مذاکره با روسیه برای ساخت هواپیمای ایرانی

گروه راه و شهرسازی   

حدود یک هفته از تصمیم ترامپ برای خروج امریکا از برجام نمی‌گذرد که اما و اگرهای بسیاری درباره تداوم اجرای توافقنامه‌های امضا شده میان ایران با سایر کشورها به‌ویژه کشورهای اروپایی و امریکایی ایجاد شده است و در این میان تکلیف قراردادهای ایران با 3 شرکت هواپیماساز بویینگ، ایرباس و ATR برای خرید هواپیما همچنان مشخص نیست. اگرچه پیش‌بینی می‌شود این تصمیم، مانعی جدی برای افزوده شدن هواپیمای جدید دیگری به ناوگان هوایی کشور شود. البته با رسانه‌یی شدن تصمیم دونالد ترامپ رییس‌جمهوری امریکا از توافق هسته‌یی، مقامات دولت او هم گفته‌اند که مجوزهای صادراتی صادر شده برای فروش هواپیما به ایران را لغو خواهند کرد. اگرچه خبرهایی هم از سوی برخی مقامات ارشد ATR و بعضا ایرباس شنیده می‌شود که شاید طی

3 ماه ضرب‌الاجل ترامپ بتوان چند هواپیمای دیگر به 11 هواپیمای برجامی ایران اضافه کرد. در این شرایط، کارشناسان حوزه اقتصاد حمل و نقل پیش‌بینی می‌کنند که خروج امریکا از برجام به‌ معنای لغو ۳۸ میلیارد دلار قراردادهای فروش هواپیما بین تهران و شرکت‌های غربی است که شرکت ایرباس نسبت به رقیب امریکایی‌اش بویینگ در معرض ریسک‌های بزرگ‌تری قرار دارد. به گزارش تسنیم به نقل از رویترز، تهران 200 هواپیمای مسافربری به ‌مبلغ 38.3 میلیارد دلار برای شرکت ایران ایر سفارش داده که شامل 100 فروند هواپیمای ایرباس، 80 فروند هواپیمای بویینگ و

20 فروند هواپیمای ATR است و چون شرکت ایرباس به‌دلیل کاهش تقاضای بین‌المللی در ماه گذشته ناگزیر شد بخشی از برنامه‌های تولیدی خود را کاهش دهد، نیاز بیشتری به سفارشات ایران برای خرید جت‌های پهن‌پیکر دارد. البته سه منبع صنعتی گفته‌اند که از دست رفتن این قراردادها، ضربه بیشتری به خط تولید جدیدترین هواپیمای پهن‌پیکر ایرباس، یعنی ای330 نئو خواهد زد که در فاصله چند ماه مانده به ارائه آن با تقاضای ضعیفی مواجه است چون ایران ایر پس از شرکت ایر‌آسیا دومین مشتری بزرگ این هواپیماست.

 تحمل ریسک از سوی ایرباس و بویینگ؟

باتوجه به خروج امریکا از برجام، ایرباس و بویینگ گفته‌اند تصمیم امریکا را مورد بررسی قرار خواهند داد، اما از اظهارنظر در مورد ریسک‌هایی که با آن مواجهند، خودداری کرده‌اند. دنیس مویلنبورگ مدیر شرکت بویینگ ماه گذشته این سیگنال را ارسال کرد که شرکت او پس از تلاش‌های گسترده برای بهبود سطح فروش هواپیماهای پهن‌پیکر خود، دیگر مثل گذشته به سفارشات ایران وابسته نیست.

جف کنیتل رییس شرکت ایرباس هم گفته: «ما کار درست را انجام خواهیم داد.»

موضع‌گیری‌های مقامات ارشد ایرباس و بویینگ نشان می‌دهد که این شرکت‌ها اگرچه تمایل به فروش بیشتر دارند اما تمایلی برای رویارویی با امریکا ندارند. درواقع به نظر می‌رسد که هیچ یک از این دو شرکت چندان نگران بر هم خوردن قرارداد فروش مجموعا حدودا 100 فروند هواپیمای باریک‌پیکر به ایران نیستند. زیرا تقاضا برای خرید این نوع جت‌ها بالاست و این شرکت‌ها مشکلی برای تخصیص خط تولید‌های خود به دیگر خریداران نخواهند داشت. ضمن اینکه برخی منابع اروپایی گفته‌اند که ایرباس از دست دادن توافق تاریخی خود با ایران را که آماده‌سازی آن ماه‌ها به‌طول انجامید، پذیرفته است.

 ضربه به ایرباس بیش از بویینگ

انتظار می‌رود لغو قراردادهای فروش هواپیما به ایران ضربه سنگین‌تری به شرکت ایرباس نسبت به شرکت بویینگ خواهد زد، زیرا ایرباس برای عقب نماندن از رقابت با بویینگ، آنها را در فهرست سفارشات خود به‌ ثبت رسانده و لغو قراردادهای امضا شده میان ایران و ایرباس، موجب حذف 86 سفارش قطعی از فهرست سفارشات این شرکت در سال جاری خواهد شد.

ریچارد ابولافیا تحلیلگر گروه تیل گفت: «ایرباس خیلی مشتاقانه سفارشات ایران را در فهرست سفارشات خود گنجاند، اما بویینگ محافظه‌کارتر بود، از این رو ایرباس اندکی بیشتر لطمه خواهد دید.» ابولافیا گفت: «باتوجه به امیدواری‌هایی که این دو درمورد درآمد فروش هواپیماهای پهن‌پیکر داشتند، هیچ کدام‌شان در حال حاضر احساس خوبی از به‌هم خوردن این قراردادها ندارند.» در این میان، شرایط برای شرکت کوچک اما پرسود ATR اندکی متفاوت است، تحلیلگران می‌گویند: این شرکت تاکنون 8 فروند هواپیما به ایران تحویل داده و از نظر تعداد تحویل هواپیما بهتر از دو رقیب بزرگ‌تر خود عمل کرده است. به‌نظر می‌رسد این شرکت همچنان قصد دارد در اواخر امسال بقیه سفارشات ایران را هم تحویل دهد و خواهد توانست قبل از اتمام مهلت 90روزه در ماه آگوست یک یا دو فروند هواپیمای دیگر را هم به تهران تحویل دهد، اما این شرکت احتمالا با تصمیمات صنعتی دشواری در مورد بقیه هواپیماهای سفارش داده‌ شده توسط ایران مواجه خواهد بود.

 مذاکره با روسیه

باتوجه به کناره‌گیری تلویحی دو شرکت هواپیماساز ایرباس و بویینگ شاید یکی از راهکارهایی که مانع از افزایش ضربه به اقتصاد حمل و نقل کشور شود، تلاش برای ساخت هواپیمایی ملی باشد. در همین رابطه، رییس مرکز ملی فضایی ایران درباره اجرای طرح بهینه‌سازی هواپیمای ایران ۱۴۰ گفت: برنامه بهینه‌سازی هواپیمای ایران ۱۴۰ تهیه شده است اما اجرای آن نیاز به ۵۰ تا ۷۰ میلیون دلار بودجه دارد.

منوچهر ناطقی در گفت‌وگو با ایلنا، با بیان اینکه یک‌باره نمی‌توان هواپیماساز شد، ادامه داد: هیچ شرکتی یک روزه هواپیما ساز نشده است و در طول حداقل ۵۰ سال صاحب برند هواپیماسازی شده‌اند.

او درباره عملکرد این مرکز در پیاده‌سازی و اجرای بندر انتقال دانش ساخت برخی قطعات هواپیما در قرارداد با ایرباس و ATR اظهار کرد: در قرارداد با ایرباس و ATR توافق همکاری در بخش آموزش، تعمیرات و انتقال دانش ساخت برخی قطعات هواپیما امضا شد که یکی از بندهای قرارداد بود.

منطقی افزود: اما اجرای آن بستگی به اجرای قرارداد خرید هواپیما از این شرکت‌ها دارد و در این مدت کمیته مشترکی برای اجرای این بند ایجاد شد، این کمیته زمانی شروع به کار می‌کند که این مجموعه و این قرارداد فعال شود.

رییس مرکز ملی فضایی ایران در پاسخ به اینکه آیا برای ادامه پروژه ساخت هواپیمای ملی با شرکت‌های سازنده خارجی وارد مذاکره شده‌اید و این پروژه به چه مرحله‌یی رسیده است؟ گفت: برای ساخت هواپیمای با ظرفیت حدود ۱۰۰ نفر با ۱۰ شرکت خارجی در حال توافق هستیم.

منطقی در پاسخ به اینکه آیا پس از خروج امریکا از برجام این همکاری‌ها ادامه خواهد داشت، گفت: همه این ۱۰ شرکت از کشورهای برجامی نیستند و می‌توان همکاری‌ها را با آن کشورها ادامه داد.

او ادامه داد: یکی از کشورهایی که با آن وارد مذاکره برای ساخت قطعات هواپیمای مسافری ۱۰۰نفره شده‌ایم، روسیه است.

رییس مرکز ملی فضایی ایران درباره مقدمات به اجرا رسیدن این توافق‌ها اظهار کرد: برای اجرایی شدن توافق‌ها باید مراحلی از جمله ارزیابی‌های فنی را پشت‌سر بگذاریم تا این اطمینان حاصل شود که این مرکز استانداردها و دستورالعمل‌های موردنیاز بین‌المللی را دارد.