تجارت غیرقانونی‌های حوزه انرژی در امن و امان
گروه انرژی|
تحریم برای کشوری که هم منابع قابل توجهی از انرژی در اختیار دارد و هم مصرف بسیار زیاد، معانی و تبعات مختلفی به دنبال دارد. در چند سال اخیر بیش از هر جنبه‌یی به مضرات مستقیم اقتصادی تحریم برای ساختار اقتصادی ایران پرداخته شد. به پول‌هایی که به سختی منتقل می‌شوند، محموله‌هایی که بیمه نمی‌شوند و قطعاتی که پشت بنادر گیر می‌کنند. شاید چیزی که کمتر به آن پرداخته شده است، ایجاد فضای واسطه‌‌گری بوده است که باعث شد بسیاری ادعای ارتباط با برندهای معروف را داشته و در این بین سودهای کلان به جیب بزنند. اردیبهشت ماه 1395 «تعادل» در گزارشی از گوشه‌یی از این فعالیت‌ها پرده برداشت. گزارش فوق‌الذکر مربوط به فعالیت شرکت‌های پرشماری بود که ادعای نمایندگی شرکت ABB را داشتند. این در حالی بود که این شرکت سوییسی-سوئدی هیچ یک از این شرکت‌ها را در وب‌سایت خود معرفی نکرده بود. اما برگزاری نمایشگاه بیست و سوم نفت، گاز و پتروشیمی و حضور این شرکت در آن سبب شد، بتوانیم پرسش‌هایی را در خصوص نحوه برخورد ABB با نمایندگان دروغین خود مطرح کنیم. پرسش‌هایی که قابل تعمیم برای بسیاری از شرکت‌های دیگر فعال در حوزه انرژی به شمار می‌رود. این گفت‌وگو نشان می‌دهد هنوز و با گذر بیش از 2 سال از فعالیت این شرکت در ایران؛ هنوز شرکت‌هایی با ادعای نمایندگی آن در حال فعالیت و مراوده با ادارات دولتی ایران هستند. مشروح گزارش را در ادامه می‌خوانید. یکی از منابع آگاه در شرکت ABB در خصوص اینکه این شرکت پس از بازگشت به ایران در 2 سال اخیر چه رویکردی را در قبال این نمایندگان دروغین داشته است به «تعادل» می‌گوید: «این موضوع از زمان ورود به ایران دغدغه خود ما هم بوده است. از همان زمان در هر صحبت و مذاکره‌یی وقتی خودمان را معرفی می‌کردیم، می‌پرسیدند شما کدام ABB هستید؟»
اردیبهشت ماه 95 ابراهیم بایلان وزیر انرژی سوئد عازم تهران شده و با حمید چیت‌چیان وزیر وقت نیرو دیدار کرد. در این دیدار مقرر شد که شرکت ABB در مناقصه 312 پست فوق توزیع و 84 پست انتقال در ایران شرکت کند. همزمان «تعادل» سراغ تماس با شرکت‌های پرشماری رفت که ادعا داشتند نماینده این شرکت سوییسی-سوئدی هستند. این در حالی بود که نام هیچ یک از این شرکت‌ها در فهرست نمایندگی‌های مجاز این شرکت که در وب‌سایت آن قابل دسترس بود، دیده نمی‌شد. از آن زمان اما این شرکت فعالیت خود را به شکل قانونی در ایران آغاز کرد. حسام هاشمی مدیر امور حقوقی این شرکت در ادامه توضیحاتش درباره مواجهه ABB با نمایندگی‌های غیرقانونی می‌گوید: «ما در این 2سال تلاش کردیم چه در حوزه برندینگ و چه در حوزه حقوقی جلو فعالیت نمایندگی‌های غیرقانونی را بگیریم. البته ما به دنبال این بودیم که شرکت‌های خوشنامی را که پیش‌تر نیز با ما همکاری داشتند، پیدا کرده و مجرای قانونی را برای نمایندگی اجرا کنیم.»او ادامه می‌دهد: «در زمان تحریم شدن؛ شرکت‌های مرتبط با ABB دو رویکرد متفاوت را در پیش گرفتند. بخشی از آنها که نمایندگان قوی شرکت نیز بودند در زمان تحریم اقدام به واردات جنس تقلبی یا دیگر کارهای ناخوشایند کردند. گروهی دیگر اما همچنان سعی داشتند که به ارتباط سابق خدشه وارد نکنند. ما از زمان ورود به دنبال این بودیم که طی فرآیند قانونی بتوانیم این بخش را به شرکت متصل کنیم.» طبق اطلاعات موجود در وب‌سایت ABB این شرکت جز ایران در دیگر کشورهای خاورمیانه از جمله بحرین، اردن، کویت، پاکستان، عمان، قطر، عربستان‌سعودی و امارات متحده عربی نمایندگی دارد. این شرکت که از بزرگ‌ترین شرکت‌های مهندسی جهان محسوب می‌شود، طبق گزارش سالانه 2015 حدود 40میلیارد دلار درآمد داشته است.
پیش‌تر «تعادل» به این موضوع پرداخته بود که بازار ایران بازاری بسیار مناسب برای این شرکت محسوب می‌شود، چرا که طبق اطلاعات موجود میزان سفارش‌های آنها در خاورمیانه از سال 2015 با افتی قابل توجه روبه‌رو بوده است.
اما آن‌طور که مدیر امور حقوقی این شرکت عنوان می‌کند، نمایندگان دروغین ABB در شبکه‌های مجازی از جمله اینستاگرام نیز برای خود صفحاتی را ایجاد کرده بودند که با ورود قانونی ABB به ایران بخشی از این صفحات به اینستاگرام گزارش و بسته می‌شود. او در پاسخ به این پرسش که چرا با تمام نمایندگی‌های غیرقانونی برخورد نمی‌کنند، عنوان می‌کند: «از طریق دفتر سوییس شرکت ABB وکلا در حال پیگیری هستند که شرکت‌هایی که از اسم و لوگوی این شرکت استفاده می‌کنند، غیرقانونی اعلام شوند. اما یکپارچه نبودن سیستم اطلاعاتی در ایران باعث کند شدن روند می‌شود.» هاشمی در توضیح این وضعیت عنوان می‌کند: «مثلا ما همین حالا به یک شرکت برق منطقه‌یی در یک شهرستان مراجعه می‌کنیم و آنها به ما می‌گویند شرکتی دیگر با همین اسم ABB در لیست آنها وجود دارد. این در حالی است که این شرکت به هیچ‌وجه نماینده ما محسوب نمی‌شود. در ادامه برای اینکه نام آن از فهرست با نام ما جایگزین شود نیاز به نامه‌نگاری‌های فراوانی است که بسیار هم زمانبر هستند.»
او در ادامه از معضلی دیگر نیز بر سر راه حذف غیرقانونی‌ها در فضای انرژی ایران صحبت کرده و می‌گوید: « دومین مساله ما در ایران مشکل برندینگ است که قوانین خاصی در رابطه با آن وجود ندارد. به عنوان مثال یک شرکت را در نظر بگیرید که نماینده ABB در دوبی است و در ایران فعالیت دارد. این شرکت قصد دارد همزمان با ما در نمایشگاه نفت تهران شرکت کند، در اینجا شرکت، قوانین و دستورالعملی کامل برای استفاده شرکا از لوگو و اسم دارد که برای مثال باید لوگوی آنها واضح‌تر از برند اصلی شرکت باشد. اما شما همین جا می‌بینید که در نمایشگاه این دستورالعمل رعایت نشده است.»
مدیر امور حقوقی شرکت سوییسی-سوئدی در این باره که آیا دیگر شرکت‌های فعال در حوزه انرژی نیز با این مسائل روبه‌رو هستند، عنوان می‌کند: « بله، اما بعضی شرکت‌ها حساسیت کمتری دارند. مثلا شرکت زیمنس که رقیب ماست، اصلا این مشکلات را ندارد. سیاست آنها این است که با نمایندگانش غرفه مشترک می‌گیرد، اما ABB چنین سیاستی در دستور کارش نیست. اینها تفاوت‌هایی است که بین شرکت‌های بین‌المللی هست. »
پیش‌تر «تعادل» در گزارشی نوشته بود؛ اگر شما همین حالا شرکتی چه در حوزه انرژی و چه در دیگر حوزه‌ها ثبت کرده و ادعا کنید که نمایندگی رسمی یک شرکت خارجی هستید، عملا تا زمانی که یک شاکی خصوصی از شما به اداره آگاهی شکایت نکند، می‌توانید در امن و امان تجارت کنید.
