دستگاه عصبی انسان و انتظار 4 ساله برای جام‌جهانی
نادی صبوری|
چشم‌هایی که همه به نمایشگر روبه‌رو میخکوب شده است، قلب‌هایی که هر قدر دقیقه بازی به عدد 90 نزدیک می‌شود سریع‌تر می‌تپد، کل‌کل‌هایی که هرچه جلوتر می‌رود، بیشتر سر و شکل یک «دعوای تمام عیار» را پیدا می‌کند و درنهایت احساس وصف‌ناپذیر «شعف» وقتی که تیم مورد علاقه‌تان توپ را به تور دروازه حریف می‌چسباند. اینها گوشه‌هایی از احساساتی است که نزدیک به یک میلیارد تماشاگر فوتبال از هر جنس، رنگ، سن و نژاد در چند وقت اخیر تجربه کرده‌اند. 4 روز دیگر تکلیف قهرمانی جام جهانی 2018 مشخص شده و خیابان‌های مسکو، سن‌پترزبورگ، سوچی و... از خیل انسان‌هایی که برای بیش از یک ماه از زندگی روزمره فاصله گرفتند خالی می‌شود. اگرچه در طول جام جهانی بارها و بارها از فوتبالیست‌ها، روابط شخصی و خانوادگی و تمام حواشی‌شان گفته می‌شود اما کمتر به موضوع «طرفداران» و تاثیری که آنها روی فوتبال گذاشته و مهم‌تر از آن فوتبال روی آنها می‌گذارد پرداخته می‌شود. گزارش پیش رو ترجمه تحقیقی خواندنی درخصوص طرفداران فوتبال است که در خبرگزاری سی‌ان‌بی‌سی منتشر شده است. این تحقیق که توسط روانشناسی با نام سوزان ویتبورن انجام شده است، نشان می‌دهد اگر شما طرفدار پر و پا قرص فوتبال هستید فرقی ندارد بازی را از کنج اتاقی 6 متری ببینید یا در میان خیل عظیم تماشاگران در استادیوم فوتبال، ترشح هورمون‌ها و آزاد شدن پیام‌رسان‌های عصبی، شما را به‌شدت متحول خواهد کرد. شما را به مطالعه این گزارش دعوت می‌کنیم:
جام جهانی فوتبال، رویدادی بی‌شباهت به دیگر اتفاق‌های ورزشی است. سطح درگیری احساسات، قبیله‌گرایی و احساس شدید تعهد، دیگر رقابت‌ها ازجمله المپیک را از سکه می‌اندازد و این فقط بین طرفداران است.
همین حالا و در طول برگزاری جام جهانی 2018 در روسیه، دوربین‌های تلویزیونی بارها ناخن‌های در حال مکیده شدن، اشک‌های از سر ناامیدی، فریادها و جیغ‌های از سر شور را نشان داده‌اند.
مدت‌هاست که طرفداران فوتبال «یار دوازدهم» 11 فوتبالیست داخل میدان خوانده شده‌اند. توصیفی که در مواقعی که به‌شدت به همراهی طرفداران نیاز است، الهام‌بخش آنها برای حمایت از تیم مورد علاقه‌شان می‌شود.
با این حال این میلیون‌ها نفر تماشاگر فوتبال که آن‌قدر خوش‌شانس نبوده‌اند که برای تماشای بازی به روسیه سفر کنند را از درگیر شدن احساسی و جیغ زدن‌های شدید جلوی تلویزیون باز نمی‌دارد. براساس تحقیقی که یک روانشناس به اسم سوزان ویتبورن انجام داده است، شما به همان میزان که طرفدار دو آتشه‌یی در فوتبال هستید، استرس بیشتری را در موقع تماشا تجربه می‌کنید. فارغ از اینکه بازی را از تلویزیون خانگی یا یک کافه یا استادیوم دنبال می‌کنید. اگرچه این حجم از اشتیاق شدید باعث می‌شود زمانی که تیم شما پیروز میدان شد، شما با افزایش شدید تستسترون مواجه شوید.
دنبال کردن بازی فوتبال از طریق تلویزیون حتی می‌تواند برای طرفدارای که آرزوی پیروزی تیمش را دارد، سخت‌تر و استرس‌زا‌تر از تماشای آن در استادیوم و از نزدیک نیز باشد.
سوزان ویتبورن به سی‌ان‌بی‌سی می‌گوید: «تصویر و صدای بزرگ‌تر و بیشتر، واقعیت را برای تماشاگران شدت می‌بخشد که شما را بیشتر در مرکز فعالیت قرار می‌دهد. در نتیجه، احساسات شما مثل کسی می‌شود که داخل زمین قرار داشته و در حال بازی است. با این حال به عنوان یک طرفدار در استادیوم، شما نماهای کلوز-آپ را از دست می‌دهید.»
او ادامه می‌دهد: «در نتیجه این روند، جوش و خروش تجربه تماشای بازی افزایش پیدا می‌کند و پاسخ‌های احساسی شما را شدت می‌بخشد. این چه در احساسات مثبت و چه در احساسات منفی صدق می‌کند. این استرس که کاش می‌توانستید وقتی بازی به سمت ناخوشایندتان پیش می‌رود روی آن اثری بگذارید نیز وجود خواهد داشت.»
شاید برخی بپرسند چرا طرفداران تیم‌های ملی فوتبال این‌چنین خود را برای آن به آب و آتش می‌زنند؟ آیا اصلا این سطح از اهمیت دادن ارزشش را دارد؟
مطالعات نشان می‌دهد که خواندن سرود ملی کشورها پیش از شروع بازی فوتبال، امکان تحریک نورون‌های آینه‌یی (نوعی از سلول‌های عصبی بسیار مهم در انسان و دیگر جانوران که نوعی درک و احساس از عمل فرد دیگر را در انسان ایجاد می‌کنند) را در مغز تماشاگر دارد. این واکنش شیمیایی فرد موردنظر را قادر می‌سازد که همان مقدار احساسات غریزی که بازیکنان داخل زمین دارند را جمع‌آوری کند. با وجود اینکه عملا داخل زمین نیست.
ویتبورن می‌گوید: «پیام‌رسان‌های عصبی که مسوول هیجان و وجد هستند، مغز را در خود غوطه‌ور کرده و آن را به سمت موج‌های لذت در لحظات شکوهمند هدایت می‌کنند.»
احساس پیوند شما با دیگر طرفداران تیم ورزشی مورد علاقه‌تان وقتی رقم می‌خورد که پیام‌رسان‌های عصبی مسوول ایجاد همدلی و ارتباطات اجتماعی آزاد می‌شوند. همان‌طور که ماشه این انتقال‌دهنده‌های عصبی کشیده می‌شود، آزادسازی آنها آغازگر آبشاری از تغییرات در بدن است. این تغییرات هورمون‌هایی که احساسات لذت‌بخش را ایجاد می‌کنند درگیر می‌سازد. طرفداران باید مراقب باشند، مستندات نشان می‌دهد که در طول جام جهانی سال 2006 در آلمان، زمانی که تیم ملی فوتبال این کشور در حال انجام یک بازی بود رویارویی مردان ایالت باواریا مشکلات قلبی 3.26 مرتبه بیشتر بوده است. این نتیجه افزایش مواد شیمیایی آزاد شده در بدن است.
بازی‌های فوتبال، به‌خصوص جام جهانی که هر 4 سال یک بار اتفاق می‌افتد زمینه این را دارند که موجب افزایش تولید آدرنالین و کورتیزول در بدن طرفداران شوند. این باعث افزایش سرعت پمپاژ خون، سفت شدن عضلات و افزایش فشار خون می‌شود. این روند تغییرات حتی برای طرفداران نه چندان پر و پا قرص فوتبال نیز ثابت شده است.
رویدادهای اجتماعی که رویداد اصلی ورزشی را احاطه کرده‌اند، افرادی را که به این ورزش خاص یا حتی به‌طور کلی به ورزش بی‌علاقه هستند را نیز به درون خود کشانده و آنها را نیز به بخشی از افراد متاثر از برگزاری رویدادهای بزرگ ورزشی تبدیل کرده است. همچنین احساس پیوند محکم و قاطعی نیز از بودن با دیگران ساطع می‌شود.
از چشم‌اندازی دیگر افرادی که ورزش را دوست داشته اما اطلاعات چندانی درباره فوتبال ندارند، از این رویدادها برای افزایش دانش خود استفاده می‌کنند. حتی کسانی که به‌طور کلی به ورزش علاقه‌یی نداشته و هیچ چیز در مورد بازی‌ها نمی‌دانند به دانستن بیشتر درباره قوانین بازی، نام بازیکن‌ها و تیمی که در آن مشغول هستند، علاقه نشان می‌دهند.
