16 «خان» واردات در «نیما»

تعادل   

به دنبال نوسانات ارزی چند ماه اخیر، هیات دولت در مصوبه‌یی صادرکنندگان را به بازگرداندن ارز حاصل از صادرات به چرخه تجاری کشور ملزم کرد. بر این اساس، صادرکنندگان باید ارزهای صادراتی را در سامانه «نیما» مجدداً به قیمت 4200 تومانی به فروش برسانند و واردکنندگان نیز ارز مورد نیاز خود را از طریق همین سامانه دریافت کنند. این مصوبه اما در چند روز اخیر تغییری دیگر را هم تجربه کرد. براساس بخشنامه جدید هیات دولت، تجار برای مبادلات ارزی خود دیگر الزامی به مراجعه به بانک‌ها ندارند و می‌توانند از طریق صرافی‌ها هم عمل کنند. به این ترتیب، هر چند بانک‌ها و صرافی‌ها همچنان کارگزار نقل و انتقالات ارزی هستند، سامانه «نیما» اکنون به اصلی‌ترین محمل مبادلات ارزی در اقتصاد ایران بدل شده است. به همین دلیل، واردکنندگان و صادرکنندگان باید راه و چاه استفاده از این سامانه را بدانند. بر این اساس، تخصیص ارز برای واردات کالا مستلزم تکمیل یک فرآیندی 16 مرحله‌یی است که از سوی واردکنندگان، بانک‌ها و صرافی‌ها انجام می‌پذیرد. یعنی، یک واردکننده برای اینکه بتواند صرافی خود را انتخاب کرده و به صورت مستقیم با صرافی منتخب خود، از سامانه نیما ارز خریداری کند، باید شانزده گام را پشت سر بگذارد. در چنین فرایندی، صرافی‌ها توانایی ارائه ارز خود را در سامانه نیما به نمایش می‌گذارند. از آنسو، انتخاب صرافی و میزان ارز مورد نیاز از سوی واردکنندگان نیز انجام می‌پذیرد.

بانک مرکزی سه‌شنبه هفته گذشته، با ابلاغ بخشنامه‌یی جدید، عملیات معاملات رسمی ارز در سامانه «نیما» از سوی صرافی‌ها را مجاز اعلام کرد. بر این اساس، صرافی‌ها که تا پیش از این بخشنامه اجازه ورود به خرید و فروش‌های رسمی ارز را نداشتند، از این پس مجاز به این کار خواهند بود. این اقدام البته به صورت همزمان نگرانی‌های بازرگانان و صرافی‌ها را مرتفع کرده است: از طرفی بازرگانان با عدم الزام به تهیه ارز صرفاً از طریق بانک‌ها، آزادی عمل بیشتری برای تهیه ارز واردات خواهند داشت و از دیگر سو، صرافی‌هایی که به دلیل نوسانات ارزی چند ماه اخیر به ناچار از گردونه خرید و فروش ارز کنار گذاشته شده بودند، بار دیگر به چرخه مبادلات ارزی باز می‌گردند. با این حال، اکنون یک واردکننده برای اینکه بتواند صرافی خود را انتخاب کرده و به صورت مستقیم با صرافی منتخب خود، از سامانه «نیما» ارز خریداری کند، باید شانزده گام را پشت سر بگذارد.

در قدم اول، واردکنندگان باید با مراجعه به سامانه جامع تجارت، نسبت به ثبت سفارش کالای وارداتی مورد نظر خود اقدام کنند. این در حالی است که بر اساس مصوبه هیات دولت در فروردین ماه امسال، هرگونه واردات کالا بدون ثبت سفارش ممنوع شده است. پیش از این، واردات بدون ثبت سفارش موجب برخی اقدامات غیرقانونی شده بود. به عنوان نمونه می‌توان به ورود غیرقانونی چندهزار دستگاه خودرو خارجی در زمان ممنوعیت واردات اشاره کرد که چند هفته پیش رسانه‌یی شده بود.

البته واردکنندگان در قدم بعدی باید با مراجعه به بانک عاملی که در فرآیند ثبت سفارش انتخاب کرده‌اند، درخواست تعیین ارز کنند. پس از این مرحله، بانک عامل باید با مراجعه به سامانه «پورتال ارزی»، از بانک مرکزی درخواست گواهی ثبت آماری از نوع «بانکی- نیما» کند. در صورتی که گواهی ثبت آماری مورد تایید بانک مرکزی قرار بگیرد، بانک عامل موظف است تضامین لازم را از بازرگان مطابق بند «ق» بخش اول مجموعه مقررات ارزی اخذ کرده و تاییدیه آن را در سامانه تامین ارز اعلام کند.

 پیشنهاد ارز از سوی صرافی ها

در گام پنجم، واردکنندگان باید نسبت به ثبت درخواست خرید ارز اقدام کنند. به این منظور، واردکنندگان باید با مراجعه به سامانه جامع تجارت و انتخاب گزینه «خرید ارز» در بخش«مدیریت عملیات ارزی بانکی»، مستقیما نسبت به درخواست خرید ارز برای ثبت سفارش خود اقدام کند. البته در این صورت مسوولیت خرید ارز بر عهده واردکننده خواهد بود. در مرحله بعد، صرافی‌ها باید نسبت به ارائه پیشنهاد فروش ارز خود اقدام کنند. بر این اساس، صرافی‌ها باید به سامانه «نیما» مراجعه کرده و با ارائه درخواست‌های خرید ارز ثبت شده، پیشنهادهای فروش ارز خود را ثبت کنند.

اما در خان هفتم، واردکنندگان باید با انتخاب یکی از پیشنهادهای فروش صرافی‌ها، یکی از آنها را به عنوان درگاه انتقال ارزی خود انتخاب کنند. واردکنندگان سپس باید با واریز وجه ریالی به حساب صرافی‌ها، کل مبالغ ریالی معامله را به حساب اعلام شده صرافی واریز کنند. در گام نهم، صرافی باید پس واریز ارز به حساب فروشنده خارجی، حواله ارزی را به حساب فروشنده خارجی صادر کند. پس از صدور حواله ارزی به حساب فروشنده خارجی، بانک عامل موظف خواهد بود با مراجعه به سامانه مدیریت تعهدات ارزی کشور، نسبت به ثبت ابزار پرداخت در قالب برات بدون تعهد اقدام کند. در این مرحله، واردکنندگان باید اسناد حمل ثبت سفارش خود را به بانک عامل ارائه دهند.

در گام دوازدهم، بانک عامل باید با مراجعه به سامانه مدیریت تعهدات ارزی کشور اسناد حمل خود را ثبت کند. واردکننده نیز موظف است در مرحله بعدی، با مراجعه به سامانه جامع تجارت، در بخش مدیریت عملیات ارزی بانکی اطلاعات منشأ ارز خود را ثبت کند. در مرحله چهاردهم، بانک عامل با بررسی منشأ ارز اقدام به صدور اعلامیه تامین ارز می‌کند. در گام بعد، واردکنندگان با مراجعه به گمرک و ارائه شماره رهگیری اعلامیه تامین ارز، اقدام به ترخیص کالای خود می‌کنند. در مرحله نهایی هم واردکنندگان باید پس از ترخیص کالا جهت رفع تعهد و دریافت تضامین خود باید به بانک عامل مراجعه کنند.

در اینجا ذکر نکته ضروری به نظر می‌رسد، نخست اینکه از دیگر شرایط شیوه جدید تامین ارز واردات، روش پرداخت «ال سی» است. در روش‌های پرداخت ال سی با حواله کد بانک عامل تعهد پرداخت ابزار به بانک کارگزار را دارد. بانک عامل می‌تواند اقدام به ثبت درخواست خرید ارز از طریق سامانه تامین ارز پرتال ارزی کند. دومین نکته، نرخ قیمت ارز پیشنهاد شده از سوی صرافی‌ها باید بیشتر از نرخ اعلامی بانک مرکزی باشد. نرخ اعلامی بانک مرکزی نیز در سایت آن به صورت روزانه منتشر می‌شود. در مواردی که الزاما باید مبالغ ارزی از سیستم بانکی به حساب فروشنده خارجی واریز شود، تامین ارز می‌تواند به دو صورت انجام گیرد. در حالت نخست، بانک عامل مستقیما از سامانه نیما اقدام به خرید ارز می‌کند. در حالت دوم، واردکننده ارز مورد نیاز را از سامانه نیما خریداری کرده و به حساب بانک عامل خود واریز می‌کند و سپس بانک عامل آن ارز را به فروشنده خارجی حواله می‌کند. در صورتیکه روش پرداخت بازرگان به فروشنده خارجی به صورت حساب باز (نسیه) باشد، گام‌های ۵ تا ۹ بعد از گام ۱۵ انجام می‌پذیرد. این نکته نیز شایان ذکر است که ابزار پرداخت بسته به نوع روش پرداخت می‌تواند به صورت ال سی با حواله نیز ثبت شود.