نمایشگاهی در موزه‌های منطقه‌یی و استانی نیازمند حمایتی از موزه مادر ایران یعنی موزه ملی ایران است تا در سطح کشور به این اتفاق کمک کند. وی اضافه کرد: با توجه به ضعیف بودن اعتبارات، وظیفه اصلی میراث فرهنگی حفاظت و صیانت و مرمت آثار تاریخی است، که هر چند کم نیستند اما باید از این افراد حتما حمایت فرهنگی شود تا بسیاری از مشکلات ما برطرف شود.

او با اشاره به حضور میراث فرهنگی در زمینه ارتباطات منطقه‌یی نیز بیان کرد: در این نوع ارتباطات ایران ۵۰ درصد قضیه است، بقیه با دیگر کشورهاست که کدام کشور زودتر ورود کند اما نمایشگاه قدری راحت‌تر است تا آنها زودتر اعلام کنند.

 زلزله و خشکسالی خطرات همیشگی

میراث فرهنگی

طالبیان زلزله‌ و خشکسالی را از خطرات همیشگی میراث فرهنگی دانست و ادامه داد: اگر در منطقه‌یی درمان خشکسالی و آب نباشد و مقاوم‌سازی بناهای تاریخی هم انجام شود اما وقتی جهل و نادانی انسانی نسبت به تاریخ و میراث کشورش وجود دارد، نمی‌توان کاری کرد.

به گفته او؛ به ویژه در شهرها که ارزش زمین بالا می‌رود، تا زمانی‌که میراث فرهنگی روی آن دست گذاشته است، هر بنا ارزشی ثابتی دارد اما زمانی‌که تخریب می‌کنند و خیابان می‌کشند، جریان سوداگری و تراکم صورت می‌گیرد و همه‌چیز به هم می‌ریزد.

وی موضوعاتی مانند توسعه‌های کشاورزی را یکی از موضوعات همیشگی در این زمینه دانست و ادامه داد: در گذشته طرح‌های کشاورزی محوطه‌های تاریخی را تخریب می‌کردند و هیچ کدام از محوطه‌های تاریخی دشت قزوین کمتر از چغازنبیل نبودند، اما اکنون ۶۰ درصد از تپه‌های باستانی به گفته‌های استادان دانشگاه تهران تا سال ۵۰ از بین رفته‌اند.

 میراث فرهنگی در کتب درسی

طالبیان همچنین در مورد لزوم مذاکره میراث فرهنگی با شورای عالی تدوین کتب درسی برای اموزش و پرورش در راستای توجه به میراث فرهنگی اظهار کرد: کتاب‌های درسی نسبت به گذشته تفاوت‌های زیاد کرده‌اند، به اندازه‌یی که اطلاعات بیشتر و تصاویر مهمی در آنها گنجانده شده است.

او تاکید کرد: در تفاهم‌نامه‌یی که میراث فرهنگی با آموزش و پرورش داشته است، در کمیته‌ها این موارد مطرح شدند اما امسال باید پررنگ‌تر در این زمینه کار شود تا انتقال پیام‌های مرتبط با میراث فرهنگی به دانش‌آموزان انجام شود.

 10هزار شغل در دو هزار کارگاه مرمت

هادی احمدی، سرپرست دفتر محوطه‌ها و بناهای تاریخی هم در بخش دیگری از این نشست خبری سخنرانی کرد و گفت: «از هر ظرفیتی در این زمینه استفاده می‌کنیم، اما چه خوب است که رسانه‌ها نیز چنین مواردی را از دستگاه‌های مختلف بخواهند چون هر چه که میراث فرهنگی از دستگاه‌های دیگر می‌خواهد، آنها می‌گویند میراث فرهنگی در همه‌چیز دخالت می‌کند.»

او افزود: «پیشکسوتان ما به جایی رسیده‌اند و حساسیت‌هایی برای خبرنگاران ایجاد شده است که اگر این حساسیت‌ها ادامه‌دار باشد به جایی می‌رسیم که هزینه تخلفات میراث فرهنگی آن قدر زیاد می‌شود که دیگر این کارها انجام نخواهد شد.

احمدی؛ از تهیه طرح ایجاد ۱۰ هزار شغل در دو هزار کارگاه مرمتی بناهای آثار تاریخی خبر داد و بیان کرد: از محل طرح اشتغال و در صورت تامین اعتبار، طرح ایجاد ۱۰ هزار شغل اجرایی می‌شود. در سال گذشته دو هزار پروژه مشارکتی با بخش خصوصی و نهادهای عمومی با اسم و آدرس مشخص برای دولت تعریف شده است که درصورت تامین اعتبار ۱۰ هزار شغل در ۲ هزار کارگاه مرمتی ایجاد می‌شود. طرح ۱۰ تا ۱۲ هزار شغل در ۲ هزار مکان مورد مطالعه قرار گرفته و این طرح هم‌اکنون به دولت ارسال شده که به محض تخصیص اعتبار تحول اساسی در حوزه مرمت بناهای تاریخی کشور رخ می‌دهد.