شوک بورسی به اقتصاد

گروه بورس  مسعود کریمی

 شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران در معاملات آخرین روز کاری هفته جاری توانست با یک رکورد شکنی تمام عیار علاوه بر سهامداران تالار شیشه‌یی سایر فعالان بازار‌های مالی کشور را نیز بهت‌زده کند. به‌طوری که با نگاهی به آمار‌‌های منتشر شده مشاهده می‌شود که آخرین رشد بورس حدود 2500 واحد در سال 1392 به وقوع پیوست. این در حالی است که، روز چهارشنبه با صعود 2767 واحدی این رکورد جابه‌جا شد و نماگر بازار سهام توانست به یک‌باره با عبور از 3 کانال در نیمه ابتدایی کانال 99000 واحدی قرار بگیرد. بر این اساس، با سرازیر شدن نقدینگی به سمت بورس کشور مشاهده می‌شود که موج جدیدی از افزایش قیمت توام با امیدواری در بازار سهام در راه است و پیش‌بینی می‌شود با چنین روند حرکتی به زودی شاهد فتح قله 100000 واحدی شاخص بورس برای نخستین‌بار در بازار سرمایه 50 ساله کشور باشیم. بر این اساس، بررسی چرایی صعود یک‌باره نماگر‌های بازار سهام حاکی از آن است که تمام بازار‌‌های مالی کشور طی چند ماه اخیر با افزایش قابل‌ملاحظه‌ قیمتی رو به رو بوده‌اند اما بازار سهام برخلاف آنها طی این مدت رشد چندانی را تجربه نکرده بود در نتیجه پس از اشباع سایر بازار‌ها و افزایش ریسک سرمایه‌گذاری، بخشی از نقدینگی‌ها به سمت بورس سرازیر شده است.

 رشد بیش از حد بازار

در همین رابطه، ابراهیم عنایت مدیرعامل کارگزاری بانک سپه درخصوص چرایی افزایش 2767 واحدی شاخص بورس در گفت‌وگو‌ با «تعادل»، اظهار داشت: قیمت‌ها در اکثر بازار‌‌های داخلی اعم از طلا، ارز، مسکن و... افزایش قابل‌توجهی را تجربه کرده است. به هر حال زمانی که قیمت در این بازار‌ها در روند صعودی قرار می‌گیرد می‌بایست قیمت سهام در بورس هم به دلیل اینکه یک نوع دارایی محسوب می‌شود با افزایش رو به رو شود. وی خاطرنشان کرد: زمانی که صعود بیش از حد قیمت در بازار‌های موازی بورس و به خصوص در محصولی همانند خودرو صورت می‌گیرد سایر بازار‌ها از جمله بازار سهام که فرصت افزایش قیمتی دارند نیز در گزینه بعدی برای سرمایه‌گذاری مطرح می‌شوند. این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اثر روانی تحولات بین‌المللی نیز تصریح کرد: اتفاقاتی که روز سه‌شنبه در سنگاپور افتاد به نوعی یک دغدغه بزرگ را در بازار‌های مالی تحت تاثیر، حذف کرد.

 ابراهیم عنایت با بیان اینکه قیمت سهام اغلب شرکت‌ها بسیار پایین در حال معامله است نیز اذعان داشت: برخی شرکت‌ها به دلیل ارزآوری، قیمت سهام آنها در روند معاملاتی بسیار مطلوب ارزیابی می‌شود از طرفی سهام شرکت‌هایی هم که ارزبر هستند و به نوعی هزینه ارزی دارند با کاهش قیمت سهام مواجه هستند. به عنوان مثال، در حال حاضر صنایع صادرات محور از ارز و فرصت‌های سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند. این در حالی است که صنایع خودرویی به دلیل اینکه وابسته به خارج از کشور هستند و قرارداد آنها در آستانه لغو است، صدمه خواهند دید. مدیرعامل کارگزاری بانک سپه عنوان کرد: تمامی مسائل مطرح شده توجیهی بر رشد بیش از حد روز چهارشنبه بورس نیست. این در حالی است که با نگاهی به سایر پارامتر‌های جریان معاملات دیروز مشاهده می‌شود که حجم معاملاتی در حدی نبود که افزایش شاخص و قیمت‌ها را توجیه کند. بر این اساس، آمار‌‌های منتشر شده نشان می‌دهد که ارزش معاملات بورس 435 میلیارد تومان و ارزش معاملات فرابورس 201 میلیارد تومان بوده است که در مجموع رقمی بیش از 600 میلیارد تومان را نشان می‌دهد. بنابراین این رقم برای افزایش بیش از 2700واحدی شاخص ناچیز است.

 این تحلیلگر بازار سرمایه عنوان کرد: رشد بازار‌های موازی مختص به چند روز اخیر نیست و این روند طی چند ماه به وقوع پیوسته است به‌طور مثال قیمت دلار حدود 6 ماه از 3500 تومان به بیش از 7200 تومان رسید. بنابراین پول‌هایی که فرصت سرمایه‌گذاری در سایر بازار‌های مالی را نداشته‌اند هم در حال حاضر بورس را بهترین گزینه برای سرمایه‌گذاری در نظر می‌گیرند. ابراهیم عنایت تصریح کرد: سهام به دلیل اینکه در قیمت پایین قرار دارد باید رشد معقولی را تجربه کند اما رشد هیجانی در یک روز معاملاتی مناسب ارزیابی نمی‌شود وی افزود: P/E خود نشان‌دهنده افق سرمایه‌گذاری است و در دنیا بورسی وجود ندارد که P/E کمتر از بورس ایران داشته باشد. این در حالی است که شرکت‌‌هایی با پتانسیل بالا در صنایع مختلف از جمله پتروشیمی‌ها، پالایشی، معادن و... حضور دارند. اما به دلیل اینکه دیدگاه کوتاه‌مدت در برخی از سرمایه‌گذاران وجود دارد در نتیجه P/E هم در ارقامی پایین قرار دارد.

 رشد 50درصدی بازار

از سویی دیگر، مهدی طحانی مدیرعامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری آوای آگاه با اشاره به دلایل صعود یک‌باره نماگر‌های بورس تهران در گفت‌وگو با «تعادل» اظهار داشت: از ابتدای سال تاکنون بازده بازار‌ سرمایه با درنظر گرفتن رشد روز چهارشنبه حدود 4 الی 5 درصد ارزیابی می‌شود. بازار سرمایه‌یی که تمام شرکت‌های بزرگ که در آن فهرست شده‌اند و کسب و کار شرکت‌های ایرانی در آن جریان دارد قبل از مجمع، شرکت‌های بزرگ این بازار P/E کمتر از 4 واحد دارند. وی خاطرنشان کرد: بازار پول با سود 20 الی 25درصد، طی چند وقت اخیر حدود 7 الی 8درصد بازدهی کسب کرده است. از سویی دیگر، بازار سکه نیز بیش از 60 الی 70درصد بازدهی و بازار ملک هم طبق آمار‌های منتشر شده بیش از 30 الی 40درصد بازدهی به ثبت رسانده است.

 این کارشناس بازار سرمایه گفت: بازار بورس با توجه به اینکه پتانسیل رشد را داشت اما از سایر بازار‌ها عقب افتاد و در حال حاضر طبیعی است در اقتصادی که تمام پارامتر‌های آن در روندی صعودی قرار گرفته‌اند بورس نیز با افزایش همراه شود. مدیرعامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری آوای آگاه در خصوص ماندگاری یا عدم ماندگاری رشد بازار سهام نیز تصریح کرد: به‌طور قطع رشد بازار ماندگار خواهد بود زیرا علاوه بر اینکه شرکت‌‌های بورس توانایی سودسازی مناسبی را دارند، خیلی از سهم‌ها به نسبت 7 ماه الی یک سال اخیر که کاهش قیمت را تجربه کردند در شرایط فعلی در مرحله رشد قرار گرفته‌اند. این تحلیلگر بازار سرمایه با اشاره به اینکه خودرو افزایش قیمت پیدا کرده است گفت: برای راه‌اندازی کارخانه تولیدی ماشین‌آلات، ساختمان و زمین مورد نظر به‌طور قطع همانند گذشته نیست و با افزایش قیمت مواجه شده است، در نتیجه مجموع عوامل مذکور باعث می‌شود که بر این نکته تاکید داشت که بورس تا 50درصد دیگر جاری رشد را دارد.

مهدی طحانی درباره روند کلی معاملات بورس نیز عنوان کرد: طی چند روز آینده کلیت بازار تحت تاثیر موج مثبت صعودی قرار خواهند گرفت مگر در صورتی که شرکتی ساختار مالی مشکل‌ داری داشته باشد. این در حالی است که پیش‌بینی می‌شود با یک تقدم تاخری کلیت بازار رشد کند اما از حدود یک الی دو هفته گذشته گروه فلزی معدنی با 10 الی 15درصد رشد، لیدر معاملات بازار شد و پس از آن گروه پالایشی و سایر گروه‌ها به این روند اضافه شدند.

مدیرعامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری آوای آگاه در ادامه افزود: خودرو نیز طی چند وقت اخیر افت سنگینی را متحمل شد. این در حالی است که خودروساز‌ها موجودی انبار مناسبی از خودرو دارند و در کنار این مهم خودروساز‌ها ارزش جایگزینی بالایی را نیز پیدا کردند.

 برای سرمایه‌گذاری عجله کنید

وی به سهامداران توصیه کرد: در مقایسه بورس با سایر بازار‌ها زمانی که سکه در رقم 2 میلیون و 600هزار تومان قرار می‌گیرد و دلار رقم 7200تومان را به خود اختصاص می‌دهد در نتیجه به‌طور قطع سرمایه‌گذاری در بورس ارزان خواهد بود چراکه قیمت سهام شرکت‌ها ارزنده است پس در نتیجه به سرمایه‌گذاران توصیه می‌شود که برای سرمایه‌گذاری در بورس عجله کنید. طحانی گفت: خرید سکه و دلار در شرایط فعلی مناسب ارزیابی نمی‌شود چراکه بازار متشکل دیگری به نام بازار سرمایه وجود دارد که با یک مکانیسم مشخص فعالیت می‌کند.

 رشد اسمی بورس

افزون بر این، حامد ستاک کارشناس بازار سرمایه درخصوص دلایل افزایش شاخص بورس در گفت‌وگو با «تعادل» عنوان کرد: اصلی‌ترین عامل رشد بازار سهام در معاملات دیروز را می‌توان به رشد سایر بازار‌های موازی بورس کشور طی چند وقت اخیر نسبت داد. وی خاطرنشان کرد: افزایش نماگر‌‌‌های بورس کشور قابل پیش‌بینی بود اما مناسب‌تر اینگونه ارزیابی می‌شد که روند صعودی طی چند روز کاری به وقوع بپیوندد. این تحلیلگر بازار سرمایه اذعان داشت: بازار‌‌های مختلف مالی در یک اقتصاد به شکل ظروف متصل به یک‌دیگر رفتار می‌کنند و اینگونه نیست که یک بازار با افزایش قیمت رو به رو شود و سایر بازار‌‌ها واکنشی نشان ندهند. بر این اساس، در نهایت و در یک افق زمانی منطقی تمام بازار‌‌ها می‌بایست به یک توازن دستیابی پیدا کنند. این درحالی است که بازار‌های داخلی اعم از ارز، سکه، ساختمان، فلزات اساسی و... با رشد مواجه شدند و در چنین شرایطی بازار بورس هم باید افزایش پیدا می‌کرد. حامد ستاک ابراز داشت: شاخص بورس تهران در معاملات دیروز یک افزایش جهشی را تجربه کرد که اصلی‌ترین دلیل این مهم را می‌توان رشد سایر بازار‌ها در نظر گرفت. وی افزود: در بازار 2 مدل رشد، واقعی و اسمی وجود دارد. رشد واقعی مرتبط با شکوفایی و نوآوری است که در شرایط مثبت اقتصادی ایجاد می‌شود و درنهایت منجر به افزایش سطح رفاه جامعه خواهد شد.

این در حالی است که، رشد اسمی بازار نیز به واسطه افزایش نرخ دلار، سکه و... روی داده است، بدین صورت که یک رویداد عملیاتی در شرکت‌ها رخ نداده یا اینکه به‌طور کلی فضای کسب و کار بهبود پیدا نکرده است، بنابراین رشد روز گذشته بازار سهام به صورت اسمی بود. این کارشناس بازار سرمایه درباره ماندگاری افزایش شاخص‌ها نیز گفت: بازار سرمایه به هر ترتیب باید یک روند مشخصی را باتوجه به سایر پارامتر‌‌های تاثیرگذار اتخاذ کند این در حالی است که در حال حاضر بازار سرمایه برای رسیدن به توازن با سایر بازار‌های مالی فاصله زیادی دارد. بر این اساس، پیش‌بینی می‌شود که رشد بازار با شدت متفاوتی نسبت به گذشته ادامه پیدا کند. وی معتقد است، تا زمانی که توازن بین بازار‌های مالی برقرار شود رشد بازار سهام ادامه‌دار خواهد بود.

حامد ستاک با اشاره به ارزش دلاری بازار سرمایه نیز تصریح کرد: ارزش دلاری بازار می‌بایست یک هنجاری را رعایت کند زیرا زمانی که دلار افزایش پیدا می‌کند ارزش دلاری تمام شرکت‌های بورس باید به یک تعادل منطقی متناسب با سایر بازار‌ها برسد. این تحلیلگر بازار سرمایه به سهامداران توصیه کرد: در بازار‌های مالی اجتناب از هیجانات بهترین اتفاق خواهد بود. از طرفی توجه به اظهارنظر‌های کارشناسان متخصص و متعهد نیز می‌تواند در امر سرمایه‌گذاری مفید واقع شود. این کارشناس بازار سرمایه گفت: گروه‌هایی که درآمد دلاری دارند و دلار آنها با نرخ‌هایی بالاتر مبادله می‌شود به‌طور قطع وضعیت بهتری را تجربه خواهند کرد. از طرفی، شرکت‌هایی که درآمد دلاری کسب می‌کنند اما به صورت دستوری می‌بایست با قیمت دلار نیمایی فعالیت کنند نیز وضعیت متفاوتی خواهند داشت. وی افزود: شرکت‌هایی که هزینه دلاری دارند هم به 2 دسته طبقه‌بندی می‌شوند. نخست شرکت‌هایی که هزینه دلاری را باید در بازار آزاد تهیه کنند و دیگری شرکت‌هایی که دلار نیمایی تهیه می‌کنند. حامد ستاک تاکید کرد: شرکت‌ها در بهترین حالت با درآمد دلاری، نرخ دلار آزاد و شرکت‌ها در بدترین حالت با هزینه دلاری و با نرخ دلار آزاد نیز طبقه‌بندی می‌شوند. این کارشناس بازار سرمایه درباره تاثیر اتفاقات بین‌المللی نیز بیان کرد: تاکنون اثرات موضوعات بین‌المللی در بازار دیده شده است و در حال حاضر رویدادی تازه و تاثیرگذار در بورس کشور در سطح بین الملل نیز رخ نداده است.

 تاثیر واقع‌‌بینی دولت

علاوه بر این ایوب باقر‌تبار عضو هیات‌مدیره بورس انرژی نیز درباره صعود تاریخی بورس در گفت‌وگو با «تعادل» عنوان کرد: افزایش قیمت دلار روی ارزش جایگزینی شرکت‌ها و سودآوری شرکت‌ها اثرات مثبت داشته باشد و پیش‌بینی می‌شد که شاهد رونق بورس باشیم. وی تصریح کرد: به‌دلیل کنترل دولت روی قیمت دلار و اینکه شرکت‌های صادرات محور، از فروش ارز حاصل از صادرات به نوعی با قیمت بازار منع شده بودند در نتیجه در سودآوری آنها تاثیرگذار بود و بازار به این دلیل راکد شد. این کارشناس بازار سرمایه بیان کرد: در حال حاضر اخباری درخصوص اینکه دولت با واقع بینی در موضوع افزایش قیمت دلار و همچین درآمد شرکت‌‌های بورسی برخورد می‌کند، شنیده می‌شود. به‌طوری که ارز حاصل از صادرات در قیمت‌های بازار یا نزدیک به بازار مورد معامله قرار بگیرد که این مهم در بورس تاثیرگذار خواهد بود.

ایوب باقر‌تبار ابراز داشت: با افزایش قیمت دلار ارزش جایگزینی شرکت‌ها افزایش پیدا می‌کند. از طرفی، در بازار‌های موازی بورس با سیستم بانکی و سپرده افزایش قیمت‌ها برای سرمایه‌گذار جذاب نخواهد بود. همچنین سرمایه‌گذاری در دلار هم با مشکلاتی مواجه است و هیچ فردی نمی‌تواند تمام منایع خود را در این بازار سرمایه‌گذاری کند. افزون بر این، در حوزه طلا هم به دلیل اینکه رشد چشم‌گیری در این حوزه صورت گرفته است در نتیجه در حال حاضر سرمایه‌گذاری در حوزه طلا با ریسک همراه خواهد بود. عضو هیات‌مدیره بورس انرژی گفت: با وجود افزایش قیمت دلار و افزایش ارزش جایگزینی و وضعیت درآمدی شرکت‌های بورسی مشاهده می‌ود که قیمت سهام چندان افزایش پیدا نکرده است. بنابراین مشاهده می‌شود که سرمایه‌گذاران با حرکت منابع خود به سمت بازار سهام بهترین فرصت سرمایه‌گذاری را در بین بازار‌های مالی انتخاب کرده‌اند.