استان تهران 88 درصد تسهیلات را جذب کرد

رشد تسهیلات بانک‌ها به میزان 1.7 واحد درصد کمتر از رشد سپرده‌ها

گروه بانک و بیمه  محسن شمشیری

مانده کل سپرده‌ها در پایان اسفند ماه 96 به 1646هزارمیلیارد تومان و مانده کل تسهیلات بانک‌ها نیز بالغ بر 1258هزارمیلیارد تومان بوده که نشان می‌دهد، غول نقدینگی و پول رشد زیادی داشته و بیش از 1600هزارمیلیارد تومان نقدینگی و سپرده در بانک‌ها موجود است که از این مقدار به میزان 1258هزارمیلیارد تومان تسهیلات بانکی پرداخت شده و بدهی مردم و فعالان اقتصادی به بانک‌ها به رقم بزرگ 1258هزارمیلیارد تومانی در پایان اسفند رسیده و تا پایان سال 96 نه تنها نقدینگی و سپرده‌های بانکی از مرز 1600هزارمیلیارد تومان عبور کرده بلکه بدهی مردم به بانک‌ها نیز به 1258هزارمیلیارد تومان رسیده که البته این ارقام بزرگ در صورت بهبود فضای کسب وکار می‌تواند در جهت رشد سرمایه‌گذاری، تولید و اشتغال به کار گرفته شود.

به گزارش«تعادل» وضعیت کل مانده سپرده‌ها و تسهیلات ریالی و ارزی بانک‌ها و موسسات اعتباری به تفکیک استان در پایان اسفند ماه 96 نشان می‌دهد که مانده کل سپرده‌ها در پایان اسفند ماه 96 معادل 1646هزارمیلیارد تومان بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 373هزارمیلیارد تومان معادل 29.3درصد افزایش داشته است.  همچنین بیشترین مبلغ سپرده مربوط به استان تهران با 920هزارمیلیارد تومان بوده که معادل 56درصد کل سپرده‌های کشور است. کمترین رقم نیز مربوط به کهگیلویه‌ و بویراحمد معادل 4480میلیارد تومان بوده است. به‌عبارت دیگر تهران بیش از تمام استان‌های کشور سپرده جذب کرده و اکثر شرکت‌ها و فعالان اقتصادی ترجیح داده‌اند به دلایل مختلف پول خود را در حساب‌های بانکی در استان تهران سپرده‌گذاری کنند همچنین بابت فعالیت‌های خود از بانک‌های تهران وام و تسهیلات بگیرند. مانده کل تسهیلات بانک‌ها نیز 1258هزارمیلیارد تومان بوده که نسبت به مدت مشابه 95 معادل 272هزارمیلیارد تومان یا 27.6درصد رشد کرده است. یعنی رشد تسهیلات بانک‌ها به میزان 1.7واحد درصد کمتر از رشد سپرده‌ها بوده و این موضوع نشان می‌دهد که تمایل بانک‌ها به پرداخت تسهیلات کمتر از رشد سپرده‌ها بوده است.  بیشترین مبلغ تسهیلات نیز مربوط به استان تهران با مانده 814هزارمیلیارد تومان یعنی معادل 64.7 درصد تسهیلات دریافتی کشور و کمترین مربوط به کهگیلویه‌ و بویراحمد معادل 4240میلیارد تومان بوده است. به عبارت دیگر استان تهران تقریبا به اندازه 8.8 واحد درصد بیش از سهم خود در جذب سپرده‌ها از پرداخت تسهیلات سهم داشته است.

همچنین نسبت تسهیلات به سپرده‌ها بعد از کسر سپرده قانونی معادل 85.4 درصد بوده که نسبت به اسفند 95 با رقم 86.7 درصد به میزان 1.3واحد درصد کاهش نشان می‌دهد یعنی تمایل بانک‌ها به پرداخت تسهیلات در مقایسه با رشد و ظرفیت سپرده‌ها کاهش یافته است.   این نسبت در تهران در اسفند 96 به 98درصد رسیده که از میانگین کشوری بالاتر است و نسبت به رقم 89 درصد در بهمن 96 به میزان 9واحد درصد بیشتر شده است. تغییر شدید این شاخص در اسفند ماه و کاهش سهم تهران از سپرده‌ها در مقایسه با سهم تهران از تسهیلات کشور می‌تواند 3دلیل عمده داشته باشد.  دلیل اول رشد مانده تسهیلات در استان تهران است که از رقم 721هزارمیلیارد تومان به 814هزارمیلیارد تومان در اسفند 96 رسیده و در یک ماه به میزان 93هزارمیلیارد تومان در یک ماه زیاد شده که نشان می‌دهد از رقم 105هزارمیلیارد تومانی رشد مانده تسهیلات در اسفند و در کل کشور به میزان 93هزارمیلیارد تومان آن را تهران به تنهایی جذب کرده است. در نتیجه سهم تهران از 62.6 درصد تسهیلات در بهمن به 64.7 درصد در اسفند افزایش داشته و رشد تسهیلات‌دهی در اسفند ماه در تهران به هر دلیلی بسیار بالا بوده که البته باید از گزارش‌های دیگر و جزییات عقود بانکی دلیل این تمرکز و رشد تسهیلات در تهران را جست‌وجو کرد.

دلیل دوم آن است که به دلیل سیاست‌های فروش اوراق سپرده ریالی با نرخ 20درصد به دلیل التهاب بازار ارز و خروج بخشی از سپرده‌ها از بانک‌های تهران برای خرید و فروش ارز و... جذب سپرده در بانک‌های تهران در مقایسه با رشد نقدینگی کشور کمتر بوده است. آمار نشان می‌دهد که از معادل 114هزارمیلیارد تومان رشد سپرده‌های کشور در اسفند، سهم تهران تنها 25هزارمیلیارد تومان بوده و مانده سپرده‌های تهران تنها 25هزارمیلیارد تومان بیشتر شده در نتیجه سهم تهران از مانده سپرده‌ها نیز از 58 درصد در بهمن به 56 درصد در اسفند کاهش داشته است.

این افزایش سهم از تسهیلات و کاهش سهم از سپرده‌ها باعث شده که نسبت تسهیلات به سپرده‌ها در استان تهران بعد از کسر سپرده‌های قانونی به‌ شدت رشد کرده و به 98درصد برسد که نشان می‌دهد، سیستم بانکی در اسفند ماه به هر دلیلی ترجیح داده که نسبت تسهیلات و سپرده‌ها در شبکه بانکی تهران تغییر قابل توجهی داشته باشد و از 89درصد در بهمن به 98درصد در اسفند برسد.

از کل سپرده‌های کشور به 56 درصد کاهش داشته درحالی که سهم تهران از تسهیلات به رقم قابل توجه 64.7 درصد افزایش داشته است.

اگر به اعداد بهمن ماه و اسفند 96 توجه کنیم، سپرده‌های استان تهران از رقم 721هزارمیلیارد تومان به 814 هزار میلیارد تومان در اسفند ماه رسیده و سهم آن از کل سپرده‌های کشور نیز از 58 درصد به 56 درصد کاهش داشته است. بر این اساس مشخص است که با وجود رشد سپرده‌ها و نقدینگی کشور در اسفند ماه، سهم استان تهران کمتر و رقم رشد سپرده‌های تهران کمتر از رشد سپرده‌های کشور بوده بنابراین می‌توان برآورد کرد که بخشی از نقدینگی یا سپرده‌ها به جای جذب بانک‌ها به بازار اوراق سپرده یا خرید و فروش ارز و... هدایت شده است.

اما در سوی دیگر بازار پول، تسهیلات در استان تهران نیز از رقم 895 هزارمیلیارد تومان در بهمن ماه 96 به 920هزارمیلیارد تومان رسیده و با وجود افزایش 25هزارمیلیارد تومانی این رقم، سهم استان تهران از 62.6 در بهمن ماه به 64.7 درصد در اسفند ماه رسیده است. اگرچه رقم دریافت تسهیلات در اسفند ماه اندکی افزایش داشته اما سهم تهران را حدود 2درصد بیشتر کرده است.

 نسبت تسهیلات‌دهی به سپرده‌ها در کهگیلویه‌ و بویراحمد 106.9درصد بوده است. به عبارت دیگر در برخی استان‌های کمتر برخوردار یا در استان‌هایی که ضرورت حمایت‌های اجتماعی و بانکی لازم بوده نسبت تسهیلات به سپرده و سپرده بعد از کسر سپرده قانونی بالاتر از 100درصد سپرده یا 100درصد سپرده بعد از کسر سپرده قانونی بوده است.

  سهم تسهیلات از سپرده‌ها

سهم تسهیلات از سپرده‌ها نیز نشان می‌دهد که از رقم 1646هزارمیلیارد تومانی سپرده‌ها معادل 75.4درصد بوده است. به‌عبارت دیگر معادل

24.6 از سپرده‌ها را سپرده قانونی و ذخیره احتیاطی یا سقف اعتباری برای تامین نقدینگی مورد نیاز بانک‌ها تشکیل داده و بانک‌ها معادل 172هزارمیلیارد تومان یا 10.45درصد سپرده‌ها را به عنوان سپرده قانونی در نظر گرفته‌اند و سپرده‌ها بعد از کسر سپرده قانونی به رقم 1474هزارمیلیارد تومان رسیده است. همچنین مبلغ 216هزارمیلیارد تومان معادل 13.12درصد به عنوان ذخیره احتیاطی نقدینگی یا سیاست سقف اعتباری در نظر گرفته شده است. به عبارت دیگر معادل 388هزارمیلیارد تومان از کل سپرده‌ها را به عنوان جمع سپرده قانونی و ذخیره احتیاطی حاصل از سیاست سقف اعتباری و نقدینگی مورد نیاز بانک‌ها برای پاسخ به نیاز مشتریان تشکیل داده تا در صورت مراجعه سپرده‌گذاران قادر به تامین نیازهای مراجعه‌کنندگان و مشتریان بانک‌ها باشند. وضعیت استان‌ها نیز نشان می‌دهد که بعد از استان تهران که حدود 60 درصد منابع بانکی را جذب کرده استان‌های اصفهان، خراسان‌رضوی، مازندران، فارس، خوزستان، آذربایجان‌شرقی، البرز، گیلان، کرمان، آذربایجان‌‌غربی و کرمانشاه در رتبه‌های بعدی از دوم تا دوازدهم جذب منابع شامل سپرده و تسهیلات بوده‌اند. همچنین استان‌های سیستان‌وبلوچستان، کردستان، سمنان، اردبیل، زنجان، خراسان‌جنوبی و شمالی، کهگیلویه‌وبویراحمد، ایلام، چهارمحال‌وبختیاری در رتبه‌های 21تا 31 از نظر جذب منابع بانکی قرار داشته‌اند.  از سوی دیگر استان‌های کمتر برخوردار از منابع سپرده بانکی که رقم مانده تسهیلات آنها از رقم سپرده بعد از کسر سپرده قانونی بیشتر بوده شامل استان‌های گلستان، لرستان، چهارمحال‌وبختیاری، ایلام، کهگیلویه‌وبویراحمد و خراسان‌شمالی بوده است.

در استان کم ‌برخوردار کهگیلویه‌وبویراحمد نیز مانده تسهیلات حتی از رقم مانده سپرده‌ها بیشتر بوده و این موضوع نشان می‌دهد که منابع مالی و سپرده در این استان بسیار کم بوده و سیستم بانکی تسهیلات بیشتری برای کاهش فقر و محرومیت و کمک به تولید و بخش‌های اقتصادی به این استان پرداخت کرده است.

 13 استان 9 برابر بقیه سپرده جذب کرده‌اند

بعد از تهران استان‌های اصفهان، خراسان‌رضوی، فارس، خوزستان، گیلان، آذربایجان‌شرقی، مازندران، البرز، کرمان، آذربایجان‌غربی، قم و یزد روی هم بیش از 90درصد سپرده‌ها را جذب کرده‌اند و بقیه استان‌های کشور یعنی 18 استان تنها 10درصد سپرده‌های بانکی را جذب کرده‌اند.

  تسهیلات 13 استان 7 برابر بقیه استان‌ها

در بخش تسهیلات نیز 13 استان شامل تهران، اصفهان، خراسان‌رضوی، فارس، مازندران، آذربایجان‌شرقی، خوزستان، کرمان، گیلان، آذربایجان‌غربی، البرز، یزد، کرمانشاه و گلستان با سهم بیش از یک‌‌ درصد بازار تسهیلات معادل 87 درصد تسهیلات را جذب کرده‌اند و بقیه استان‌ها یعنی 17 استان دیگر روی هم تنها بیش از 12درصد تسهیلات را جذب کرده‌اند. به عبارت دیگر تقریبا نیمی از استان‌ها به اندازه 7برابر نیم دیگر استان‌ها تسهیلات جذب کرده‌اند.