پاتکِ برجامی اروپا به ترامپ

مجید اعزازی دبیر گروه راه و شهرسازی

فدریکا موگرینی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، دیروز از تصویب یک بسته حمایتی از ایران با هدف ادامه اجرای برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) خبر داد. بسته‌یی که قرار است به‌طور رسمی تا فردا به مقام‌های ایران ارائه شود. گفته می‌شود در این بسته حمایتی بانک سرمایه‌گذاری اروپا (EIB) ملزم به حمایت از شرکت‌هایی شده که با ایران همکاری اقتصادی دارند.

به این ترتیب، فارغ از اینکه محتوای این بسته پیشنهادی چیست و با چه واکنشی از سوی تهران مواجه خواهد شد، می‌توان گفت، اروپا دست‌کم تاکنون، به عهد خود به حفظ برجام و مقابله با بدعهدی‌های امریکا در قبال این توافقنامه بین‌المللی وفادار مانده و گامی عملی برای مقاومت در برابر خواسته‌های نامشروع دونالد ترامپ برداشته است.

پیش از این، ‌برخی کارشناسان داخلی عنوان کرده بودند که اگر طرف اروپایی می‌خواهد ایران را در برجام نگه دارد، باید راهکارهای واقعی و اجرایی ارائه دهد. یکی از این راهکارها این است که بانک سرمایه‌گذاری اروپا (EIB) برای ایجاد اطمینان‌بخشی به سرمایه‌گذاران و شرکت‌های بین‌المللی نسبت به تامین مالی پروژه‌های عظیم زیرساختی در ایران اقدام کنند.

بانک سرمایه‌گذاری اروپا، بزرگ‌ترین موسسه مالی غیرانتفاعی جهان است که به اتحادیه اروپا تعلق دارد. این بانک با هدف حفظ همبستگی و انسجام این اتحادیه، به کشورهای عضو اتحادیه وام‌های طولانی‌مدت می‌دهد. این بانک در سال 1958 تحت معاهده رم تاسیس شده است.

از آنجا که توان اقتصادی بانک سرمایه‌گذاری اروپا محدود است و به همین دلیل هم احتمالا این اتحادیه نمی‌تواند از غول‌های اقتصادی و صنعتی مانند توتال حمایت کند، حمایت این بانک، به شرکت‌های کوچک و متوسط اروپایی در برابر اقدامات تحریم‌آمیز امریکا منحصر خواهد شد. نشانه تعقیب چنین سیاستی را در ایران نیز می‌تواند شناسایی کرد. آنجا که‌ محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان هفته گذشته در جمع بازرگانان ایران، بر همکاری آنان با شرکت‌های کوچک و متوسط اروپا تاکید کرده و از آنها خواسته بود تا چنین شرکت‌هایی را شناسایی کرده و همکاری خود را با آنان آغاز کنند.

از این رو، به نظر می‌رسد بسته حمایتی اروپا از اقتصاد ایران در برابر تحریم‌های امریکا، تحت شرایطی خاص می‌تواند هوشمندانه باشد و نظر مقام‌های سیاسی و اقتصادی ایران را جلب کند و به «برجام بدون امریکا» روح تازه‌یی ببخشد.

خبرهای مثبت سیاست خارجی ایران در نخستین روز هفته اما به تدوین بسته حمایتی اروپا از ایران در برابر تحریم‌های یکجانبه امریکا محدود نماند. در رویدادی دیگر، کارگروه ویژه اقدام مالی (FATF) اعلام کرد باتوجه به تلاش‌های مستمر دولت ایران برای نهایی شدن و تصویب متمم‌های مقابله با پولشویی و تامین مالی تروریسم، تعلیق اقدامات متقابل علیه ایران را به مدت سه ماه (تا 9 مهر 97 برابر با اول اکتبر 2018) ادامه می‌دهد. تمدید این مهلت، فرصتی قابل‌توجه برای اقتصاد ایران به‌شمار می‌رود. امید است در این فرصت، ‌نمایندگان مجلس ضمن حفظ راهبردهای کلان کشور در زمینه پولشویی و مبارزه با تروریسم، قوانین لازم در این رابطه را تصویب کنند تا امور بانکی و مالی ایران در آینده دچار مشکل نشود.

به این دو روزنه امید، می‌توان سفر هفته آینده حسن روحانی ‌رییس‌جمهور به دو کشور سوییس و اتریش را هم اضافه کرد. این سفر در مقطع کنونی ضمن اینکه می‌تواند بر روابط ایران با این دو کشور اروپایی و همچنین اتحادیه اروپا اثر مثبتی داشته باشد، حامل پیامی وی‍ژه برای دولتمردان کاخ سفید به‌شمار می‌رود. پیامی مبنی بر اینکه تلاش‌ها برای به انزوا کشاندن ایران و متهم جلوه دادن آن در زمینه امور هسته‌یی شکست خورده است.