دهک‌های نابرخوردار، بیشترین مصرف‌کننده‌های سیگار
ایران در رده کشورهایی است که می‌توان آن را بهشت سیگاری‌ها دانست. سیگارفروشی نه سن و سال دارد و نه محدودیت، از معدود کشورهایی که در آن سیگار به صورت نخی فروخته می‌شود و مالیات آنچنانی هم برای سیگار در نظر گرفته نمی‌شود، مجموع این عوامل دست به دست هم داده تا ایران را در رده چند کشور نخست دنیا در زمینه مصرف سیگار قرار دهد و سالانه میلیاردها تومان صرف هزینه خرید سیگار شده و از دسترس خارج می‌شود، حال آنکه اگر در سال ۹۶ لایحه پیشنهادی دولت در زمینه افزاش مالیات سیگار تصویب می‌شد، ۱۱هزار میلیارد تومان یا حدود 3میلیارد دلار گردش مالی به دولت بازمی‌گشت، موضوعی که امیرحسن تکیان، عضو کمیته ملی پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر کشور به آن اشاره کرده و گفت: «شواهد متقن جهانی نشان می‌دهد که اگر مالیات بر سیگار افزایش یابد، مصرف آن کاهش می‌یابد. متاسفانه در کشور ما بیشترین کسانی که از سیگار استفاده می‌کنند، جزو صدک‌های پایین و نابرخوردار جامعه هستند. بر همین اساس مطالعات متعددی داریم که نشان می‌دهد افزایش مالیات بر دخانیات، درصد و میزان مصرف آن را در گروه‌های پایین جامعه که بیشترین مصرف‌کنندگان این مواد هستند، کاهش می‌دهد.»
وی افزود: در زمانی‌که این موضوع مطرح شد، دغدغه برخی از نمایندگان مجلس این بود که اگر ما این اقدام را انجام دهیم، نه‌تنها مصرف کم نمی‌شود، بلکه قاچاق سیگار افزایش می‌یابد، اما ما مطلقا چنین موضوعی را رد می‌کنیم. زیرا شواهد متعددی داریم که نشان می‌دهد نه‌تنها چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد، بلکه اگر کاری کنیم که مالیات بر خرده‌فروشی را مصرف‌کننده بپردازد نه تولیدکننده سیگار، انگیزه قاچاق را از بین می‌بریم و در نهایت مردم تصمیم می‌گیرند که با افزایش مالیات سیگار، همچنان مصرف‌کننده آن باشند یا خیر. البته عده‌یی معدود هم هستند که شاید از نان خود و زن و بچه‌شان بزنند و باز هم دخانیات را مصرف کنند.
تکیان با بیان اینکه ایران جزو نخستین کشورهایی بود که در سال ۱۳۸۱ به کنوانسیون منع جهانی مصرف دخانیات پیوست، ادامه داد: خوشبختانه کشورمان در بسیاری از زمینه‌ها و جنبه‌های مبارزه با دخانیات مانند عدم استفاده از دخانیات در فضاهای سربسته یا ایجاد کلینیک‌های ترک سیگار و... موفق عمل کرده است؛ به‌طوری که وضعیت ایران در پنج شاخص از شش شاخصی که سازمان جهانی بهداشت برای کاهش مصرف دخانیات مطرح کرده خوب است، اما در یکی از آنها وضعیت نامطلوب داشتیم و آن بحث مالیات بر خرده‌فروشی دخانیات و جلوگیری از این بوده است که دخانیات در گردش مالی با گردش نقد فروخته شود. این در حالی است که اگر به سمت فروش دخانیات از طریق کارتخوان رویم، در کاهش مصرف آن موثر است. وی با بیان اینکه در عین حال ایران از معدود کشورهای دنیا است که می‌توانیم سیگار را به صورت نخی بخریم، گفت: از طرفی فروش سیگار بدون هیچ کنترل سنی در ایران انجام می‌شود؛ به‌طوری که یک بچه ۱۱ ساله هم می‌تواند سیگار بخرد. همچنین یکی از ارزان‌ترین رنج قیمتی سیگار در دنیا متعلق به ایران است. در صورتی که بتوانیم این عوامل را کنترل کنیم، در کاهش مصرفش بسیار کمک‌کننده است. به عنوان مثال رییس‌جمهور فیلیپین دفتری را زیر نظر خودش برای افزایش مالیات بر دخانیات و نظارت بر آن ایجاد کرد و در سال گذشته سه میلیارد دلار افزایش منابع ناشی از این اقدام را برای کشورش به ارمغان آورد. محاسبات ما نشان می‌دهد که اگر در سال ۹۶ لایحه پیشنهادی دولت در زمینه افزاش مالیات سیگار تصویب می‌شد، ۱۱ هزار میلیارد تومان یا حدود سه میلیارد دلار گردش مالی به دولت بازمی‌گشت و تصور کنید که اگر ۱۰ درصد این رقم را هم برای سلامت مردم خرج می‌کردیم، رقم بسیار قابل ملاحظه‌یی بود.
عضو کمیته ملی پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر کشور همچنین گفت: تجربیات جهانی نشان می‌دهد که حذف نام برند از روی جعبه‌های سیگار نیز در کاهش مصرف این ماده موثرند. از طرفی استفاده از تصویرهای هشدار‌دهنده روی جعبه سیگارها در کاهش مصرف سیگار موثر است و این تجربه‌یی است که در کشور ترکیه به خوبی اتفاق افتاده است. بنابراین اگر مجموعه این اقدامات انجام شود، می‌توان مصرف سیگار را کاهش داد.
